Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΩ

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΩ

Το πέρασμα του Ηρακλή από την Κω είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές και ιστορικούς καθώς υπάρχουν δεκάδες αναφορές στην Ιλιάδα του Ομήρου Ο 22-30, Ξ 250-258, στον Πλούταρχο Moralia: The Greek Questions 304,58, RICHEPIΝ: Τόμος Β' 219-220, Απολλόδωρος: Βιβλίον ΙΙ κεφ VII,I. Ως εκ τούτου, στην Κω υπάρχει το όνομα του Ηρακλή μέσα από διάφορες ονομασίες, μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους για να αποδεικνύει το πέρασμά του από το νησί. Έτσι επιγραμματικά στην Κω συναντάμε το Δήμο Ηρακλειδών (καταργήθηκε λόγω "Καλλικράτη"), την περιοχή Ηρακλής-νότια του συνοικισμού Παραδείσι και ομώνυμο ποταμό, την οδό Ηρακλέους, το Ιερό του Ηρακλή στη Ρωμαϊκή Αγορά, τη Λεοντή του Ηρακλή και το Λιοντάρι της Νεμέας στο Τζαμί της Λότζιας, την ομάδα μπάσκετ Ηρακλής 2000, το άγαλμα στην πλατεία Ανταγόρα που απεικονίζει την πάλη του Ηρακλή με τον Ανταγόρα, μέχρι και μουσικό σχήμα με το όνομα "Ηρακλειδείς" κ.ά. (ακολουθεί αναλυτική αναφορά)

Οδός Ηρακλέους στην πόλη της Κω

Ο Όμηρος, Ιλιάδα Ξ.253, μας δίνει μια πληροφορία που την επαναλαμβάνουν ο Πλούταρχος και ο Απολλόδωρος, ότι ο Ηρακλής μετά την πρώτη άλωση της Τροίας, αποπλέοντας πάλεψε στο πέλαγος με σφοδρή τρικυμία, που την προκάλεσε η Ήρα και αποβιβάστηκε ναυαγός στην Κω.

οδός Ηρακλέους είναι το δρομάκι που οδηγεί στην Αγία Παρασκευή

Ο μύθος έχει ως εξής: Επιστρέφοντας με τους φίλους του από τη Τροία με έξι πλοία βαριά φορτωμένα με θησαυρούς, ο Ηρακλής βρέθηκε σε μια τρομερή καταιγίδα που όμοιά της δεν είχε ξαναγίνει. Την καταιγίδα είχε εξαπολύσει η Ήρα, της οποίας το μίσος για τον Ηρακλή είχε αναζωπυρωθεί, και ήταν αποφασισμένη να τον εξοντώσει οριστικά. Πέντε από τα έξι πλοία βυθίστηκαν αύτανδρα, αλλά ο Ηρακλής και μερικοί φίλοι του κατάφεραν να φτάσουν στη στεριά και συγκεκριμένα στο Ακρωτήριο Γουρνιάτης (Λακητήρ) στην Κω (Ο Ιακ. Ζαρράφτης ορίζει ως τόπο αποβίβασης τον Ατσά στη βόρεια πλευρά του νησιού).

Εκεί γνώρισε ένα νεαρό βοσκό που έβοσκε το ποίμνιό του και ονομαζόταν Ανταγόρας. Ο Ηρακλής ζήτησε φαγητό από το βοσκό, αλλά ο Ανταγόρας που ήταν κι αυτός δυνατός δεν τρομοκρατήθηκε και αρνήθηκε να δώσει φαγητό στον Ηρακλή και στους συντρόφους του. Αυτό έκανε τον Ηρακλή να του επιτεθεί. Πάλευαν αρκετή ώρα χωρίς να διαφαίνεται νικητής μέχρι που οι συμπατριώτες του Ανταγόρα άρχισαν να έρχονται για βοήθεια. Οι σύντροφοι του Ηρακλή όρμησαν κι αυτοί και η μάχη γενικεύτηκε.

στην Πλατεία Ανταγόρα πρόσφατα στήθηκε γλυπτό μνημείο που απεικονίζει την πάλη του Ηρακλή με τον Ανταγόρα

Ο Ηρακλής διέφυγε και ζήτησε καταφύγιο στο σπίτι μιας γυναίκας από τη Θράκη, μεταμφιέστηκε με τα ρούχα της και πήγε να κρυφτεί στο βουνό. Οι σύντροφοί του έκαναν το ίδιο και όλοι μαζί έφτασαν σε μια πόλη κοντά στο σημερινό Πυλί. Οι κάτοικοι της πόλης καλωσόρισαν τον Ηρακλή και τους φίλους του και προσέβαλαν τους Αντιμαχίτες αποκαλώντας τους αφιλόξενους. Για να διορθώσουν το κακό που έκαναν οι Αντιμαχίτες, οι Φιξιώτες ανακήρυξαν τον Ηρακλή Βασιλιά τους.

Ο μέχρι πρότινος Δήμος Ηρακλειδών πήρε το όνομά του από τον Ηρακλή

Οι Αντιμαχίτες κήρυξαν πόλεμο στους Φιξιώτες των οποίων Βασιλιάς ήταν ο Ευρύπυλος, γιός του Ποσειδώνα θεού της θάλασσας. Εφόσον και ο Ηρακλής και ο Ευρύπυλος ήταν γιοί Θεών, ήταν σχεδόν ισοδύναμοι και ο Ευρύπυλος κατάφερε να τραυματίσει άσχημα τον Ηρακλή σε κάποια μάχη. Τελικά ο Ηρακλής κατάφερε να σκοτώσει τον Ευρύπυλο. Οι κάτοικοι της Αντιμάχειας ανακήρυξαν βασιλιά τους τον Χάλκωνα και τερμάτισαν τον πόλεμο δίνοντας στον Ηρακλή την αδελφή του, Χαλκιόπη, για γυναίκα. Η Χαλκιόπη γέννησε τον Θεσσαλό, μελλοντικό βασιλιά της Κω και της Νισύρου.

στο Τζαμί της Λότζιας στην Πλατεία Πλατάνου υπάρχουν εντοιχισμένα γλυπτά "Το λιοντάρι της Νεμέας" και η "Λεοντή του Ηρακλή"

"Το λιοντάρι της Νεμέας"

η "Λεοντή του Ηρακλή"

Ο Ναός του Ηρακλή στην Ανατολική Αρχαιολογική ζώνη:

Είναι ιερό του 2ου αι. π.Χ. χτισμένο πάνω σε ανάχωμα τραπεζοειδούς σχήματος. Στο βόρειο άκρο του αναχώματος υπήρχε ο ορθογώνιος ναός από τον οποίο διατηρείται η ευθυντήρια, το κρηπίδωμα και ο ορθοστάτης. Η ανακάλυψη ενός κομματιού εντοιχισμένης επιγραφής, που αναφέρεται σε Ιερό του Ηρακλή, πείθει πως πρόκειται για το Ναό του Ηρακλή.

Άλλωστε, στον ίδιο χώρο βρέθηκε μέρος του αγάλματός του και η προβιά του λιονταριού της Νεμέας (λεοντή), που σήμερα είναι εντοιχισμένα στη ΒΔ γωνία του Τζαμιού της Λότζιας.
Το 2ο και 3ο αι. μ. Χ μετά από μια ισοπέδωση του γύρω χώρου, δημιουργήθηκε ένα περιστύλιο με ψηφιδωτά δάπεδα σε ένα από τα οποία παριστάνεται το "Συμπόσιο του Ηρακλή".

Ο ίδιος χώρος του Ιερού δέχτηκε σε μεταγενέστερες χρονικές περιόδους και άλλα κτίσματα, όπως ένα μικρό κτίριο των 'Θερμών' και ένα 'βαπτιστήριο'. Το ιερό πρέπει να καταστράφηκε το 469 μ.Χ. Κατά το Μεσαίωνα κτίστηκε πάνω από το Ναό η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που καταστράφηκε το 1937.

Σημερινή κατάσταση του ναού του Ηρακλή. Σύμφωνα με άλλες αρχιτεκτονικές κατασκευές ναών και άλλων κτισμάτων, ο Μορικόνε το χρονολογεί στον 2ο αι. π.Χ. Η λατρεία της θεότητας του Ηρακλή, συνεχίστηκε και στη Ρωμαϊκή εποχή. Ο ναός αυτός και οι άλλοι ναοί και κτίσματα της ίδιας εποχής ήταν ορατά σ' εκείνους που έφταναν από τη θάλασσα.

Πηγή: Ελπιδοφόρου Παπαντωνίου-Ο Ηρακλής στην Κω (ΚΩΑΚΑ Τόμοι Γ' και Δ' σελίδες 497-520
Αρχαία Ιστορία της Κω (Από τα προϊστορικά μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια)-Όλγα Ασπετάκη-Κυρίτση, Μαρία Τουλαντά-Παρισίδη Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδ/σου-Επαρχείο Κω 1998
kosinfo
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

Hercules in Kos

The passage of Hercules through Kos is a topic that has occupied many researchers and historians, as there are numerous references to it in Homer’s Iliad (O 22–30, Ξ 250–258), in Plutarch (Moralia: The Greek Questions 304.58), in Richepin (Vol. II, 219–220), and in Apollodorus (Book II, Chapter VII, I).

As a result, in Kos the name of Hercules appears in many forms — in place names, monuments, and archaeological sites — proving his passage through the island.

Thus, in Kos we find: the former Municipality of Herakleidon (abolished under the “Kallikratis” administrative reform), the area Heraklis (south of the settlement Paradeisi) and the river of the same name, Herakleous Street, the Sanctuary of Hercules in the Roman Agora, the Lion Skin of Hercules and the Lion of Nemea built into the Loggia Mosque, the basketball team Hercules 2000, the statue on Antagoras Square depicting the fight between Hercules and Antagoras, and even a musical group named Herakleidis, among others (followed by detailed references).

Herakleous Street in the town of Kos

Homer (Iliad Ξ.253) gives us information — repeated by Plutarch and Apollodorus — that after the first sack of Troy, while Hercules was sailing away, he encountered a violent storm at sea caused by Hera and was shipwrecked on the island of Kos.

Herakleous Street is the small lane leading to Agia Paraskevi Church.

The myth goes as follows:

Returning from Troy with his companions on six ships heavily laden with treasures, Hercules was caught in a terrible storm such as had never been seen before. The storm had been unleashed by Hera, whose hatred for Hercules had been rekindled, and she was determined to destroy him once and for all.

Five of the six ships sank with all hands, but Hercules and a few of his companions managed to reach land — specifically at Cape Gourniatis (Lakitir) in Kos (Iakovos Zarraftis identifies the landing site as Atsas on the northern side of the island).

There, he met a young shepherd tending his flock, named Antagoras. Hercules asked the shepherd for food, but Antagoras, who was also strong and fearless, refused to give any to Hercules and his companions. This enraged Hercules, who attacked him. They wrestled for a long time without a clear winner, until the fellow townsmen of Antagoras came to his aid. Hercules’ companions also rushed to help, and the fight turned into a full-scale battle.

On Antagoras Square, a sculpted monument has recently been erected depicting the struggle between Hercules and Antagoras.

Hercules escaped and sought refuge in the house of a woman from Thrace. He disguised himself in her clothes and went into hiding in the mountains. His companions did the same, and together they reached a city near present-day Pyli. The inhabitants of the city welcomed Hercules and his friends and mocked the Antimacheans for being inhospitable. To make amends, the Fixiotes proclaimed Hercules their king.

The former Municipality of Herakleidon took its name from Hercules.

The Antimacheans declared war on the Fixiotes, whose king was Eurypylos, son of Poseidon, the god of the sea. Since both Hercules and Eurypylos were sons of gods, they were nearly equal in power, and Eurypylos managed to wound Hercules badly in one of their battles. In the end, however, Hercules killed Eurypylos.

The inhabitants of Antimachia then proclaimed Chalcon as their king and ended the war by giving Hercules Chalcon’s sister, Chalciope, as his wife. Chalciope gave birth to Thessalos, future king of Kos and Nisyros.

At the Loggia Mosque, in Platanos Square, there are embedded reliefs depicting “The Lion of Nemea” and “The Lion Skin of Hercules. ”*

*“The Lion of Nemea”

*“The Lion Skin of Hercules”

*The Temple of Hercules in the Eastern Archaeological Zone

It is a sanctuary from the 2nd century BC, built on a trapezoidal-shaped embankment.

At the northern edge of the embankment stood the rectangular temple, of which the foundation, the crepidoma (base platform), and the orthostates (upright stones) are preserved.

The discovery of a fragment of a built-in inscription referring to a Sanctuary of Herculesconfirms that this is indeed the Temple of Hercules.

Moreover, in the same area were found part of his statue and the lion skin of Nemea (leontē), which are now embedded in the northwest corner of the Loggia Mosque.

In the 2nd and 3rd centuries AD, after the area around was leveled, a peristyle with mosaic floors was built, one of which depicts “The Banquet of Hercules.”

Later on, in subsequent periods, other buildings were constructed in the same area, such as a small bathhouse and a baptistery.

The sanctuary was probably destroyed in 469 AD. During the Middle Ages, above the ancient temple was built the Church of Saint Demetrios, which was destroyed in 1937.

Current condition of the Temple of Hercules:

According to other architectural constructions of temples and buildings, Morricone dates it to the 2nd century BC.

The worship of the deity Hercules continued during the Roman period.

This temple, along with other temples and structures of the same era, would have been visible to those arriving from the sea.