ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΩΤΙΣΣΑ, ΖΙΑ

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΩΤΙΣΣΑ, ΖΙΑ

Ανατολικά της Ζιας, σε μικρή απόσταση (300 μ.) από την Παναγία Κουβούκλη, βρίσκεται η Παναγία η Κυπαρισσιώτισσα, που ονομάστηκε έτσι από το παμπάλαιο και τεράστιο κυπαρίσσι που βρίσκεται στην αυλή της και σκεπάζει τη μισή εκκλησία.

το τεράστιο κυπαρίσσι, μόνο αλλά και με κόσμο για συγκριτικό μέγεθος

Ο ναός χτίστηκε στη θέση παλαιότερου βυζαντινού ναού και είχε πολλές καλής ποιότητας τοιχογραφίες που καλύφθηκαν από μεταγενέστερα επιχρίσματα και ασβεστώματα. Διατηρούνται μόνο μερικές που χρονολογούνται, πιθανώς, το 16ο αιώνα, όπως η παράσταση της Βαϊφόρου.

Η εκκλησία, κατά παράδοση, γιόρταζε την Κυριακή της Διακαινησίμου, γι' αυτό και σύμφωνα με τον Καρπάθιο αναγράφεται ως "Ζωοδόχος Πηγή".

Οι διαστάσεις του είναι περίπου 5Χ3 μ. με ύψος 2,40 μ. Ο ναός κατά το 19ο αιώνα υπαγόταν στην Παναγία Κουβούκλη και απ'όσα γνωρίζουμε, δεν είχε κτηματική ή κινητή περιουσία.

Υπάρχει μία σύγχυση σε σχέση με την Κυπαρισσιώτισσα. Ο Μητροπολίτης Εμμ. Καρπάθιος, στο έργο του "Εκκλησία της Κω" (Τόμος Α'-βιβλίο Β'-σ.99-101) ταυτίζει την Παναγία Κυπαρισσιώτισσα με την Παναγία Μελισσινή και παρουσιάζει αναλυτικά πρακτικά με απόδοση λογαριασμών και διαδοχή επιτρόπων.

Η Παναγία η Μυροβλύτισσα είναι το εικόνισμα στο εσωτερικό της εκκλησίας

Αναφέρει μάλιστα χαρακτηριστικά ότι η προσωνυμία "Μελισσινή" έχει διασωθεί παρεφθαρμένη, κι ότι εκτός από "Κυπαρισσιώτισσα", σήμερα ονομάζουμε την εκκλησία και "Παναγία Μελιανή" ή "Μελανή", διότι, σύμφωνα με την παράδοση, στην περιοχή υπήρχαν μελισσοκομεία που είχαν τεθεί υπό την προστασία της Παναγίας.

Μια άλλη υπόθεση του ιδίου λέει ότι η ονομασία "Μελισσινή" προήλθε από την οικογένεια των Μελισσινών του Βυζαντίου, της οποίας μέλη, κατά τον ΙΔ΄και ΙΕ΄αι. διακρίθηκαν "κατά τη διάρκεια των επιδρομών των Τούρκων εναντίον της Ελληνικής Αυτοκρατορίας".

ένα ψαλτήρι, το οποίο βρίσκεται, κάθε φορά που επισκέπτομαι το ναό, σε άλλη θέση-σίγουρα όχι στη θέση του

Σύμφωνα με τον Κιαπόκα, η προσωνυμία "Μελανή" (και όχι "Μελιανή") δεν είναι παραφθορά της λέξης "Μελισσινή", ούτε προέρχεται από τα μελισσοκομεία, αλλά από το σκούρο χρώμα του εδάφους και τους βαθύχρωμους θάμνους, που δίνουν μελανή όψη στην περιοχή.

χαρακτηριστικό το διπλό τόξο στο ταβάνι από το εσωτερικό του ναού

Το 1804, εμφανίζεται για πρώτη φορά στον Κώδικα Β' Αρχείου Δουλείας η "Υπεραγία ημών Θεοτόκος Μελισσινή". Με περισσές λεπτομέρειες αναφέρεται ο Καρπάθιος στην Κυπαρισσιώτισσα ή Μελισσινή το 1969 που γράφει την Εκκλησία της Κω, αλλά ο Κιαπόκας-το 2006-αναιρεί αυτήν την ταύτιση και αποδίδει το προσωνύμιο Παναγία Μελισσινή στην  Ευαγγελίστρια.

η Αγία Τράπεζα με τα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη

"Κυπαρισσιώτισσα" ή "Μελισσινή", ο Μεταβυζαντινός Ναός της Παναγίας στη Ζια βρίσκεται σ' ένα παραμυθένιο σκηνικό, με τεράστια κυπαρίσσια και αποτελεί καμάρι για το Ασφενδιού.

η ομάδα των πεζοπόρων ξαποσταίνει στην σκιά των κυπαρισσιών

Πηγή: "Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969-Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω)
(Τόμος Α'-βιβλίο Β'- σ.99-101)
"Το Ασφενδιού της Κω" -Μανόλη Σ. Κιαπόκα (Έκδοση του Δήμου Δικαίου-2006)
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni