Ο ΗΜΙΤΕΛΗΣ ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΤΟ ΜΟΝΑΓΡΙ

Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΤΟ ΜΟΝΑΓΡΙ

Ο Άγιος Ανδρέας βρίσκεται στην περιοχή Μονάγρι, περίπου 200 μέτρα βόρεια του βυζαντινού ναού της Ζωοδόχου Πηγής (Παναγία Μονάγρι).Ο ναός, άγνωστο γιατί, παραμένει ημιτελής εδώ και χρόνια. Το σίγουρο είναι ότι χτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού, του οποίου διακρίνονταν τα θεμέλια και χαμηλός τοίχος ανάμεσα σε θάμνους.

Όποιος κατευθυνθεί προς την Παναγία Μονάγρι ή την Ατσιγγάνα, είναι αδύνατον να προσπεράσει το πετρόκτιστο αυτό εκκλησάκι, καθώς στέκεται σε ξέφωτο μέσα στο δάσος, πιθανόν σε ιδιωτική έκταση.

κίονας που επιβεβαιώνει την ύπαρξη παλαιότερου ναού

 κείμενο, φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΗ, ΖΙΑ

ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΗ, ΖΙΑ

Τον 16^ο και 17^ο αιώνα δεν γνωρίζουμε αν υπήρχε οικισμός στην περιοχή του Ασφενδιού. Ίσως λίγοι άνθρωποι να κατοικούσαν στην περιοχή της Ζιας, όπου υπήρχε πάντα η Παναγία η Κουβουκλιανή, δηλαδή η παλιά Μονή των Σπονδών, με το παρεκκλήσι των Εισοδίων της Θεοτόκου στην Κεφαλόβρυση, από όπου ανέβλυζε άφθονο νερό. Το παρεκκλήσι των Εισοδίων της Θεοτόκου ήταν παλαιό μετόχι της Μονής των Σπονδών και είχε χτιστεί σε δύο φάσεις. 

Το αρχικό βυζαντινό ναϋδριο έγινε Άγιο Βήμα και επεκτάθηκε ο ναός προς Δυτικά. Αργότερα προστέθηκε νάρθηκας στο βόρειο μέρος. Οι παλαιές τοιχογραφίες του 15^ου ή 16^ου αιώνα καλύφθηκαν από επιχρίσματα.

Συγκέντρωνε άλλοτε πλήθος προσκυνητών για την ειδυλλιακή του θέση, κάτω από την ποδιά του Δικαίου και για το άφθονο νερό που ανέβλυζε από τα έγκατα του ναού και πότιζε ως «θείον δώρον» ανθρώπους και αγρούς.

Η Κεφαλόβρυση, η μεγαλύτερη απ’όλες τις πηγές στο Ασφενδιού αναφέρεται στο «Το εν Ασφενδιού Αγίασμα της Κουβουκλιανής» ανάτυπο από το Δωδεκανησιακόν Αρχείον, τομ.Γ’,1958 Ζαρράφτη, ό.π.σ.72 και Καρπαθίου, όπου γίνεται γνωστό ότι το νερό της πηγής αυτής, που αναβλύζει από τα έγκατα του παρεκκλησιού των Εισοδίων της Θεοτόκου, θεωρείται αγίασμα από τους Χριστιανούς.

«Ης το πολύ και ορμητικόν ύδωρ εγύριζε πολλούς υδρομύλους και παρά την οποίαν υπέρκειτ’ εκκλησία επ’ονόματι των Εισοδίων της Παναγίας, εν η κρύπτονται τ’ αρχαία πηγάδια της πηγής»

πληροφορίες:

Το Ασφενδιού της Κω-Μανόλη Σ. Κιαπόκα

Ιστορία της Νήσου Κω-Βασίλη Σ. Χατζηβασιλείου

Dikaiosnet

Η Γιορτή της Παναγίας το 2011

Μονή Σπονδών 

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΝΑΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Δρ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ     

Κωακά Γ σελ. 89-90  

ΖΙΑ, ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΗ, ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Νότια του οικισμού και σε απόσταση περί τα 150 μ. από της κεν­τρικής Πλατείας, μέσα σε δασώδη έκταση και στη θέση Κεφαλόβρυ­ση, από όπου αναβλύζει μεγάλη πηγή νερού, κείται ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου).

 

  

Ο ναός παρουσιάζει δύο οικοδομικές φάσεις, ήτοι: αρχικά κτίσθηκε μικρών διαστάσεων, μονόχωρο ναΰδριο (εσωτ. διαστ. 2.70 Χ 2.55 μ.), το οποίο εκαλύφθηκε με κτιστή καμάρα και υδραυλικό κονίαμα εξω­τερικά. Η ανατολική αυτού πλευρά περατούται σε μίαν ημικυκλικήν αψίδα (χορδής 1.96 και βέλους 0.90 μ.). Αργότερα καθαιρέθηκε ο δυ­τικός τοίχος του αρχικού ναϋδρίου και επεκτάθηκε προς τα δυτικά. Κατασκευάσθηκε ορθογωνίου κατόψεως χώρος (εσωτ. διαστ. 6.95 Χ 4.00 μ.), ο οποίος καλύπτεται με κτιστή καμάρα και υδραυλικό κο­νίαμα εξωτερικά. Δυτικά αυτού κατασκευάσθηκε ορθογωνίου κατό­ψεως νάρθηκας. Έκτοτε το αρχικό ναΰδριο χρησιμεύει ως Ιερό Βήμα του όλου ναού.

Στις εσωτερικές επιφάνειες του αρχικού ναϋδρίου υπήρχαν τοιχο­γραφίες, που εκαλύφθησαν από μεταγενέστερα επιχρίσματα. Λείψανα αυτών διακρίνονται στο ανατολικό άκρο της νοτίας εσωτερικής πλευράς. Οι τοιχογραφίες αυτές προέρχονται πιθανώς από τον 15ον-16ον αι. και λείψανα αυτών διατηρούνται κάτω από τα μεταγενέστερα επι­χρίσματα.

 φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

Presentation of the Virgin Mary at Kefalovrysi, Zia

In the 16th and 17th centuries, it is uncertain whether there was a permanent settlement in the area of Asfendiou. Perhaps only a few people lived around Zia, where the Panagia Kouvoukliani always stood — the old Monastery of Spondes with its chapel dedicated to the Presentation of the Virgin Mary at Kefalovrysi, from which abundant water flowed. This chapel, once a dependency of the Monastery of Spondes, was built in two phases.

The original small Byzantine chapel later became the sanctuary of the church when it was expanded westwards, and at a later stage, a narthex was added on the northern side. The original murals from the 15th or 16th century were covered with plaster in later renovations.

The idyllic location, at the foot of Mount Dikeos and beside the spring that gushed from beneath the church, drew large numbers of pilgrims. Its waters, considered a “divine gift,” nourished both people and fields. Kefalovrysi, the largest of all the springs of Asfendiou, is also mentioned in archival texts as a holy water source, since its waters were believed by Christians to have sanctifying power. It was so abundant and forceful that it once powered many watermills.

According to tradition, the church underwent two main construction phases: initially it was a small single-nave chapel (2.70 x 2.55 m) with a semicircular apse, covered by a barrel vault. Later, its western wall was demolished, and the church was extended with a larger rectangular nave (6.95 x 4.00 m), also barrel-vaulted, and finally a rectangular narthex. The original chapel then functioned as the sanctuary of the entire church.

Fragments of murals, dating back to the 15th–16th century, still survive beneath later plaster layers, with traces visible especially on the southern interior wall. These remain as witnesses to the artistic and spiritual heritage of the Byzantine and post-Byzantine periods in Kos.

Ο ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑ

Ο ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑ

Σε μια πανέμορφη τοποθεσία, κάπου ανάμεσα στο Κάστρο της Αντιμάχειας  και την Καρδάμαινα βρίσκεται το εξωκκλήσι του Αγίου Φιλίππου.
Υπάρχει χωματόδρομος από το Κάστρο της Αντιμάχειας  που οδηγεί στο ξωκκλήσι αλλά είναι σε πολύ κακή κατάσταση, είναι προτιμότερο να επιλέξετε το δρόμο από την Καρδάμαινα.

Το συγκεκριμένο ξωκκλήσι, άγνωστο στους περισσότερους, δεν υπήρχε καν στο χάρτη (πρόσφατα συμπεριλήφθηκε), αποτελεί Μετόχι της Ιεράς Μονής Ευαγγελισμού Μητρός Ηγαπημένου Πάτμου και ανήκει στην ενορία Γενεσίου Θεοτόκου της Καρδάμαινας.
Ο Άγιος Φίλιππος χτίστηκε το 2004 από το Φίλιππο Π. Σακελλαρίου, όπως μαρτυρά μαρμάρινη πλάκα στην είσοδο της μονής.

Το εσωτερικό του ναού θυμίζει μοναστήρι, γιατί εκτός από το ναό υπάρχουν βοηθητικοί χώροι, όπως μια μεγάλη τραπεζαρία και κουζίνα που φροντίζονται από μοναχές που έρχονται από την Πάτμο αρκετές φορές το χρόνο.

Ο Άγιος Φίλιππος γιορτάζει στις 14 Νοεμβρίου. Την παραμονή (δηλαδή σήμερα), τελείται μέγας πανηγυρικός εσπερινός από τον Ιερομόναχο Ηλία που έρχεται κάθε χρόνο από την Πάτμο.

ο Άγιος Φίλιππος

περισσότερες πληροφορίες για τη γιορτή του το 2011 εδώ:
περισσότερες πληροφορίες για το βίο του Αγίου, εδώ:

ο τάφος του Αγ. Φιλίππου στην Ιεράπολη της Μικράς Ασίας

Πέτρα και χώμα από τον τάφο του Αποστόλου Φιλίππου

φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΠΑΛΑΙΟ ΠΥΛΙ, ΤΑΞΙΑΡΧΕΣ

ΠΑΛΑΙΟ ΠΥΛΙ, ΤΑΞΙΑΡΧΕΣ   
(aka Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ, Ασώματοι, Αρχιστράτηγος Μιχαήλ, Άρχων Μιχαήλ)

στην παλαιότερη φωτο υπάρχει καμπάνα στην αψίδα (βόρεια όψη)

στην πρόσφατη φωτογραφία η καμπάνα αφαιρέθηκε

  ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΝΑΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Δρ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ

ΠΑΛΑΙΟ ΠΥΛΙ, ΤΑΞΙΑΡΧΕΣ  ΚΩΑΚΑ τ.Γ σελ.107-113

(διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου)

Νοτιοδυτικά του οικισμού κείται ο ναός των Αγίων Ασωμάτων Τα­ξιαρχών Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ (8 Νοεμβρίου), ο οποίος προ­έρχεται από περισσότερες οικοδομικές περιόδους.

Αρχικά κτίσθηκε στη θέση αυτή μονόχωρο οικοδόμημα (εσωτ. διαστ. 4.75X2.82 μ.), το οποίο εκαλύπτετο με κτιστή, ημικυλινδρική οροφή και έφερε εξωτερικά υδραυλικό κονίαμα. Η κάτοψη αυτού εί­ναι ορθογωνίου σχήματος (εσωτ. διαστ. 4.75X2.82 μ.). Η ανατολική αυτού πλευρά περατούται σε μίαν ημικυκλική αψίδα (χορδής 1.70 και βέλους 0.87 μ.). Στο μέσον της αψίδος ανοίγεται μικρών διαστάσεων πολεμιστροειδές παράθυρο.

Σε μία δεύτερη οικοδομική περίοδο έγινε προέκταση του αρχικού ναϋδρίου προς τα δυτικά (εσωτ. διαστ, προεκτάσεως: 3.27X3.00 μ.), η οποία εκαλύφθη επίσης με κτιστή ημικυλινδρική στέγη.

Σε μία τρίτη οικοδομική περίοδο προσετέθηκε προς τα δυτικά άλ­λος ορθογωνίου κατόψεως χώρος (εσωτ. διαστ. 3.60X2.78 μ.), ο οποίος εκαλύφθη με ξύλινη οριζόντια στέγη και στρώμα αργίλου (πατελιά, ό­πως λέγεται στα Δωδεκάνησα).

Ο χώρος σήμερα είναι εσωτερικά ενιαίος, αν και διακρίνονται σαφέστατα οι τρεις διαφορετικές οικοδομικές φάσεις του μνημείου. Το αρχικό ναΰδριο είχε πλάτος εσωτερικό 2.82 μ., η δεύτερη προσθήκη έχει εσωτερικό πλάτος 3.27 μ. και η τρίτη 3.60 μ.

ανατολική όψη

Η τοιχοποιία του ναού αποτελείται από αργολιθοδομή και ασβεστοκονίαμα. Κατά την ανέγερση αυτού εχρησιμοποιήθησαν επίσης διά­φορα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, προερχόμενα από παλαιότερα κτίσματα. Στο δυτικό τμήμα της βόρειας εξωτερικής πλευράς του ναού δια­τηρούνται δύο τόξα, τα οποία φαίνεται ότι εστήριζαν είδος ανοικτού Προπύλου. 
Στις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων του ναού διατηρούνται τοι­χογραφίες. Ειδικώτερα υπάρχει το εξής εικονογραφικό πρόγραμμα: 
1. Ιερό Βήμα 
Τεταρτοσφαίριο: Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας εικονίζεται, ως συνήθως, η Δέηση. Στο κέντρο της συνθέσεως παρίσταται ο Ιησούς Χριστός μετωπικός και κρατεί ανοικτό κώδικα Ευαγγελίου με την ε­πιγραφή:

                                                                                  ΤΟ ΦΩC ΤΟV

ΚΟCΜΟV

Ο ΑΚΟ

Ήτοι, σε μεταγραφή: (+ Έγώ ειμί) τό φως τον κόσμου, ό άκο(λου-θών μοι]». 
Αψίδα: Στην κόγχη της αψίδας του Ιερού Βήματος εικονίζονται Άγιοι Ιεράρχες συλλειτουργούντες. Αρχικά φαίνεται ότι εικονΐζοντο ολόσωμοι, αργότερα όμως κτίσθηκε εντός του χώρου της αψίδας η Αγία Τράπεζα, με αποτέλεσμα να καλυφθεί το κάτω μισό αυτών.

Ειδικότερα εικονίζονται οι εξής (από Β. προς Ν.):

Μέγας Αθανάσιος Αλεξανδρείας (;)

Στο λειτουργικό ειλητάριο, το οποίο κρατεί υπάρχει η επιγραφή:

« + Ο ΕVΛΟ

 ΓΩΝ

TOVC

ΕVΛΟΓ

ΟVΝ...

…….»

Ήτοι   σε   μεταγραφή:   Ό  ευλογών  τους  ευλογούν [τας  Σε Κ(ύρι)ε...Γ. 
2.  Ιωάννης ο Χρυσόστομος 
Φέρει λειτουργικό ειλητάριο με το κείμενο:

« + Ο ΘC Ο ΘC

ΗΜΩΝ

Ο ΤΩΝ..

ΡΑΝΙΩΝ

ΑΡΤΩΝ

ΤΗΝ ΤΡΟ

ΦΗΝ..».
Ήτοι, το κείμενο αυτό έχει σε μεταγραφή: « + Ό Θ(εό)ς, ό Θ(εό)ς ημών, ό των (ού)ρανίων άρτων, την τροφήν (τον παντός κόσμου...)».

3.  Μέγας Βασίλειος

Κρατεί λειτουργικό ειλητάριο με το κείμενο:

« + ΟΥΔΗC

ΑΞΙΟC ΤΩΝ

CΙΝΔΕΔΕ

ΜΕΝΩ

Ν ΤΑΙC

CΑΡΚΙ

…….»

Ήτοι, το κείμενο αυτό έχει σε μεταγραφή ως εξής: « + Ουδής άξιος των σινδεδεμένων ταις σαρκι[καις έπιθυμίαις...]».

4. Αγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (;)

Στο   ειλητάριο,   το   οποίο   φέρει,   υπάρχει   η   επιγραφή:

« + Ο ΤΑC

ΚΟΙΝΑC

ΤΑVΤΑC

ΚΑΙ CΝ.

ΩΝΟ.C...».

Ήτοι, το κείμενο αυτό έχει σε μεταγραφή ως εξής: « + 'Ο τάς κοινάς ταύτας καί σ(υ)ν(φ)ώνους (ημίν...)»

Στην αψίδα του βήματος ( κόχη του Ιερού)οι Ιεράρχες Μέγας Βασίλειος και Γρηγόριος ο Θεολόγος (δεξιά), Ιωάννης ο Χρυσόστομος (αριστερά).

Στο ανατολικό μέτωπο του Ιερού Βήματος εικονίζεται άνω μεν το Άγιον Μανδήλιον, στο μέσον δε ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Κάτωθεν και εκατέρωθεν της αψίδας εικονίζετο ανά ένας Άγιος Διάκονος, πιθανώτατα ο Άγιος Στέφανος ο Πρωτομάρτυς και ο Ά­γιος Λαυρέντιος. 
Νότιος τοίχος. 
Εικονίζονται τρεις Άγιοι, μετωπικοί, οι οποίοι κρατούν κλειστούς κώδικες Ευαγγελίων, ήτοι (από Α. προς Δ.). 
1.       Άγιος Ιεράρχης, αδιάγνωστος, εικονίζεται από την οσφύ και άνω. 
2.       Άγιος Νικόλαος(;), ολόσωμος. 
3.       Άγιος Ιεράρχης, αδιάγνωστος, ολόσωμος. 
Βόρειος τοίχος 
Διακρίνονται μόλις δύο Άγιοι Ιεράρχες, αδιάγνωστοι, μετωπικοί. 
Καμάρα Ιερού Βήματος 
Νότιο μισό: Άνω: Γέννηση του Χριστού. 
Κάτω: Εισόδια της Θεοτόκου. 
Βόρειο μισό: Άνω: Ανάσταση του Χριστού (Εις Άδου Κάθοδος). 
Κάτω: Επιτάφιος Θρήνος. 
Ανάληψη του Χριστού 
Στο ανατολικό άκρο της καμάρας και πάνω από το Ιερό Βήμα, εικονίζεται, ως συνήθως, η Ανάληψη του Χριστού. Ο Ιησούς παρί­σταται μέσα σε κυκλική δόξα, η οποία υποβαστάζεται από τέσσερεις Αγγέλους και αναλαμβάνεται στους ουρανούς.

Π. Κυρίως ναός 
Στην καμάρα του κυρίως ναού εικονίζονται σκηνές από το Δωδεκάορτο, ήτοι: 
Νότιο μισό: Ανω ζώνη (από Α. προς Δ.): 1. Βάπτιση, 2. Υπαπαντή.  Κάτω ζώνη: 3. Μεταμόρφωση, 4. Μυστικός Δείπνος. 
Βόρειο μισό: Ανω ζώνη (από Δ. προς Α.): 5. Προδοσία, 6. Σταύρωση.     Κάτω ζώνη: 7. Έγερση του Λαζάρου, 8. Βαϊφόρος

Σκηνές από το Δωδεκάορτο (πάνω αριστερά Η Προδοσία του Ιούδα, πάνω δεξιά με τη Σταύρωση, κάτω ζώνη αριστερά με την έγερση του Λαζάρου, κάτω δεξιά με τη Βαϊφόρο)

Ήτοι από τόν κύκλο του λεγόμενου Δωδεκαόρτου εικονίζονται συνολικά 14 παραστάσεις, οι εξής:

1.   Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. 
2.   Γέννηση του Χριστού. 
3.   Βάπτιση του Χριστού. 
4.   Υπαπαντή. 
5.   Μεταμόρφωση. 
6.   Έγερση του Λαζάρου. 
7.   Βαϊφόρος. 
8.   Μυστικός Δείπνος. 
9.   Προδοσία.

10.   Σταύρωση. 
11.  Επιτάφιος Θρήνος. 
12.   Ανάσταση (Εις Άδου Κάθοδος του Χριστού). 
13.   Ανάληψη. 
14.    Εισόδια της Θεοτόκου. 
Πιθανότατα αρχικά να εικονίζετο στην επιφάνεια της δυτικής ε­σωτερικής πλευράς και η Κοίμηση της Θεοτόκου, η οποία όμως κατεστράφη, όταν κατά την προς Δυσμάς διεύρυνση του ναού εκρημνίσθη ο δυτικός τοίχος. 
Νότιος τοίχος: Η επιφάνεια αυτού έχει καλυφθεί με επιχρίσματα κατά το μεγαλύτερο αυτού μέρος. Στο δυτικό άκρο εικονίζεται ένας  Άγγελος μεμονωμένος. 
Βόρειος τοίχος:Δυτικά του υπάρχοντος παραθύρου εικονίζεται ο­λόσωμος στρατιωτικός Άγιος, αδιά- γνωστος. Στο δυτικό άκρον παρί­σταται ένας Άγγελος με διάλιθα ενδύματα και αυτοκρατορικό λώρο. 
Πάνω περίπου από τον στυλοβάτη του τέμπλου υπάρχει ενισχυτι­κό σφενδόνιο (τόξο), στο εσωρράχιο του οποίου εικονίζονται τέσσε-ρεις ολόσωμες μορφές, οι οποίες φέρουν ειλητάρια. Πρόκειται πιθανώς για Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Στη δυτική πλευρά του τόξου υπάρχει μεγαλογράμματος επιγραφή, η οποία έχει ως εξής:

«........ ΤΩΝ ΕΠΙ CΟΙ ΠΕΠΗΘΩΤΩΝ CΤΕΡΕ..ΟΝ Κ......... ΑΝ

ΗΝ ΕΚΤΙCΩ ........... », ήτοι σε μεταγραφή: «(Τό στερέωμα) των επί

Σοί πεπηθώτων, στερέ(ωσ) ον Κ(ύρι)-{ε τήν Έκκλησί}αν, ην εκτίσω {τω τιμίφ Σου αίματι}». 
Οι τοιχογραφίες αυτές είναι καλής ποιότητας και προέρχονται πι­θανώς από τον 16ον αι.

δεξιά ο Χριστός, με μαθητές αριστερά άκρα ταπείνωση

κάτω δεξιά μυστικός δείπνος

προσθήκη α 
Όπως ήδη αναφέρθηκε, δυτικά του αρχικού ναού υπάρχει μετα­γενέστερη προσθήκη (εσωτ. διαστ. 3.27X3.00 μ.), στις εσωτερικές επι­φάνειες της οποίας διατηρούνται λείψανα από τοιχογραφίες, ήτοι: Καμάρα: Στο κλειδί της καμάρας υπάρχει διακοσμητική ταινία.
 Νότιο μισό καμάρας: Εικονίζεται η παράσταση της Δευτέρας Πα­ρουσίας.Διακρίνονται Άγγελοι, Άγιοι και άλλες μορφές, καθώς και ημιεξΐτηλες επιγραφές, όπως:

α) «. ΩΤΥΡ...» ήτοι: «[Σ]ωτηρ[ίαν]».

β) «ΑΓΓΕΛΟΙ ΟΙ...», ήτοι «"Αγγελοι οϊ...».

γ) «Ο ΠVΡΙΝΟC....... », ήτοι «Ό πύρινος [ποταμός]». 
Βόρειο μισό καμάρας: Παρίστανται επίσης σκηνές από την μνη­μειώδη παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας. Οι τοιχογραφίες της Προσθήκης Α είναι μετρίας ποιότητας και προέρχονται πιθανώς από τον 17ον αι.

οξυκόρυφη κόγχη της δεύτερης οικοδομικής φάσης του ναού

Στο εξωτερικό του ναού,  διατηρούνται δύο τόξα, τα οποία φαίνεται ότι στήριζαν είδος ανοικτού Προπύλου. Το τόξο στηρίζεται σε ελληνιστικό ορθογώνιο βωμό με γιρλάντες και βουκράνια και την επιγραφή «ΩΡΑΣΤΕΟΣ / ΥΙΟΥ ή ΤΟΥ / ΟΝΗΣΙΦΟΡΟΥ».

Επίσης,  βρίσκεται σε δεύτερη χρήση ένας ορθογώνιος ενεπίγραφος βωμός .Το περίεργο και με τους δύο βωμούς είναι ότι, εσκεμμένα ή μη, είναι τοποθετημένοι ανάποδα.

Αναγράφονται οι λέξεις: ΒΕΡΕΝΙΚΗ ΣΚΟΠΑ

Στο υπέρθυρο ένας μαρμάρινος σταυρός και εντός μερικά αρχιτεκτονικά εκτός θέσης.

η θύρα της δεύτερης οικοδομικής φάσης του ναού

μαρμάρινος σταυρός στο υπέρθυρο

διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη εκτός θέσης

Σύμφωνα με το Καρπαθίου σ.151, 342-343. Ο Αρχιστράτηγος Μιχαήλ ή Ασώματος έχει στο νάρθηκά του, προς το νότιο τοίχο, ένα μνημείο, που λέγεται ότι είναι τάφος κάποιου Δεσπότη.

αρκοσόλιο στην τρίτη οικοδομική φάση του ναού
]πιθανώς, ο τάφος κάποιου Δεσπότη, αριστερά, αρχιτεκτονικό μέλος εκτός θέσης (πιθανώς, βάση περιρραντηρίου)

κείμενο, πληροφορίες: ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΝΑΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ, Δρ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ 
ΠΑΛΑΙΟ ΠΥΛΙ, ΤΑΞΙΑΡΧΕΣ  ΚΩΑΚΑ τ.Γ σελ.107-113 από το dikeosnet του Μάνου Μαστρογιώργη
φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

Palaio Pyli, Taxiarches (aka Archangels Michael and Gabriel, Asomatoi, Archistrategos Michael, Archon Michael)

In the older photograph there is a bell on the arch (north façade).
In the recent photograph, the bell has been removed.

PAINTED CHURCHES OF THE BYZANTINE & POST-BYZANTINE PERIOD
Dr. Ioannou Ilias Volanakis

Palaio Pyli, Taxiarches – Koaka t.G pp. 107-113
(original spelling preserved)

Southwest of the settlement lies the church of the Holy Incorporeal Archangels Michael and Gabriel (November 8), which results from multiple construction phases.

Initially, a single-aisled structure was built on this site (interior dimensions 4.75 × 2.82 m), covered with a built semi-cylindrical vault and externally coated with hydraulic mortar. Its plan is rectangular (interior 4.75 × 2.82 m). Its eastern side ends in a semicircular apse (chord 1.70 m, arrow 0.87 m). In the center of the apse opens a small embrasure-type window.

In a second building phase, the original small church was extended westwards (extension interior dimensions 3.27 × 3.00 m), also roofed with a built semi-cylindrical vault.

In a third phase, another rectangular space was added to the west (interior 3.60 × 2.78 m), roofed with a horizontal wooden ceiling and a clay layer (“patelia”, as called in the Dodecanese).

Today the interior is unified, although the three different construction phases remain clearly visible. The original chapel had an internal width of 2.82 m, the second addition 3.27 m, and the third 3.60 m.
Eastern façade

The masonry consists of rubble stone and lime mortar. Marble architectural fragments from earlier buildings were also reused. On the western part of the north exterior side, two arches survive, which appear to have supported an open propylon-type structure.
Interior – Wall Paintings

Fragments of wall-paintings survive. The iconographic program is as follows:

 
1. Sanctuary (Holy Bema)
Apse semi-dome: The Deesis. Christ frontal, holding an open Gospel with the inscription:

ΤΟ ΦΩC ΤΟV ΚΟCΜΟV / Ο ΑΚΟ…
Translated: “(+ I am) the light of the world, he who follows me…”

In the apse conch are Holy Hierarchs concelebrating. Initially they were painted full-length, but later the Holy Table was built, covering the lower half.

From north to south:

St. Athanasius of Alexandria (?)
Scroll inscription: “Ο ευλογών τους ευλογούν…”
(Translation: “He who blesses those who bless [You, O Lord]…”)

St. John Chrysostom
Scroll: “Ο Θεός ο Θεός ημών, ο των ουρανίων άρτων…”
(“O God, our God, who [gives] the heavenly bread…”)

St. Basil the Great
Scroll: “Ουδείς άξιος των σινδεδεμένων ταις σαρκικαίς επιθυμίαις…”
(“No one bound by fleshly desires is worthy…”)

St. Gregory the Theologian (?)
Scroll: “Ο τάς κοινάς ταύτας και συνφώνους…”

To either side below the apse: Deacons, likely St. Stephen the Protomartyr and St. Lawrence.
South Wall

Three frontal saints holding closed Gospels:

unidentified Hierarch (half-figure)

St. Nicholas (full-length)

unidentified Hierarch (full-length)
North Wall

Two barely discernible frontal Hierarchs.
Vault of the Sanctuary

South side:
Upper – Nativity
Lower – Presentation of the Virgin

North side:
Upper – Resurrection (Descent into Hades)
Lower – Lamentation

Above the Bema arch: Ascension
2. Nave

Scenes from the Dodekaorton (Twelve Feasts):

South side:
Upper: Baptism, Presentation
Lower: Transfiguration, Last Supper

North side:
Upper: Betrayal, Crucifixion
Lower: Raising of Lazarus, Palm Sunday

Total scenes depicted: 14 (including Annunciation, Nativity, etc.)

The Dormition likely once appeared on the west wall but was destroyed when the wall was demolished for expansion.

South wall largely plastered; one angel visible.
North wall: military Saint; angel in imperial garments.

On the triumphal arch: four Prophets with scrolls; inscription referring to “The firmament of those who trust in Thee…”

Style: good quality, likely 16th century.
Extension A (2nd phase)

Interior remnants of frescoes:

Vault: decorative band
South half: Last Judgment – angels, saints, inscriptions
North half: Last Judgment scenes

Quality moderate, likely 17th century.
Architectural Notes

On the exterior two arches remain, likely from an open propylon. They rest on Hellenistic rectangular altars with garlands and bucrania and the inscription:

ΩΡΑΣΤΕΟΣ / ΥΙΟΥ ή ΤΟΥ / ΟΝΗΣΙΦΟΡΟΥ

Another inscribed altar reused upside-down; inscription:

ΒΕΡΕΝΙΚΗ ΣΚΟΠΑ

On the lintel: marble cross and displaced architectural fragments.

According to Karpathios (pp. 151, 342–343), the Archistrategos Michael church has in its narthex, by the south wall, a monument said to be the tomb of a Despotēs (Byzantine noble).

In the third phase chapel: arcosolium tomb, likely of a Despot; nearby displaced architectural fragment (possibly a lavabo base).