Kos and the Dodecanese through my eyes-Η Κως και τα γύρω νησιά μέσα από τα μάτια μου: ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΛΕΒΙΘΑ

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΛΕΒΙΘΑ

Ήταν μερικά χρόνια πριν, όταν έπεσε στα χέρια μου μια λίστα με τα κατοικημένα νησιά της Ελλάδας που αριθμούν λιγότερους από 100 κατοίκους. Εκεί, για πρώτη φορά, είδα τις λέξεις Λέβιθα-8 κάτοικοι-Δωδεκάνησα, Κίναρος-2 κάτοικοι-Δωδεκάνησα.

Αναρωτήθηκα πώς είναι δυνατόν να ζω στα Δωδεκάνησα, να ταξιδεύω τόσο πολύ αλλά να μην έχω καν ακούσει γι' αυτά τα δυο νησιά. Το μοιράστηκα με τους φίλους μου και πολύ σύντομα, τον Ιούνιο του 2015 βρεθήκαμε 8 τολμηροί να ταξιδεύουμε για Λέρο κι εκεί ναυλώσαμε ένα τρεχαντήρι με καπετάνιο τον Κώστα Παλαπουγιούκ για να μας πάει στα Λέβιθα και την Κίναρο.

Ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί ένα επίπονο, μεγάλης διάρκειας ταξίδι, 2,5-3 ωρών. O καιρός δυνάμωνε συνεχώς, οι περισσότεροι έκαναν εμετό, σχεδόν "θαλασσοπνιγήκαμε" λόγω των θυελλωδών ανέμων. Περάσαμε τον Κάβο Σπανό που πάνω του στέκουν τα απομεινάρια του παλιού Φάρου. Ο Φάρος ανήκε σε μια γαλλική εταιρεία και καταστράφηκε το 1942 κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ήταν ένα πολύ ωραίο κτίριο, με πηγάδι, τώρα υπάρχει μόνο ένα φανάρι δίπλα στα απομεινάρια.

Οι νότιες ακτές του νησιού είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους απόκρημνες, αλλά κρύβουν έναν τεράστιο όρμο που κρύβει μέσα του τρεις μικρότερους κόλπους, το Σμυρλί, το Γεράνι και το Καθολικό. Εκεί δένουν τα περισσότερα ιστιοπλοϊκά.

Εκεί στο Καθολικό, αράξαμε κι εμείς. Τίποτα δεν μας είχε προετοιμάσει γι' αυτό που θα αντικρίζαμε. Διασχίσαμε ένα μακρύ μονοπάτι, το οποίο στο τέλος του οδηγούσε σε μια πόρτα. Η αποκάλυψη έγινε όταν ανοίξαμε αυτήν την πόρτα. Θυμάμαι πώς ένιωσα όταν αντίκρισα τον μικρό, παραμυθένιο, αιγαιοπελαγίτικο οικισμό. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι υπάρχει τέτοιο μέρος στα Δωδεκάνησα, κι εμείς δεν ξέραμε γι' αυτό.

Το πρώτο πράγμα που συναντάς όταν ανοίγεις αυτήν την πόρτα είναι η παραδοσιακή ταβέρνα. Εκεί έρχονται όλοι οι "σκαφάτοι" που κάνουν μια στάση στο δρόμο τους από τις Κυκλάδες στα Δωδεκάνησα. Ό,τι σερβίρει το ταβερνάκι είναι φρέσκα ντόπια προϊόντα, κατσικάκι και τυράκι λεβιθιώτικα.

Ήταν αρχές Ιουνίου όταν πήγαμε εμείς, οπότε σταθήκαμε τυχεροί, κι ενώ είχε κάμποσα ιστιοπλοϊκά δεμένα στο Καθολικό, στην ταβέρνα, και πάνω στο νησί γενικότερα, ήμασταν μόνοι μας.

Εκεί γνωρίσαμε τους μοναδικούς κατοίκους του νησιού, την οικογένεια του Δημήτρη Καμπόσου. Η ιστορία τους στο νησί ξεκινάει από τον προ-προ πάππου του Δημήτρη που εγκαταστάθηκε εκεί το 1820. Ο πατριάρχης της οικογένειας, ο Δημήτρης Καμπόσος, έφυγε πέρυσι για το μεγάλο ταξίδι σε ηλικία 78 ετών.

Εκεί ζουν σήμερα ο Μανώλης κι ο Αναστάσης Καμπόσος, γιοι του Δημήτρη (δύο από τα τέσσερα παιδιά του), που πια είναι οι δύο χειμερινοί κάτοικοί του.Τα άλλα δύο παιδιά του, η Μαρία και ο Σταύρος ζουν στην Πάτμο. Ο χειμώνας, είναι δύσκολος στο μικρό νησί. Οι δύο άντρες ζουν μακριά από την οικογένεια τους, καθώς οι σύζυγοι και τα παιδιά, ζουν στην Πάτμο, γιατί το νησί δεν έχει φυσικά σχολείο. Θεωρείται άλλωστε για το ελληνικό κράτος ακατοίκητο. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011.*

ο οικισμός κι ο κάμπος από ψηλά

Όπως είναι αναμενόμενο, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι πολλά. Δεν είναι εύκολο να ζεις χωρίς γείτονες στη μέση του πουθενά. Οι κοντινότεροι άνθρωποι που μπορούν να συναντήσουν είναι σε απόσταση 24 ναυτικών μιλίων ή 2,5 ωρών με το καΐκι.

Οι χειμώνες είναι πιο δύσκολοι από τα καλοκαίρια. Κινδυνεύουν να μείνουν αποκλεισμένοι στο νησί για πολλές μέρες εξαιτίας των ανέμων-που είναι εκεί χειμώνα-καλοκαίρι- και πρέπει πάντα να είναι εφοδιασμένοι με προμήθειες.Φυσικά, δεν τίθεται θέμα για την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Απλά δεν πρέπει να αρρωστήσουν. Αγαπούν όμως τον τόπο τους και δεν τον εγκαταλείπουν.

έντονα δαντελωτές ακτές στις οποίες σχηματίζονται βαθείς κόλποι, που μοιάζουν με μικρά φιορδ.

Πίσω ακριβώς από τον οικισμό απλώνεται ο κάμπος, μια μεγάλη καλλιεργήσιμη έκταση στο κέντρο του νησιού. Στο μικρό οροπέδιο, που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το ταβερνάκι της οικογένειας και το μοναδικό στο νησί, σπέρνανε παλιά σιτάρια. Αλωνίζανε και θερίζανε με το δρεπάνι.

Τώρα, ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία. Διατηρούν τη μεγαλύτερη παραδοσιακή κτηνοτροφική μονάδα από όλα τα γύρω νησιά. Διαθέτουν 650 αιγοπρόβατα ελευθέρας βοσκής. Παράγουν τυρί και μυζήθρα.

Το καλοκαίρι λειτουργούν το ταβερνάκι για τα θαλάσσια σκάφη που προσαράζουν στους όρμους του.

Στην παραλία Γεράνι το ελάχιστο χώμα που υπάρχει, προστατευμένο από την ξερολιθιά, έχει αξιοποιηθεί, έτσι ώστε η οικογένεια να καλλιεργεί τα λαχανικά της.

Βόρεια του οικισμού, υπάρχει το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας, χτισμένο το 1858 και διατηρείται μέχρι σήμερα σε άριστη κατάσταση.

Eικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας, ξυλόγλυπτο έργο διά χειρός Αντ. Μπάχα με αναθήματα και μια αφιέρωση από το 1949

Γενικά ο οικισμός είναι μια ζωγραφιά, με το ταβερνάκι, τα λίγα σπιτάκια του, και το εκκλησάκι.Η νήσος Λέβιθα είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Natura 2000 μαζί με την βόρεια Αμοργό και την νησίδα Κίναρο. Είναι επίσης μία από τις σημαντικές περιοχές για την προστασία των πουλιών και έχει ενταχθεί στις δράσεις για την προστασία του Μαυροπετρίτη και του Αιγαιόγλαρου.

Μετά από μια βόλτα και μια βουτιά στα Λέβιθα, λίγοι από μας θελήσαμε να κάνουμε μια μικρή βόλτα και στην Κίνναρο μιας κι είχαμε φτάσει ως εδώ. Το θέλαμε πολύ αλλά ο καιρός δεν μας έκανε τη χάρη και αν και φτάσαμε πολύ κοντά, τόσο κοντά που βλέπαμε το λιμάνι, πήραμε την απόφαση να μην κινδυνεύσουμε και να επιστρέψουμε στα Λέβιθα για φαγητό.

Μετά το φαγητό, οι περισσότεροι ήθελαν ν' αράξουν και να ξεκουραστούν λίγο πριν το δύσκολο ταξίδι της επιστροφής. Τρεις από μας επέλεξαν να ανέβουν στην κορυφή του λόφου, όπου είδαμε τα ερείπια ενός αρχαίου κάστρου. Από κει η θέα ήταν μαγευτική!

σιέστα στα Λέβιθα

Στα Λέβιθα εκτός από τη μικρή ταβέρνα δεν υπάρχει κατάλυμα.Οι επισκέπτες του νησιού έρχονται είτε με φουσκωτά, είτε με ιστιοπλοϊκά. Δεν υπάρχει πολύ νερό κι αν θέλεις δεν υπάρχουν οι προδιαγραφές για έναν μικρό ξενώνα.Υπήρχε όμως wi-fi σ' ένα συγκεκριμένο σημείο.

η βάρκα Μαρία Λέβιθα με το όνομα της μονάκριβης κόρης του αείμνηστου Δημήτρη Καμπόσου

Τον Οκτώβριο του 1943 έγινε μάχη μεταξύ Νεοζηλανδών καταδρομέων των βρετανικών στρατευμάτων της Λέρου με τους Γερμανούς του φυλακίου της Λέβιθας. Τα σημάδια αυτής της μάχης αλλά και της γενικότερης παρουσίας Ιταλών και Γερμανών κατά το Β' παγκόσμιο πόλεμο είναι διάσπαρτα στο νησί.

Συγκινητική είναι μια πλάκα στην μνήμη του Douglas Athol Davison που έχασε τη ζωή του στις 24/10/1943 στη μάχη μεταξύ Νεοζηλανδών καταδρομέων των βρετανικών στρατευμάτων της Λέρου με τους Γερμανούς του φυλακίου της Λέβιθας. Στην πινακίδα αναγράφονται τα εξής: In memory of Douglas Athol Davison LRDC, Squadron 263694, DOD 24/10/1943, always remembered by his family in New Zealand.

* Σύμφωνα με το Human Stories: Η στατιστική αρχή πραγματοποίησε την διαδικασία απογραφής το 2011. Οι υπάλληλοι της υπηρεσίας ζητήσανε από τους κατοίκους να πραγματοποιήσουν την διαδικασία μέσω τηλεφώνου για να μην ταλαιπωρηθούν με θαλάσσιες μετακινήσεις. Η οικογένεια, δέχτηκε. Μετά την απογραφή, ο αριθμός των κατοίκων φαίνεται μηδενικός. Ακατοίκητο. Και το νησί χαρακτηρίζεται βραχονησίδα.

Από την άλλη, το ΓΕΕΘΑ ενημερώνει ότι η Λέβιθα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ακατοίκητη βραχονησίδα γιατί, σε αυτήν την περίπτωση, το Διεθνές Δίκαιο δεν αναγνωρίζει δικαιώματα Υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Τα Λέβιθα είναι νησί. Η αυθαίρετη απόδοση άλλου χαρακτηρισμού, όπως αυτός της ακατοίκητης βραχονησίδας εγκυμονεί εθνικούς κινδύνους.Σύμφωνα με το Wikipedia, o πληθυσμός της ήταν 8 κάτοικοι, με την απογραφή του 2001. Ενώ σε αυτή του 2011 το νησί εμφανίζεται ακατοίκητο, ενώ στην ιταλική απογραφή του 1922 καταγράφεται ότι όλοι οι κάτοικοι στα Λέβιθα είναι ορθόδοξοι δηλαδή Έλληνες και υπάρχουν και έγγραφα που αφορούν μια υδρογραφική αποστολή στα νησιά. Το νησί σήμερα ανήκει διοικητικά στον Δήμο Λέρου.