ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΡΩ

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΡΩ

Η Ρω είναι ένα μικρό νησάκι 7 ναυτικά μίλια από το Καστελλόριζο. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή κατοικήθηκε από μερικές οικογένειες, αλλά από το 1924 και ως το 1982 (σχεδόν 60 χρόνια) μόνιμη κάτοικος του νησιού ήταν η Δέσποινα Αχλαδιώτη (αρχικά με το σύζυγό της κ μετά το θάνατό του με τη μητέρα της για λίγο).

φτάνοντας στη Ρω

Η γνωστή σε όλους Κυρά της Ρω ύψωνε την Ελληνική Σημαία από το 1943 ως το θάνατό της το 1982 και ετάφη στη Ρω κάτω από τον ιστό όπου ύψωνε τη σημαία. Σήμερα, η Ρω κατοικείται ουσιαστικά από μικρό απόσπασμα του Ελληνικού Στρατού.

Όταν φτάσαμε στο Καστελλόριζο, θεωρούσαμε δεδομένη την επίσκεψή μας στη Ρω καθώς σε όλα τα τουριστικά φυλλάδια και τους οδηγούς η επίσκεψη στη Ρω ενδείκνυται. Παρ'όλ'αυτά αποδείχθηκε λιγάκι πιο δύσκολο απ' ότι αρχικά φαινόταν. Με τη μεσολάβηση των ντόπιων, όμως, πήραμε την πολυπόθητη άδεια από την Ταξιαρχία και ναυλώσαμε σκάφος που παρά το «μπουγάζι» δέχτηκε να μας πάει.

Ήταν όντως μια πολύ δύσκολη διαδρομή, η δυσκολότερη που έχω κάνει ποτέ με σκάφος και πραγματικά μ' έκανε ν απορήσω για τις μετακινήσεις της Κυράς της Ρω 50-60 χρόνια πριν, ακόμα και στις περιπτώσεις που κινδύνευε η υγεία του άντρα της ή της μητέρας της.
Μας υποδέχτηκαν στρατιώτες, στους οποίους δηλώσαμε τα ονόματά μας και οι οποίοι μας συνόδευαν καθ'όλη τη διάρκεια της διαμονής που κράτησε περίπου μία ώρα. Κινηθήκαμε, φωτογραφήσαμε και κολυμπήσαμε περιορισμένα καθ'υπόδειξη των συνοδών μας. Οι χώροι που μας επετράπη να επισκεφτούμε ήταν ο τάφος της Δέσποινας Αχλαδιώτη που βρίσκεται κάτω από τον Ιστό της Σημαίας που ύψωνε κάθε πρωί και το εκκλησάκι του Άη Γιώργη στην είσοδο του νησιού. Το σπίτι της Κυράς το είδαμε από μακριά αλλά δεν μας επετράπη η είσοδος.

το εκκλησάκι του Άη Γιώργη

Καμιά λέξη ή φράση δεν είναι αρκετή για να περιγράψει το δέος που νιώσαμε όταν πατήσαμε το πόδι μας στη Ρω και την περηφάνεια γι αυτήν την ηρωίδα που αφηφώντας κάθε κίνδυνο, επί 38 χρόνια ύψωνε την Ελληνική σημαία.

Η ζωή της Κυράς της Ρω
Η Δέσποινα Αχλαδιώτου γεννήθηκε το 1898 και με τον σύζυγό της Κώστα εγκαταστάθηκαν στη Ρω το 1924 ασχολούμενοι με την κτηνοτροφία έως το 1940 που τον έχασε άρρωστο στη ψαρόβαρκα που τον μετέφερε στο Καστελλόριζο. Τον έθαψε και ξαναγύρισε στο νησάκι της Ρω με τη μητέρα της.
Όταν στη διάρκεια της κατοχής το Καστελλόριζο βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς, οι Εγγλέζοι μετέφεραν τους κατοίκους για ασφάλεια στην Κύπρο και την Αίγυπτο. Η μόνη που αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη τυφλή μάνα της και τις κατσίκες της ήταν η Δέσποινα. Ο Άγγλος διοικητής σεβάστηκε την επιθυμία της, την άφησε στη Ρω και από τότε κάθε πρωί ύψωνε σ΄ ένα κοντάρι την γαλανόλευκη.
Η τυφλή μάνα πεθαίνει και η Δέσποινα τη μεταφέρει με βάρκα στο νεκροταφείο του νησιού. Μόνη την ψέλνει, τη θάβει και την κλαίει... Στην περίοδο της κατοχής συνεργάζεται με τον Ιερό Λόχο, βοηθά τις συμμαχικές αποστολές, κρύβει και φυγαδεύει αξιωματικούς...

Η προτομή της Δέσποινας Αχλαδιώτη που εικονίζεται στις φωτογραφίες, βρίσκεται στο Καστελλόριζο, στην Πλατεία Παναγιάς (τοποθετήθηκε το 1990) και είναι έργο του Κώστα Βαλσάμη.

Τα χρόνια περνούν και το Σεπτέμβρη του 1975, ενας προβοκάτορας Τούρκος δημοσιογράφος της εφημερίδας «Χουριέτ», ο Ομάρ Σαμή Κοζάρ, βοηθούμενος από δύο συμπατριώτες του και επωφελούμενος της απουσίας της Αχλαδιώτου για λόγους υγείας στο Καστελόριζο, κατεβάζει την ελληνική σημαία και υψώνει στη θέση της την τουρκική! Κατευθυνόμενη ενέργεια με στόχο τη δημιουργία κλίματος έντασης μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας ( Το ίδιο έκανε 12 χρόνια μετά στα Ίμια...)
Η ενέργεια του Τούρκου δεν έμεινε αναπάντητη. Ο υπουργός Εθνικής Αμύνης Ευάγγελος Αβέρωφ έλαβε αυστηρά μέτρα, ενώ η Δέσποινα έσπευσε, κατέβασε, πέταξε στη θάλασσα την τουρκική σημαία και ύψωσε πάλι την ελληνική.
« Για τις προσφερθείσες εθνικές υπηρεσίες της» στην περίοδο της κατοχής, ο υπουργός Αμύνης Αβέρωφ της απένειμε στις 23-11-75 το μετάλλιο τιμής.
Η Κυρά της Ρω έγινε θρύλος. Τη σκυτάλη των βραβεύσεων πήραν, η Βουλή, η Ακαδημία Αθηνών, η Εθνική Τράπεζα, Δήμοι, Σύλλογοι, φορείς...

Η προτομή της Δέσποινας Αχλαδιώτη που εικονίζεται στις φωτογραφίες, βρίσκεται στο Καστελλόριζο, στην Πλατεία Παναγιάς (τοποθετήθηκε το 1990) και είναι έργο του Κώστα Βαλσάμη.

Όταν την βράβευσε η Ακαδημία, η Αχλαδιώτου είπε: «η ζωή στη Ρω δεν είναι και τόσο ευχάριστη, αλλά νιώθεις πιο πολύ την Ελλάδα, χαμένος όπως είσαι στο πέλαγος, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις τουρκικές ακτές. Την Ελληνική σημαία θέλω να μου τη βάλουν μαζί μου στον τάφο». Έφυγε από τη ζωή στις 13 Μαΐου 1982. Η κηδεία της έγινε δημοσία δαπάνη στο Καστελλόριζο και η σωρός της μεταφέρθηκε με σκάφος του Πολεμικού Ναυτικού στη Ρω και ετάφη κάτω από τον ιστό όπου ύψωνε την σημαία...
« Δεν έκανα τίποτα σπουδαίο!...»

Όταν την παρασημοφόρησε το υπουργείο Αμύνης, ο αρχηγός ΓΕΝ ναύαρχος Εγκολφόπουλος έστειλε στο Καστελόριζο το αντιτορπιλικό «Πάνθηρ» με άγημα ναυτών. Ο πλοίαρχος Λαμπίρης δίνει εκ μέρους του αρχηγού το παράσημο και η Δέσποινα διαβάζει συλλαβιστά την αντιφώνηση της που έγραψε σε μια κόλλα χαρτί. Κάποια στιγμή, κατέβασε το χειρόγραφό της και απορημένη για τις τιμές, στρέφεται προς το μέρος μας που σημειώναμε αυτά που διάβαζε και μας λέει αφοπλιστικά με παιδική αφέλεια: « Τώρα παιδάκι μ' γιατί τα κάνουν όλα τούτα; Δεν έκανα και τίποτα σπουδαίο...» Αθάνατη κυρά- Δέσποινα!... ΚΥΡΑ της ΡΩ!!!
*To άρθρο για τη ζωή της Κυράς της Ρω δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Real News.

Πρώτη δημοσίευση του δικού μου άρθρου στην Kos Voice
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni