ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΓΙΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ, ΨΑΛΙΔΙ

ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΓΙΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ, ΨΑΛΙΔΙ

Μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου 1935 ανασκάφτηκαν από Ιταλούς αρχαιολόγους τα θεμέλια της τρίκλητης βασιλικής του Αγίου Γαβριήλ (20.60Χ12.40 μ.).
Βρίσκεται στην περιοχή Ψαλίδι, σε μικρή απόσταση νοτιοανατολικά της πόλης και δίπλα στον παραλιακό δρόμο, 20 μέτρα από τη θάλασσα.

Η ονομασία δόθηκε από τους κατοίκους, γιατί στη θέση εκείνη υπήρχε το εκκλησάκι του Αγίου Γαβριήλ που κατέρρευσε στο σεισμό του 1933.
Η Βασιλική αυτή παρουσιάζει κάπως ιδιόρρυθμο σχέδιο. Πρόκειται για μια μεγάλη βασιλική με τρίκογχο Ιερό Βήμα, ορθογώνιο νάρθηκα και επίσης ορθογώνιο εξωνάρθηκα στα δυτικά. Στη νότια πλευρά προσαρτώνται πολλά προσκτίσματα, μεταξύ των οποίων και ένα "τριμερές πρόσκτισμα" στο νότιο κλίτος, που καταλήγει ανατολικά σε ημικυκλική κόγχη Ιερού που συγκοινωνεί με πόρτα με τον κυρίως Ναό και τριμερές Βαπτιστήριο με σταυρόσχημη κολυμβήθρα.

Στον προθάλαμο του Βαπτιστηρίου (εξώτερο οίκο) το δάπεδο είναι ψηφιδωτό ενώ τα άλλα δάπεδα του ναού καλύπτονται από μεγάλες μαρμάρινες πλάκες (συνολικά το δάπεδο είναι μαρμαρόστρωτο με ελάχιστα ψηφιδωτά), μικρότερες πήλινες και πολύχρωμα εξαγωνικά και τετράγωνα μαρμαροθετήματα. Στη νοτιοδυτική πλευρά υψώνεται μνημειακή κρήνη με κόγχες, απ' όπου με σύστημα πήλινων αγωγών το νερό διοχετευόταν στο Βαπτιστήριο. Επίσης, σώζονται πέντε κολόνες και τα ερείπια συνεχόμενης οικοδομής.

Aπό το ναό σώθηκαν πολλά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, τα περισσότερα από τα οποία σήμερα βρίσκονται στο μουσείο Aρχιτεκτονικών του Iπποτικού κάστρου της Nεραντζιάς. Στη νοτιοδυτική πλευρά σώζεται τμήμα ρωμαϊκών λουτρών ή λουτρώνας (δίπλα στο Βαπτιστήριο) από εκείνους που συνηθίζονταν να κατασκευάζονται τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες κοντά στις μεγάλες βασιλικές

Ο μεγαλύτερος κίονας με το σταυρό είναι ο πιο εντυπωσιακός.

Επειδή η Βασιλική βρίσκεται χαμηλότερα από το δρόμο, σε περίπτωση βροχής πλημμυρίζει κυριολεκτικά.

Πληροφορίες: Ιστορία της Νήσου Κω-Βασίλη Σ. Χατζηβασιλείου (σελίδα 276)
Ενδιαφέρον άρθρο στα Ιταλικά για την Παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Γαβριήλ από το Πανεπιστήμιοπ της Μπολόνια στην Ιταλία εδώ:
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni