ΟΣΙΑ ΜΕΛΩ

ΟΣΙΑ ΜΕΛΩ

Ένα από τα προσωπικά αγαπημένα μου εκκλησάκια στο νησί της Κω, αλλά νομίζω και πολύ κόσμου, είναι το-παλιότερο, ίσως, στο νησί-εκκλησάκι της Οσίας Μελούς.
Αν θυμάμαι καλά, πρώτη φορά τη γιορτάσαμε στην Κω το 2011, όταν αποφασίστηκε ότι θα γιορτάζεται το πρώτο Σάββατο του Ιουλίου.

ο ναός από τα ανατολικά

Στην περιοχή νοτιοδυτικά του Ασκληπιείου και περίπου 150 μέτρα δυτικά από τη θέση Κοκκινόνερο (ιαματικές πηγές) βρίσκεται το παλαιότατο εκκλησάκι ("μοναστηράκι") της Οσίας Μελούς.

τελευταία αφαιρέθηκε και η προέκταση που λειτουργούσε ως πρόναος

Η αβέβαιη ετυμολογική προέλευση του ονόματος οδήγησε σε αμφισβήτηση της ιστορικότητας της Οσίας, η οποία, τελικά, επιβεβαιώνεται από τη δημοσίευση κατά το έτος 1972/3 ενός χειρογράφου του τέλους του 15ου αι. (Παρισινός Κώδικας με αριθμό 1362) με στιχηρά γραμμένα προς τιμήν της. 
Μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούσαμε ότι το όνομα Μελώ προερχόταν από την Αγία Μελάνη τη Ρωμαία και μάλιστα μέσα στο εκκλησάκι υπήρχε και εικόνα της Αγίας Μελάνης.

Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης παραθέτει τη μαρτυρία ότι κατά το έτος 1018 κάποιος ασκητής έχτισε μοναστήρι δίπλα στον Ιερό Ναό της Οσίας Μελούς και ζούσε εκεί θεραπεύοντας τους πιστούς που έφταναν κοντά του υποδεικνύοντάς τους τα ιαματικά ύδατα. Μάλιστα, μέχρι τις μέρες μας σώζονται τα ερείπια του κελλιού του ασκητή περίπου 50 μ. ψηλότερα από το ναΐσκο προς νότο.
Ξένοι αρχαιολόγοι που επισκέφθηκαν το εκκλησάκι το 1933, εξέφρασαν την γνώμη ότι προέρχεται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους.

το εσωτερικό του ναού από τα ανατολικά προς τα δυτικά

Τα λίγα στοιχεία που ξέρουμε για το βίο της Οσίας προέρχονται από τους ύμνους του Μητροπολίτη Μητροφάνη. Μοίρασε τα υπάρχοντά της σε όσους είχαν ανάγκη και αμέσως μετά αποτραβήχτηκε σε ορεινό τόπο, στο δύσβατο τόπο της Βουρρίνας, σε συνθήκες ψύχους, όπου στερούμενη ακόμη και τα αναγκαία αφιερώθηκε στην άσκηση.
 Επειδή εκοιμήθη ανάμεσα στους βράχους ο τόπος έγινε προσκύνημα με συνέπεια να οικοδομηθεί ναός της Οσίας. Έτσι λοιπόν, στη νότια πλευρά βρίσκεται βράχος, πάνω στον οποίο είναι στερεωμένος ο τοίχος του ναού. Ο βράχος αυτός θα μπορούσε να ταυτίζεται με την κατοικία της αλλά και το σημείο στο οποίο εκοιμήθη και ετάφη.

Στο υπάρχον εκκλησάκι σώζονται ίχνη τοιχογραφιών και επιγραφή στο υπέρθυρο.

οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του ναού

η επιγραφή στο υπέρθυρο

Η επικρατέστερη ανάγνωση της επιγραφής είναι: "1483 μηνί Ιουλίω" που πιθανά αναφέρεται σε κάποια ανοικοδόμηση του ναού.
Σύγχρονη αρχαιολογική έρευνα θα προσδιόριζε την περίοδο κατασκευής του, θα βοηθούσε να εντοπιστούν και να αποθησαυριστούν πιθανά λείψανα της Οσίας και να μάθουμε περισσότερα για το βίο της.

Δύο μαρμάρινες πλάκες διακοσμούν τον εξωτερικό τοίχο του ναού. Η μία με χρονολογία 1948 αναγράφει το όνομα "ΒΑΣΙΛΙΟΣ ΜΙΧΑΙΛ".

Η δεύτερη, πολύ πρόσφατα τοποθετημένη, αναγράφει ότι η οικογένεια Κωνσταντίνου και Διονυσίας Κουτελά, στην μνήμη των γονέων τους, αφιέρωσε το κτήμα στο οποίο βρίσκεται το Μονύδριον της Αγίας Μελούς.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές παρεμβάσεις, αλλαγές και το εκκλησάκι έχει αλλάξει μορφή με πολύ κόπο, φροντίδα και αγάπη από τους Μαύρους Λύκους, την ομάδα εθελοντών – συνεργατών της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου, οι οποίοι ακούραστα και ασταμάτητα με προσωπική εργασία εξωραΐζουν την εσωτερική και εξωτερική όψη των ξωκκλησιών μας.

Και εντός του ναού και στον εξωτερικό χώρο, ο επισκέπτης θα συναντήσει πολλά αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, μεταξύ των οποίων βάσεις περιρραντηρίου κ.ά.

Σημαντικότατη είναι η έκδοση του βιβλίου του Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου Ναθαναήλ-Φίλιππου Διακοπαναγιώτη με τη μεταπτυχιακή εργασία του με τίτλο «Η Οσία Μελώ στη Βουρρίνα της Κω. Λαϊκή παράδοση και λατρεία»από τις εκδόσεις Αρμός.

αγαπημένη πεζοπορική διαδρομή κάθε χρόνο και με ποικίλες καιρικές συνθήκες

Η Οσία Μελώ (οι ντόπιοι τη λένε μερικές φορές και Αγιά Μελού) εμφανίζεται συχνά σε Κώους, κοντά στο ναό της, ανάμεσα σε ρόδα, δηλώνοντας την ευαισθησία και την αγνότητά της, αποτελώντας μια ξεχωριστή ευλογία για το νησί.
Μπορεί σε κάποιους να φανεί αστείο, αλλά νιώθω πως με κάποιο τρόπο εμφανίστηκε και σ' εμένα η Οσία Μελώ. Κι επειδή δεν πιστεύω σε συμπτώσεις, κι όπως λέει κι ο Μητροπολίτης μας η Οσία Μελώ τα κάνει αυτά, σας παραθέτω απόσπασμα ενός λόγου που εκφώνησα στις 2 Ιουλίου του 2011 όταν παρουσίασα το βιβλίο της Μαρίας Καλαντζοπούλου-Τσιρπανλή "Συγγρού River".
"Δεν πιστεύω σε συμπτώσεις. Αγόρασα το πρώτο αντίτυπο του Συγγρού river, μόλις άνοιξαν τις κούτες, αλλά ξεκίνησα να το διαβάζω τη Μεγάλη Τετάρτη. Τη Μεγάλη Πέμπτη, μετά από παρακίνηση συναδέλφου πήγαμε με τις οικογένειές μας να μου δείξει το εκκλησάκι της οσίας Μελούς και την περιοχή Κοκκινόνερο που αγνοούσα χαρακτηριστικά παρά τα οκτώ χρόνια που ζω στην Κω. Ξεναγηθήκαμε εκεί, είδαμε και το κελί που ζούσε η οσία Μελώ, το βράχο στον οποίο, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, θάφτηκε και όλη τη γύρω περιοχή. Το μεσημέρι, κουρασμένη ξάπλωσα να διαβάσω τη συνέχεια του βιβλίου μου.

Εκεί στη σελίδα 36 αρχίζει η Δόξα, η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου να περιγράφει το μέρος που ο πατέρας της έβοσκε το κοπάδι με τα πρόβατα, εκεί στην Οσία Μελώ που την περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια μαζί και το κελί και τη γύρω περιοχή. Πετάχτηκα από το κρεβάτι/σκάναρα αμέσως τη σελίδα με την περιγραφή της Οσίας Μελούς και την έστειλα στο συναδελφο ρωτώντας τον τι περίπτωση υπήρχε να είναι τυχαίο αυτό. Δε μιλάμε για τον Άγιο Γεώργιο, για την Οσία Μελώ μιλάμε.

Σήμερα, λοιπόν, η Οσία Μελώ γιορτάζει.. Και μάλιστα για πρώτη φορά. Ναι, η Οσία Μελώ θα γιορτάζεται το πρώτο Σάββατο του Ιουλίου.. Τα κάνει κάτι τέτοια η Οσία Μελώ, μου είπε ο Σεβασμιώτατος o οποίος νομίζω έχει κάνει τη διατριβή του στην Οσία Μελώ και ο  οποίος είχε την ευγενή καλοσύνη να μας δώσει εικονίτσες για όλους...."

Πηγή:Κορνίζα με την ιστορία στο εσωτερικό του ναού

«Η Οσία Μελώ στη Βουρρίνα της Κω. Λαϊκή παράδοση και λατρεία»Ναθαναήλ-Φίλιππου Διακοπαναγιώτη,Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου, Εκδόσεις Αρμός, 2014.
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni