ΟΙ ΔΥΟ ΜΑΥΡΙΤΑΝΙΚΕΣ ΚΡΗΝΕΣ

ΟΙ ΔΥΟ ΜΑΥΡΙΤΑΝΙΚΕΣ ΚΡΗΝΕΣ

Οι κρήνες των Τζαμιών χρησίμευαν για το τελετουργικό πλύσιμο μερών του σώματος των πιστών πριν μπουν στο ναό για προσευχή.
Στην Κω έχουμε (είχαμε) δύο κρήνες θρησκευτικού χαρακτήρα, μαυριτανικής τεχνοτροπίας. Η μία στο ΤΖΑΜΙ DEFTERDAR ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, και η δεύτερη στο Τζαμί του Γαζί Χασάν Πασά στην πλατεία της Λότζιας, όπου βρίσκεται και Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ.

το τζαμί defterdar και η κρήνη δεξιά

το τζαμί Γενί Χασάν Πασά (της Λότζιας) και η κρήνη με τον Πλάτανο δεξιά της

Και στις δύο περιπτώσεις, πρόκειται για περίοπτες μαρμάρινες κατασκευές, εξαγωνικής κάτοψης και καλύπτονται με θόλο.

στην πλ. Ελευθερίας

στην πλ. Λότζιας (Πλατάνου)

Οι κρήνες δεν μνημονεύονται στις περιγραφές των παλαιότερων περιηγητών, οι οποίοι αναφέρουν απλώς την κεντρική πλατεία της πόλης, χωρίς να επεκτείνονται σε εκτενείς περιγραφές για τον πλάτανο, όπως κάνουν οι μεταγενέστεροι.
Πρώτος αναφέρθηκε στην κρήνη του Γαζί Χασάν Πασά, ο V. G. Barskij κατά την περιήγησή του στην Ανατολή από το 1723 ως το 1747. Σε περιγραφή του μεγάλου πλατάνου που βρισκόταν στον μέσον της αγοράς της περιτειχισμένης πόλης, γράφει γι'αυτήν....: "Όπως οι κάτοικοι υποστηρίζουν, ο πλάτανος είναι πολύ παλιός.Δεξιά του υπάρχει μια ξύλινη κρήνη με σκεπή επικαλυμμένη με κασσίτερο, η οποία στηρίζεται πάνω σε 12 κολόνες. Το νερό ρέει από δώδεκα βρύσες και το παίρνουν από δω οι κάτοικοι, ενώ οι Αγαρηνοί πλένουν μ'αυτό τα χέρια και τα πόδια τους πηγαίνοντας να προσευχηθούν στα Τζαμιά τους..."

Στο τζαμί ξεχωρίζουν η δεκατετράπλευρη μουσουλμανική κρήνη μαυριτανικής τεχνοτροπίας από λευκό μάρμαρο, όπου οι πιστοί έπλεναν τα πόδια τους πριν εισέλθουν στο εσωτερικό του, Πηγή: www.greekguide.com

Ακολουθούν απλές αναφορές στην κρήνη (ως πηγή) από τους περιηγητές M.G.F.A  Choiseul Gouffier το 1782, Jacob Ludwig Salomon Bartholdy το 1807, Charles F.M. Texier το 1862-ο οποίος τη χαρακτηρίζει ως Μαυριτανική πηγή, και ο L. Auge de Lassus το 1880.

Ενδιαφέρουσα είναι μια σύγκριση των χαρακτικών που απεικονίζουν τον πλάτανο, και κατ' επέκταση την κρήνη, για να παρακολουθήσει κανείς τις διαδοχικές της μεταμορφώσεις μέσα στον χρόνο. Ενδεχομένως, τα συμπεράσματα να μην είναι αξιόπιστα, εφόσον παρατηρούνται αντιγραφές των χαρακτικών. Για παράδειγμα, ενώ η κρήνη απεικονίζεται για πρώτη φορά το 1843 με θόλο, σε μεταγενέστερα χαρακτικά επανεμφανίζεται με την αρχική της οξυκόρυφη στέγη.
Ο Ι.Ε. Ζαρράφτης την περιγράφει το 1916, ως Μαυριτανική Κρήνη.

Στην Πλατεία Ελευθερίας, έξω από το τέμενος defterdar, ανάμεσα στις δύο καφετέριες υπάρχει κυκλική επτάπλευρη κρήνη μαυριτανικής τεχνοτροπίας (μοιάζει πολύ με την κρήνη του Τζαμιού της Λότζιας στην Πλατεία Πλατάνου) από λευκό μάρμαρο επίσης, που καλύπτεται με θόλο στηριζόμενο σε έξι τόξα, τα οποία βαίνουν σε ισάριθμους κίονες σε δεύτερη χρήση.

Οι δημόσιες κρήνες για την υδροδότηση των κατοίκων διέθεταν τουλάχιστον δύο αψιδώματα, συνήθως οξυκόρυφα, με εντοιχισμένες μαρμάρινες πλάκες όπου ήταν τοποθετημένοι οι κρουνοί τους. Οι όρθιες μαρμάρινες πλάκες ήταν διακοσμημένες με ανάγλυφα φυτικά θέματα. Στο συγκεκριμένο τζαμί της Λότζιας ξεχωρίζουν η δεκατετράπλευρη μουσουλμανική κρήνη από λευκό μάρμαρο που καλύπτεται με θόλο στηριζόμενο σε εφτά τόξα, τα οποία βαίνουν σε ισάριθμους κίονες σε δεύτερη χρήση.

Ο Ζαρράφτης επίσης λέει πως σ' αυτήν την κρήνη υπήρχαν δεκατέσσερις κρουνοί που άρδευαν την πόλη με νερό που ερχόταν από τη Βουρίννα. Δυτικά της Μαυριτανικής κρήνης στέκει αρχαία μαρμάρινη κολόνα με κορινθιακό κιονόκρανο. Επίσης, γύρω από την κρήνη υπάρχουν διάφορα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη.

*Με το σεισμό των 6.6 Ρίχτερ της 21ης Ιουλίου 2017, τα δύο μνημεία μαζί με τα τζαμιά τους υπέστησαν ανείπωτες ζημιές.Για καθαρά ιστορικούς και καταγραφικούς λόγους, και όχι καταστροφολογικούς, παραθέτω δυο φωτογραφίες (και μόνο) με τη ζημιά που υπέστησαν τα δυο μνημεία με την ευχή γρήγορα-αλλά όχι πρόχειρα-να αποκατασταθούν πλήρως οι ζημιές.

Στο τζαμί ξεχωρίζουν η δεκατετράπλευρη μουσουλμανική κρήνη μαυριτανικής τεχνοτροπίας από λευκό μάρμαρο, όπου οι πιστοί έπλεναν τα πόδια τους πριν εισέλθουν στο εσωτερικό του, Πηγή: www.greekguide.c

Η κατεστραμμένη κρήνη του Defterdar στην τωρινή της θέση απέναντι από τα γραφεία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας

Σχετικές Αναρτήσεις:ΤΟ ΤΖΑΜΙ DEFTERDAR ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ
Πηγή: Έργα διαχείρισης υδατικων πόρων στην Κω-Ιουλίας Κ. Παπαευτυχίου (Κωακά-Τόμος Θ'-σελίδα 257-259), Ιστορία της Νήσου Κω-Β. Χατζηβασιλείου
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni