ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ (ΚΩΣ)

ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ (ΚΩΣ)

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

το εκκλησάκι του Άη Γιάννη του Θεολόγου

Ο θρύλος λέει πως ο Άγιος παρουσιαζόταν συχνά πυκνά στον κάμπο της Καρδάμαινας.

 Η Ασπασία Σοφιανού τον έβλεπε να υπερίπταται πάνω από τα σπαρτά, καθισμένος σ’ ένα θρόνο, ενώ άλλοι  έβλεπαν ένα μετέωρο καντηλάκι, που διέγραφε κύκλους και άφηνε οσμή από θυμίαμα.

Πολλές φορές, η Ασπασία δεν καταλάβαινε πώς βρισκόταν στο βουνό και πώς επέστρεφε κάτω. Μια φορά απ’ αυτές την καθοδηγούσε ένα όραμα και έδεσε σ’ ένα σημείο του βουνού ένα μαντήλι. Ήταν το μέρος που της υπέδειξε ο Άγιος, για να έρθουν οι χωριανοί και να σκάψουν. Αυτό έγινε μετά το 1920. Πήγαν δυο φορές, έσκαψαν και δεν βρήκαν τίποτα.  Μάλωναν στο γυρισμό το κοριτσάκι ότι τους κοροϊδεύει, αλλά αυτό επέμενε. Την τρίτη φορά βρήκαν την πόρτα μιας μικρής κατακόμβης.

το μονοπάτι που επιλέξαμε εμείς, από το Δίκαιο κι όχι από την Καρδάμαινα

Ανάμεσα σ’ αυτούς που πήγαν την Τρίτη φορά και ανακαλύφθηκε η είσοδος της κατακόμβης, ήταν κάποιοι επίτροποι και κάποιοι άλλοι. Μεταξύ αυτών ήταν ο Γιώργης ο στελέτος και ο Κώστας ο Πλαγγέτης. Η χαρά τους, αλλά και όλων των χωριανών για την ανακάλυψη αυτή ήταν ανείπωτη. Θεώρησαν ότι ήταν ευλογία για το χωριό τους, αυτό που έγινε. Η κοινότητα έφτιαξε μονοπάτι και η ενορία ανέδειξε την κατακόμβη. Κάποια στιγμή όμως μπήκαν στη μέση Ασφενδιανοί και Πυλιώτες και διεκδικούσαν το μοναστήρι. Ξεσηκώθηκαν τότε οι Καρδαμιώτες και κόντεψε να γίνει μεγάλος καυγάς. Πρωτοστάτησε ο Μανώλης ο Βρόντας και τους είπε: 

« Αφού ο Άγιος παρουσιάστηκε στην Καρδάμαινα,δικό μας είναι το μοναστήρι.» και έτσι παραχωρήθηκε στην Καρδάμαινα.

στο δρόμο για το Θεολόγο του Βουνού

Από τότε κάθε χρόνο στις 25 Σεπτέμβρη, παραμονή της εορτής της μετάστασης του Αγίου, πολλοί Καρδαμιώτες ανηφορίζουν στο βουνό, τελούν τον εσπερινό και τη θεία λειτουργία και ξημερώματα κατηφορίζουν για το χωριό τους.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, ενώ η ανάβαση είναι αρκετά δύσκολη, ποτέ μα ποτέ, δεν έχει ανοίξει ούτε «μύτη» που λέμε και δεν έχει συμβεί το παραμικρό σε κανένα προσκυνητή. Τα μονοπάτια με τις βροχές και την εγκατάλειψη της γύρω περιοχής έχουν χαλάσει. Το μοναστήρι δε φαίνεται,γιατί είναι κατακόμβη και πάντα είναι χρήσιμος ένας έμπειρος συνοδοιπόρος. Οι προσκυνητές στην εορτή του ανάβουν πάνω στο βουνό φωτιά για να ζεσταθούν ή να ψήσουν πάνω στα κάρβουνα και οι συγχωριανοί τους ανάβουν φωτιά στην παραλία για να τους χαιρετήσουν.

μάντρα (για σημάδι)

Λίγο ακόμα

Η παράδοση, έτσι όπως διασώθηκε, λέει ότι το εκκλησάκι είναι έργο ενός Κώου μοναχού, του Αρσένιου Σκηνούρη, που έζησε περί τον 11^ο μ. Χ αιώνα.

Να αναφέρουμε ότι μέσα στο εκκλησάκι υπάρχουν αρκετές αγιογραφίες, που δύσκολα όμως διακρίνεις τα πρόσωπα των Αγίων που απεικονίζουν, εκτός από την παράσταση της Παναγίας και του αγίου Ιωάννη.


Κείμενο: Οι εκκλησίες της Καρδάμαινας του π. Ιωάννη Περαντωνάκη

όταν δείτε αυτό το σταυρό είστε πολύ κοντά

Η δική μας εμπειρία

Αυτός είναι ένας τρόπος να πάει  κάποιος στον Άγιο Θεολόγο του Βουνού (ή Θολόο, όπως αναφέρει ο κ. Χατζηβασιλείου στην Ιστορία της Κω).  Εμείς,  εννιά πεζοπόροι, αποφασίσαμε να βρούμε τον Άη Γιάννη στην επιστροφή μας από το Χριστό στο Δίκαιο. Ένα χιλιόμετρο πριν φτάσεις στο Χριστό υπάρχει στα δεξιά ένας μεγάλος βράχος, κι εκεί ξεκινάει μια πλαγιά με το πρώτο βελάκι που υποδεικνύει το δρόμο για το Θεολόγο. 

το εξωτερικό της εκκλησίας

Στην αρχή της διαδρομής, αρκετά απότομη ομολογουμένως, υπήρχε μια υποτυπώδης σήμανση, κάποια βελάκια, που μας επιβεβαίωναν ότι ακολουθούσαμε το σωστό δρόμο. Από ένα σημείο και μετά, χάνεται το μονοπάτι και τα βελάκια, η διαδρομή γίνεται αρκετά απότομη και επικίνδυνη και εμείς, προσωπικά, θα τα είχαμε, σίγουρα,παρατήσει (από ένα σημείο και μετά δεν ξέραμε που πηγαίναμε) αν δεν συναντούσαμε τυχαία, κάποιους κυνηγούς οι οποίοι και μας υπέδειξαν το δρόμο.

πολλά αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη βρίσκονται έξω από το ναό

Η διαδρομή- παράκαμψη πρέπει να διήρκησε περίπου τέσσερις ώρες και κατά κοινή ομολογία όλοι μας ξεπεράσαμε τα όριά μας και τις αντοχές μας. Το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου μας αποζημίωσε για την  εξάντληση που νιώσαμε, η θέα σου κόβει την ανάσα,  η τοποθεσία της κατακόμβης είναι μοναδική, και υπάρχουν αρκετά αρχαία μέλη έξω από το εκκλησάκι. Η εμπειρία έχει καταχωρηθεί στο μυαλό μου σαν μία από τις δυσκολότερες πεζοπορίες αλλά και τις πιο συναρπαστικές.

το εσωτερικό της εκκλησίας με αγιογραφίες, διακρίνεται η
παράσταση της Παναγίας και του αγίου Ιωάννη

οι 9 πεζοπόροι μόλις έφτασαν στον προορισμό τους

η θέα από τον Άη Γιάννη τον Θεολόγο

φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

SAINT JOHN THE THEOLOGIAN OF THE MOUNTAIN (KOS)

Location: east of Mount Dikaios

The little chapel of St. John the Theologian

Legend has it that the Saint often appeared in the plain of Kardamena.

Aspasia Sofianou saw him hovering above the fields, seated on a throne, while others saw a floating oil lamp moving in circles, leaving behind the scent of incense.

Many times, Aspasia herself could not understand how she found herself up on the mountain and how she returned below. On one such occasion, guided by a vision, she tied a handkerchief at a spot on the mountain. It was the place indicated to her by the Saint, so that the villagers would come and dig. This happened after 1920. They went twice, dug, and found nothing. On their way back, they scolded the little girl, thinking she was making fun of them, but she insisted. The third time, they found the entrance to a small catacomb.

(The path we chose was from Dikaios and not from Kardamena)

Among those who went the third time and discovered the catacomb’s entrance were some wardens and other locals, including Giorgis Steletos and Kostas Plangetis. Their joy, and that of all the villagers, was indescribable. They considered this discovery a blessing for their village. The community built a path, and the parish brought the catacomb to light. At some point, however, people from Asfendiou and Pyli got involved and claimed the monastery. The people of Kardamena rose up, and a big quarrel nearly broke out. Leading the protest was Manolis Vrontas, who said:

“Since the Saint appeared in Kardamena, the monastery belongs to us.”

And thus, it was given to Kardamena.

(On the road to St. John the Theologian of the Mountain)

Since then, every year on September 25th, on the eve of the Saint’s feast of the Metastasis, many people from Kardamena climb the mountain, celebrate Vespers and the Divine Liturgy, and at dawn descend back to their village.

Remarkably, although the ascent is quite difficult, never—not once—has anyone been injured, as we say “not even a nosebleed,” and nothing untoward has ever happened to any pilgrim. The paths, however, have deteriorated due to rain and neglect of the surrounding area. The monastery is not visible, as it is a catacomb, and having an experienced companion is always useful. During the feast, pilgrims light fires on the mountain to keep warm or cook over the embers, while their fellow villagers light fires on the beach to greet them.

(Stone wall used as a landmark)

Tradition

According to tradition, preserved over the centuries, the chapel is the work of a Koan monk, Arsenios Skinouris, who lived around the 11th century AD.

Inside the chapel, there are several frescoes, though it is difficult to discern the faces of most of the Saints depicted, except for the image of the Virgin Mary and St. John.

(Text: The Churches of Kardamena by Fr. Ioannis Perantonakis)

(When you see this cross, you are very close.)

---

Our Experience

This is one way to reach St. John the Theologian of the Mountain (or “Thologos,” as Mr. Chatzivasileiou mentions in his History of Kos).

We were nine hikers who decided to look for St. John on our return from Christos on Mount Dikaios. About one kilometer before reaching Christos, there is a large rock on the right, and from there begins a slope with the first arrow indicating the way to St. John the Theologian.

(The exterior of the chapel)

At the start of the route—admittedly quite steep—there was some rudimentary signage, a few arrows that reassured us we were on the right track. After a certain point, however, the path and the arrows disappeared, the route became much steeper and more dangerous, and we personally would certainly have given up (at one point we truly did not know where we were going) had we not by chance met some hunters, who pointed us in the right direction.

(Many ancient architectural fragments lie outside the church.)

The detour route must have taken about four hours, and by common admission, all of us surpassed our limits and endurance. The little chapel of St. John the Theologian rewarded us for the exhaustion we felt: the view takes your breath away, the catacomb’s location is unique, and there are several ancient fragments outside the chapel.

This experience is engraved in my memory as one of the most difficult yet most fascinating hikes I have ever done.

(The interior of the chapel with frescoes, showing the Virgin Mary and St. John)

(The nine hikers upon reaching their destination)

(The view from St. John the Theologian of the Mountain)