ΧΑΒΡΑ=ΠΡΩΗΝ ΕΒΡΑΪΚΗ ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΚΩ

 ΧΑΒΡΑ=ΠΡΩΗΝ ΕΒΡΑΪΚΗ ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΚΩ

Το κτίριο της Πρώην Εβραϊκής Συναγωγής βρίσκεται πολύ κοντά στο λιμάνι, μέσα στα "Εξάρχεια", το δρόμο με τα μπαράκια. Στην είσοδο υπάρχει μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφεται:
"Ιερά Συναγωγή Ισραηλινής Κοινότητος Κω-16ος αιώνας-1944".

Το 1747 ο Ελιέζερ Ταρσία έκτισε, με δικά του έξοδα, μία μικρή αλλά εντυπωσιακή Συναγωγή, που συντηρήθηκε και μετά το θάνατό του από τα εισοδήματα που κληροδότησε από ένα γειτονικό σπίτι και δύο καταστήματα. Το 1850 ζούσαν στην Κω 40 οικογένειες, οι οποίες το 1872 μειώθηκαν στις 25. Οι Εβραίοι της Κω ασχολούνταν με την εξαγωγή σταφυλιών και σταφίδων και με το εμπόριο μετάλλων και ρούχων. Το 1901 υπήρχαν μόνο 10 οικογένειες στην Κω, που ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο. Τα μέλη της Κοινότητας ζούσαν αρμονικά και μιλούσαν Ελληνικά, Τουρκικά και Ισπανοεβραϊκά. Το μέγεθος της Κοινότητας αυξήθηκε σημαντικά, στη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού Πολέμου (1918-1922), με πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και συγκεκριμένα από την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Το 1933 η Κως επλήγη από έναν πολύ ισχυρό σεισμό, με αποτέλεσμα να χαθούν πολλές ανθρώπινες ζωές και να καταστραφούν σημαντικά μνημεία, μεταξύ των οποίων και η Συναγωγή. Αμέσως μετά την καταστροφή της παλαιάς Συναγωγής κτίσθηκε, πολύ κοντά στο λιμάνι, μία καινούργια που υπάρχει μέχρι σήμερα, στην οδό Αλέξανδρου Διάκου 4.

Η Συναγωγή εξυπηρετούσε τις θρησκευτικές ανάγκες των 140 μελών της Εβραϊκής Κοινότητας. Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, το 1943 και την κατάληψη των νησιών της Δωδεκανήσου από τους Γερμανούς, τα μέλη της Κοινότητας της Κω συνελήφθησαν και όλη η περιουσία τους κατασχέθηκε. Στις 22 Ιουλίου 1944 οι Εβραίοι της Κω και της Ρόδου στοιβάχτηκαν σε τρία φορτηγά πλοία, με προορισμό το λιμάνι του Πειραιά. Μετά την άφιξη τους στον Πειραιά επιβιβάστηκαν σε τρένα με προορισμό το Άουσβιτς.
Στο εσωτερικό της Πρώην Εβραϊκής Συναγωγής υπάρχει ασημένια πλάκα " στην μνήμη της Εβραϊκής Κοινότητας που εκδιώχθηκε στο Άουσβιτς από τους Ναζί στις 23 Ιουλίου 1944".  Στην ίδια πλάκα υπάρχουν όλα τα ονόματα  των Εβραίων ανά οικογένεια που έχασαν τη ζωή τους στο Άουσβιτς.

105 ονόματα μέτρησα χαραγμένα κάτω από το αστέρι του Δαβίδ, 105 άνθρωποι από 16 οικογένειες. Τα περισσότερα θύματα θρήνησε η οικογένεια Μενασέ, 23 άτομα.Στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος χάθηκαν όλα τα μέλη της Εβραϊκής Κοινότητας της Κω. Μόνον ένα άτομο επέζησε του Ολοκαυτώματος και επέστρεψε στο νησί. 

Σήμερα, στο νησί υπάρχει μόνον η Συναγωγή, η οποία μπορεί εύκολα ν’ αναγνωριστεί από το Άστρο του Δαβίδ, που βρίσκεται στα κάγκελα και στα παράθυρα.

Σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας Βήμα της Κω, το 1984, το ακίνητο που είναι 2 κτηματολογικές μερίδες, η Συναγωγή και οι χώροι κατοικίας των ιερέων, διεκδικήθηκε και περιήλθε στο Δήμο. Εφ’όσον εξέλειπε η προϋπόθεση των 5 κατ’ ελάχιστον εβραϊκών οικογενειών από την Κω, που συνθέτουν Κοινότητα,  τα ακίνητα περιήλθαν στο Κεντρικό Ισραηλινό Σ/λιο το οποίο, κατά πληροφορίες τα έβγαλε τότε στο σφυρί κι έτσι διεκδικήθηκαν από το Δήμο. Το επιβλητικό ψηλοτάβανο κτίριο της πρώην Εβραϊκής Συναγωγής με τα χαρακτηριστικά παράθυρα, χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου ως αίθουσα για πολιτιστικές εκδηλώσεις.

από έκθεση υφαντών-εδώ εικονίζεται το πατάρι της Συναγωγής

Το κτίριο είναι γνωστό με το όνομα "Χάβρα"που σημαίνει μεν εβραϊκή συναγωγή αλλά μερικές φορές χρησιμοποιείται μεταφορικά και μειωτικά ως συγκέντρωση ατόμων που μιλάνε ταυτόχρονα με αποτέλεσμα να μην γίνεται κατανοητό ποιος λέει τι. Ο ορθός τρόπος να ανφερόμαστε λοιπόν στο κτίριο είναι Πρώην Εβραϊκή Συναγωγή και όχι Χάβρα όπως είθισται.

από έκθεση γραμματοσήμων του αείμνηστου Γιάννη Ντινώρη

από έκθεση φωτογραφίας της Γαίας Γιακαλή

σεμινάριο για προστασία από σεισμούς

η αείμνηστη Λουκία Ρικάκη παρουσιάζει το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Κιν/φου "Ιπποκράτης"

Το χαρακτηριστικό γλυπτό που βρίσκεται στο κέντρο της σκηνής, στην κεντρική αίθουσα, παρουσιάζει μια μητέρα, αποστεωμένη και ταλαιπωρημένη, κοιτώντας ψηλά με το μωρό της στην αγκαλιά, ενδεχομένως αντανακλά τον πόνο που μπορεί να έζησε μια μάνα στο Άουσβιτς. Το γλυπτό είναι έργο του Βρετανού γλύπτη Alexandros Arwyn.

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφάσισε στις 2 Νοεμβρίου του 2005 να ανακηρύξει την 27η Ιανουαρίου Διεθνή Ημέρα μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος από το ναζιστικό καθεστώς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πηγή: Σελίδες Ιστορίας και Επιστήμης 
Άρθρο από την εφημερίδα Βήμα της Κω 
Φωτογραφίες, κείμενο: Sophia Karagianni