ΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΤΟΥ ΖΕΙΟΥΛΑ

ΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΤΟΥ ΖΕΙΟΥΛΑ

o 4ος στη σειρά από τους 7 νερόμυλους του Ζείουλα

πιο εντυπωσιακός απ'όλους εξαιτίας της διπλής χοάνης

Σύμφωνα με το Ημερολόγιο της Νομαρχίας Αρχιπελάγους, η Κως στα 1886 διέθετε 75 Μύλους για το άλεσμα των σιτηρών, χωρίς να διευκρινίζεται πόσοι απ' αυτούς ήταν ανεμόμυλοι και πόσοι νερόμυλοι. Παρ'όλ'αυτά η έρευνα και καταγραφή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι νερόμυλοι ίσως και να ξεπερνούσαν τους 45.
Τους νερόμυλους  τους ανακαλύπτουμε κρυμμένους στις ρεματιές και τους γκρεμούς. Στην περίπτωση των επτά νερόμυλων του Ζείουλα σώζονται οι χοάνες και τρεις νερόμυλοι από τους επτά συνοδεύονται από γεφύρια με υδατοπτώσεις.

καλά κρυμμένο γεφυράκι στον 4ο κατά σειρά νερόμυλο

η υδατόπτωση του 4ου νερόμυλου

μυλόπετρες κι άλλα εξαρτήματα

Μέχρι στιγμής στο blog μου έχω ασχοληθεί με τους 8 διασωθέντες ανεμόμυλους στην Αντιμάχεια, (με εκτενή ανάρτηση για το μύλο του Άμαλλου) και τον ένα νερόμυλο στο κτήμα Πεταλά στη Μεσαριά. 
Οι νερόμυλοι σταμάτησαν να λειτουργούν λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας και των συνακόλουθων αλλαγών στην οικονομική ζωή του τόπου αλλά και διότι το τρεχούμενο νερό χρησιμοποιήθηκε για άλλες ανάγκες, κυρίως για την ύδρευση των οικισμών. 

η υδατόπτωση του 2ου κατά σειρά νερόμυλου

ο 2ος νερόμυλος ττου Ζείουλα

Σε δημοσιευμένο άρθρο της Ιουλίας Κ. Παπαευτυχίου στο ένθετο Επτά Ημέρες της Καθημερινής αναφέρεται: ".....Οι περίπου 45 νερόμυλοι της Κω χαρακτηρίζονται από κομψές αναλογίες στην κατασκευή τους: οι χοάνες είχαν σαφώς μικρότερη διατομή, κατά κανόνα ωοειδή και μεγαλύτερο ύψος.
Κατά μήκος του ποταμού Ζείουλα, δυτικά του Ασκληπιείου, λειτουργούσαν τουλάχιστον επτά (7) νερόμυλοι. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τέταρτος (4ος) από τη σειρά των επτά νερόμυλων ο οποίος είχε δύο χοάνες (υδατόπυργους).

Μία από τις ομορφότερες διαδρομές στο νησί είναι να ακολουθήσει κάποιος το Ζείουλα προς το βουνό. Η διαδρομή ξεκινάει από το Γεφυράκι μετά το Ασκληπιείο (οι δύο πρώτοι νερόμυλοι βρίσκονται κάτω από το γεφυράκι). Ο τρίτος κατά σειρά νερόμυλος, ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος και σώζεται σε καλή κατάσταση, βρίσκεται πάνω στο δρόμο. Οι περισσότεροι από τους νερόμυλους λειτουργούν πια ως φυσικά βάζα, καθώς είναι συχνό φαινόμενο να βλέπουμε κάποιο δέντρο να ξεπροβάλει από τη χοάνη του νερόμυλου.

Νο 1 Νερόμυλος Ζείουλα

Νο 2 Νερόμυλος Ζείουλα

Νο 3 Νερόμυλος Ζείουλα

Η χοάνη του Νο 3 Νερόμυλου

Νο 3 (πάνω στο δρόμο, γεφυράκι)

Νο 4 Νερόμυλος Ζείουλα

Ακολουθώντας το ποτάμι, συναντάμε επτά τουλάχιστον νερόμυλους ως την πηγή του Σουλλά (αναρωτιέμαι αν σχετιζόταν με την υδροδότηση των νερόμυλων..). Ό,τι έχει απομείνει από τους νερόμυλους, κυρίως η χοάνη, στέκει δεξιά κι αριστερά του ποταμού Ζείουλα και θυμίζει άλλες εποχές, δημιουργεί εικόνες από το παρελθόν αλλά και απορίες για το πως συνδέονται όλα τα ευρήματα μεταξύ τους, ποιοι ήταν οι ιδιοκτήτες, ως πότε λειτούργησαν κλπ.

 

Οι νερόμυλοι Νο 5-7 του Ζείουλα

Φτάνοντας στην πηγή του Σουλλά έχει ολοκληρωθεί η σειρά των επτά νερόμυλων. Πολύ κοντά στην πηγή, υπάρχει ένα τοξωτό πέτρινο κατασκεύασμα που μοιάζει με γεφύρι, που πολύ μου θυμίζει την κατασκευή του υδραγωγείου του Αμπάβρη. Αν και πρόκειται μόνο για εικασία, θα υπέθετα ότι η συγκεκριμένη κατασκευή αποτελούσε μέρος υδραγωγείου της περιοχής που ίσως υδροδοτούσε τους νερόμυλους.

Πηγή:Κωακά-Τόμος Θ΄- Έργα Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων στην Κω- Ιουλίας Κ.Παπαευτυχίου (σ.290)
Περισσότερες Πληροφορίες για τους Νερόμυλους της Κω:  
Νερόμυλοι στα Δωδεκάνησα-Ιουλίας Κ.Παπαευτυχίου
Βίντεο του Δήμου Κω για τους νερόμυλους της Κω εδώ
Θανάση Η. Γιωργαλλή-Κωακές Καταγραφές από το χθες
Κείμενο, φωτογραφίες: Sophia Karagianni