ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΑΛΑΤΙΑΝΗ, ΚΕΦΑΛΟΣ

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΑΛΑΤΙΑΝΗ, ΚΕΦΑΛΟΣ

Η εκκλησία πήρε την ονομασία της από τη θέση Παλάτια στην οποία βρίσκεται. Στα Παλάτια βρίσκονταν, μεταξύ άλλων, η Ακρόπολη, το αρχαίο θέατρο, και δωρικός ναός της πρώτης πρωτεύουσας της Κω που την ονόμασαν Αστυπάλαια (411 π.Χ). Η Παναγία η Παλατιανή (Γενέσιο Θεοτόκου) ανήκει στην Ενορία Εισοδίων Θεοτόκου της Κεφάλου και βρίσκεται λίγο μετά το χωριό της Κεφάλου προς Άη Γιάννη και Θεολόγο. Υπάρχουν δύο εκκλησίες: η Παλαιά, σχεδόν στην άκρη του γκρεμού με εξαιρετική θέα και λίγο πιο κοντά στο δρόμο η Νέα.

Ο Ζαρράφτης αναφέρει την Παναγία Παλατιανή ως Παναγία Σακκελιανή στα Κώια (σ.17).
Σημειώνει επίσης, ότι είναι "ιδρυμένη επί μιας των γωνιών του αρχαίου ναού του Διονύσου, του οποίου η αναγνώριση διεπιστώθη από τις ανασκαφές του 1901, όταν βρήκαμε πολλές επιγραφές και ακρωτηριασμένα αγάλματα με πολλά συντρίμμια". Ουσιαστικά η εκκλησία αυτή βρίσκεται πάνω από το ναό της Δήμητρας.

Οι βαθιές ρωγμές που υπάρχουν στην Παλαιά Παναγία Παλατιανή είναι προϊόν σειράς σεισμικών δονήσεων που τάραξαν την Κέφαλο το 1955 και 1956 και προκάλεσαν σημαντικές βλάβες στο ναό.

Σπαράγματα τοιχογραφιών διακρίνονται ακόμη στο εσωτερικού του ερειπωμένου ναού.

Στην είσοδο της εκκλησίας υπάρχει ενεπίγραφη μαρμάρινη βάση? και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη.

Επίσης, στην πίσω, κυρίως, πλευρά της εκκλησίας υπάρχουν μυλόπετρες και άλλες ενδείξεις ελαιοτριβείου.

Μέσα στα ερείπια ένα καντηλάκι καίει μερικές φορές.

Το μέγεθος της εγκατάλειψης είναι τεράστιο αν λάβει κάποιος υπ' όψιν του τη σπουδαιότητα ενός τέτοιου αρχαιολογικού και εκκλησιαστικού μνημείου.

Στην περιοχή γύρω από την Παναγία Παλατιανή αλλά και στο διπλανό χωράφι υπάρχουν αμέτρητα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, γεγονός που αποδεικνύει ότι η εκκλησία βρίσκεται πάνω από τον αρχαίο ναό της Δήμητρας.

Λίγα μέτρα πιο μακριά από την παλαιά Παναγία Παλατιανή, έχει κτιστεί και η νέα Παναγία Παλατιανή.

Πηγή: Β. Χατζηβασιλείου-Ιστορία της Νήσου Κω
Ιακώβου Ε. Ζαρράφτη- Κώια (σελίδες 17 και 118)
Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω) - "Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969
κείμενο, φωτογραφίες: Sophia Karagianni