ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΛΟΥΜΠΟΥΝΙΑ (Lupinus varius, pilosus, angustifolius)
Τα λούπινα τα τρώγανε ωμά την Καθαρή Δευτέρα. Για να είναι όμως τότε έτοιμα ξεκινούσανε τη διαδικασία μερικές μέρες νωρίτερα.
Η άλλοτε τροφή των φτωχών και των πεινασμένων, πλούσια σε πρωτεΐνη, σήμερα κερδίζει συνεχώς θέση στο πιάτο της χορτοφαγικής διατροφής και συχνά αντικαθιστά τα προϊόντα σόγιας.
Κάθε Μάρτη και Απρίλη πολλά μέρη σε όλη την Κω γεμίζουν από τα μωβ-μπλε άνθη που έχουν τα άγρια λούπινα (Lupinus Pilosus ή Lupinus Varius) τα οποία είναι από τα πιο όμορφα και χαρακτηριστικά φυτά όλου του Μεσογειακού χώρου. Τα λούπινα ή λουμπούνια ή λουμπουνάρια όπως τα λένε στην Κω είναι ετήσια φυτά, τριχωτά με φύλλα σε σχήμα παλάμης χεριού που αποτελείται από 9-11 φύλλα συνήθως.
Το ύψος τους μπορεί να φτάσει και τα 50 εκατοστά και συνήθως στα μέρη που φυτρώνει κυριαρχεί και δημιουργεί μεγάλους πληθυσμούς. Μπορεί να το βρει κάποιος παντού αλλά πολύ περισσότερο σε χωράφια και λιβάδια που δεν καλλιεργούνται με τρακτέρ. Τα συγκεκριμένα τα εντοπίσαμε στο Μαστιχάρι.
Είναι ασβεστόφοβο φυτό και προτιμά τα όξινα εδάφη. Σαν φυτό είναι πολύ χρήσιμο επειδή εμπλουτίζει τα εδάφη όπου φυτρώνει και βοηθά φτωχά και άγονα εδάφη να γίνουν πιο γόνιμα. Ο καρπός του φυτού τα παλιότερα χρόνια ήταν εξίσου σημαντικός και βρώσιμος και τον μαζεύανε για να τον καταναλώσουν ιδιαίτερα σε περιόδους νηστείας.
Επειδή όμως ο καρπός του δεν τρώγεται όπως τον δίνει η φύση έπρεπε πρώτα να ξεπικριστεί. Έτσι έπαιρναν τα λουμπούνια και τα έβαζαν σε ένα πάνινο τσουβάλι. Στα χωριά που ήταν κοντά στη θάλασσα τα έβαζαν με το τσουβάλι το οποίο πέτρωναν για μια βδομάδα στο βυθό της θάλασσας για να ξεπικρίσουν. Σε πιο ορεινά χωριά τα έβαζαν σε πάνινο τσουβάλι το οποίο το έβαζαν μέσα στο νερό ενός ποταμού για 7-10 μέρες μέχρι να ξεπικρίσουν. Έπειτα ήταν έτοιμα για κατανάλωση αφού τα έβαζαν σε άλμη.
Οι σπόροι του φυτού περιέχουν αλκαλοειδή που όταν καταναλωθούν χωρίς να έχουν ξεπικριστεί προκαλούν έκσταση και απώλεια των αισθήσεων και γι αυτό το λόγο τα έδιναν στους επισκέπτες του Μαντείου των Νεκρών του ποταμού Αχέροντα προκειμένου να επικοινωνήσουν με τους νεκρούς μέσα στην έκσταση που έφταναν.
 |
| ο καρπός των λούπινων |
Την Τυρινή βδομάδα τα βάναμε τα λούπινα στο μούσκιο να φουσκώσουνε.
Μετά τα βράζαμε στο καζάνι μέχρι να βγαίνει η φλούδα τους.
Ύστερα τα βάναμε σε τσουβαλάκι και τα πηγαίναμε στη θάλασσα να ξεπικρίσουνε.
Τα αφήναμε εκεί, ή όπου αλλού είχε κανείς χωράφι να βγαίνει στη θάλασσα, δυο-τρεις μέρες και μετά τα τρώγαμε.
Τα βάναμε στο στόμα μας και φτύναμε τη φλούδα.
Τα τρώγαμε την Καθαρή Δευτέρα αλλά και όλη τη βδομάδα εκείνη που νηστεύαμε και το λάδι.
Μήπως είχαμε και τίποτα άλλο;
Μας φαινόντανε πεντανόστιμα… (Κατίνα Γούλα)
 |
| ακόμη μια περίπτωση άγριου λούπινου στην περιοχή Μινιέρα Lupinus Angustifolius |
Each April many places throughout the island of Kos are adorned with the purple - blue flowers of the wild lupines (Lupinus varius) which is one of the most beautiful and characteristic plants of the entire Mediterranean area. Lupins, known as loubinia on Kos island and other islands in Greece are annual plants with hairy leaves with a shape of a hand palm consisting of 9-11 leaves usually. Their height can be up to 50 cm and it usually dominates the places it grows. You may find them throughout the island, but they are very common at areas that are not cultivated with tractors. The ones in the photographs were spotted in the area of Mastichari.
It is very useful because it enriches the soil where it grows and helps poor and infertile soils become more fertile. The fruit of the plant was very important in the past, as it is edible during fasting. The fruit is not eaten directly, as it is bitter, thus has to be put in sea water for a week. In most villages they used to put them in a cloth sack which they put in the water of a river for 7-10 days until the bitterness goes away. Then it was ready for consumption and was kept in brine. The seeds of the plant contain alkaloids which, when consumed while being bitter, cause ecstatic feelings and unconsciousness, therefore it was offered to the visitors the Oracle of the Deads at River Acheron in order to communicate with the dead.
 |
| ακόμη μια περίπτωση άγριου λούπινου στην περιοχή Μινιέρα Lupinus Angustifolius-εδώ στον Άγιο Εφραίμ |
Πηγή: τμήμα κειμένου και μετάφραση:Χριστόφορος Χειλαδάκης
Νηστίσιμα λούπινα
Νηστίσιμα λούπινα
Περισσότερες πληροφορίες:
φωτογραφίες: Sophia Karagianni
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου