ΟΙ ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ (ΤΕΛΕΝΔΟΣ, ΨΕΡΙΜΟΣ, ΝΙΣΥΡΟΣ, ΚΩΣ, ΛΕΡΟΣ, ΛΕΙΨΟΙ, ΚΑΣΟΣ, ΚΑΡΠΑΘΟΣ)

ΟΙ ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

Σίγουρα είναι πολλές οι εκκλησίες της Παναγίας που γιορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο και σίγουρα δεν τις έχω επισκεφτεί όλες (ακόμα). Ή ίσως και να τις έχω επισκεφτεί αλλά να μην γνωρίζω ότι είναι αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου και άρα γιορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο. Εγγυημένα, όμως, αποτελούν πόλο έλξης για τους προσκυνητές οι οποίοι γεμίζουν τα καραβάκια και κατ' επέκταση συρρέουν στα νησιά για να προσκυνήσουν την Παναγία τη Σπηλιανή στη Νίσυρο, την Παναγία τη Μελαχροινή στην Ψέριμο και την Παναγία της Τελένδου.

Ο εορτασμός της Παναγιάς στα Δωδεκάνησα, είναι ξεχωριστός, με πανηγύρια σε όλα τα νησιά και σε όλα τα χωριά.

Τα περισσότερα εξ αυτών έχουν τα δικά τους έθιμα, που κρατούν από γενιά σε γενιά και τα κάνουν ξεχωριστά.

Έχουμε και λέμε:
ΤΕΛΕΝΔΟΣ:Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΝΤΟΥ

Στην Τέλενδο ο Ενοριακός ναός της Παναγιάς (η Παναγιά της Τελέντου) χτίστηκε και ιστορήθηκε από δωρεές ναυτικών στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

ΨΕΡΙΜΟΣ: ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΕΛΑΧΡΟΙΝΗ

Η εορτή της Παναγιάς στο νησί της Ψερίμου, όπου δεσπόζει η εκκλησία της Παναγιάς της «Μελαχροινής», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι λόγω του σκούρου χρώματος της ρωσικής τεχνοτροπίας εικόνας είναι ιδιαίτερη. Με πλοιάρια κάτοικοι από την Κάλυμνο, την Κω και τη Νίσυρο καταφθάνουν για να ζητήσουν τη χάρη της Παναγίας. Οι καμπάνες ηχούν πανηγυρικά τη στιγμή που γίνεται η περιφορά του επιταφίου της Θεοτόκου. Συγκινητικές είναι οι στιγμές όταν κλήρος και λαός, ντόπιοι και τουρίστες, συμμετέχουν στη λιτανεία η οποία περνά από τους δρόμους και τα σοκάκια της νήσου ακόμα και από την αμμουδιά στην άκρη της θάλασσας.

ΚΑΛΥΜΝΟΣ: ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ

Η εκκλησία της Παναγιάς της Χαριτωμένης (1794) με το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο της, βρίσκεται στην Χώρα, την πρώτη πρωτεύουσα της Καλύμνου και έχει μία πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, σχετικά με την εύρεση της παλαιάς εικόνας της Παναγίας, που κοσμεί την εκκλησία και σχετικά με την ανέγερση του ναού, όπου χρησιμοποιήθηκαν υλικά (κίονες, κιονόκρανα, επιγραφές, ανάγλυφα, δόμοι) από το ιερό του Δηλίου Απόλλωνα.
Σήμερα σώζονται, στα αρχικά τους εμφανή σημεία, σε άριστη κατάσταση.

ΛΕΡΟΣ: ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ

Η Παναγία του Κάστρου στη Λέρο έχει τη τιμητική της τον Δεκαπενταύγουστο και χιλιάδες κόσμου ανεβαίνουν τα εκατοντάδες σκαλοπάτια της για να προσκυνήσουν την Αγία εικόνα της, αλλά και να θαυμάσουν την υπέροχη θέα, αφού όλο το νησί βρίσκεται «στα πόδια Της».

ΝΙΣΥΡΟΣ: ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΣΠΗΛΙΑΝΗ ΚΑΙ ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΥΡΑ

ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΠΗΛΙΑΝΗ:Στη Νίσυρο, γιορτάζει η Παναγιά η Σπηλιανή ένα από τα πιο γνωστά μοναστήρια που προσελκύει πλήθος κόσμου από όλα τα Δωδεκάνησα. Το έθιμο θέλει τις λεγόμενες «εννιαμερίτισσες» να καταφτάνουν από τα γύρω νησιά στη μονή εννιά μέρες πριν, για να πραγματοποιήσουν μια ξεχωριστή τελετουργία που λήγει ανήμερα της Παναγιάς. Την παραμονή προσφέρονται στους επισκέπτες ρεβίθια και πατάτες και ανήμερα κρέας με πατάτες στο γλέντι που γίνεται στην αυλή του σχολείου κάτω από την εκκλησία.

τα κόλυβα της Παναγίας στο Ζωσιμοπούλειο

Στο τραπέζι της Παναγιάς στο Ζωσιμοπούλειο

ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΥΡΑ: 2 περίπου χιλ. από τα Νικιά βρίσκεται από το 1745 το ολόλευκο αυτό μοναστήρι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Εδώ γίνεται και μεγάλο πανηγύρι την παραμονή του 15αύγουστου.

Πανηγύρι στην Παναγιά Κυρά

ΛΕΙΨΟΙ:ΚΑΤΩ ΚΟΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΝΩ ΚΟΙΜΗΣΗ

Αξίζει να επισκεφθείτε την Κάτω Παναγιά του 1770 και την Πάνω Παναγιά (Κοίμηση της Θεοτόκου) χτισμένη στα 1500, που συνδέονται με το «Μονοπάτι της Κοίμησης» ένα πλακόστρωτο μονοπάτι 900 μέτρων- Η εκκλησία της Κάτω Κοίμησης βρίσκεται μέσα στα πράσινο, στο ομώνυμα μικρό λιμάνι δίπλα σε μία πηγή με δροσερό νερό. Χτίστηκε τον 16ο αιώνα. Γύρω της, σε τρύπες στους βράχους υπάρχουν τα οστά των καλόγερων που έζησαν και μαρτύρησαν εκεί στον Τουρκοκρατία. Υπάρχει εξαιρετικό πεζοπορικό μονοπάτι για όποιον ενδιαφέρεται να κάνει όλη τη διαδρομή με τα πόδια.

Κάτω Κοίμηση

το μονοπάτι που οδηγεί στην Πάνω Κοίμηση και η Κάτω Κοίμηση από ψηλά

η Πάνω Κοίμηση

ΚΩΣ:

Για τις εννέα (9) εκκλησίες της Κω που γιορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο, υπάρχει ξεχωριστή ανάρτηση: ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΟΥ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΤΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΩ

ΚΑΣΟΣ: «Πέρα Παναγία», Χωριό Παναγία

Το ενδιαφέρον των κατοίκων αλλά και των εποχιακών παραθεριστών συγκεντρώνεται σε μια Παναγία. Εκείνη της Κοίμησης της Θεοτόκου στο χωριό Παναγία. Ο ναός αυτός που καθιερώθηκε από τους παλιότερους κατοίκους να λέγεται και «Πέρα Παναγία», κοσμεί τον ομώνυμο οικισμό του νησιού και προς τιμή του ονομάστηκε Παναγία. 

Η ιστορία του ναού αυτού αρχίζει πριν 120 περίπου χρόνια. Όπως μας διηγούνται γεροντότεροι, στην ίδια θέση όπου είναι χτισμένος ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός της Παναγίας, προϋπήρχαν παλαιότερα τρεις μικρές εκκλησιές. Της Κοίμησης της Θεοτόκου, του Σταυρού και της Κασσιανής. Αποφασίστηκε λοιπόν το 1895, αυτά τα τρία εκκλησάκια να γκρεμιστούν και στη θέση τους να αναγερθεί ένας μεγαλύτερος ναός που θα κάλυπτε τις ανάγκες του συνεχώς αναπτυσσόμενου οικισμού. 

Για την κατασκευή αυτού του επιβλητικού ναού χρειάστηκε να μεταφερθούν τα καλύτερα υλικά της εποχής εκείνης, κυρίως από τη Μασσαλία, όπως και άλλα πολύτιμα υλικά, τα οποία μεταφέρθηκαν με ιστιοφόρα Κασιωτών καπεταναίων. Εκτός αυτών, επιλέγηκαν «ατσακένιες» πέτρες, οι οποίες πελεκήθηκαν κατάλληλα ώστε να αποκτήσουν ορθογώνιο παραλληλόγραμμο σχήμα. Μάλιστα, απ’ ότι ανέφεραν συχνά οι παλιότεροι, λέγεται ότι το κόστος κάθε πέτρας, στοίχισε μια χρυσή λύρα εποχής. Τελικά, ο ναός αυτός που χτίστηκε με τη βοήθεια Ολυμπιτών τεχνιτών από τη γειτονική Κάρπαθο, ολοκληρώθηκε το 1902. 

Στο μεγάλο περιαύλι της εκκλησιάς, διατηρείται μια σαρκοφάγος. Σύμφωνα με την παράδοση, λέγεται ότι ανήκει στην Οσία Κασσιανή, η οποία  μνήμη της γιορτάζεται στις 7 Σεπτεμβρίου. Πάλι από διηγήσεις γεροντότερων μαθαίνουμε, ότι κάποτε υπήρχαν τα οστά της Οσίας εντός της σαρκοφάγου, όμως αυτά τα έκλεψαν διερχόμενοι ναυτικοί.

Αμέτρητα είναι τα χρυσά αφιερώματα και τα δώρα της Πέρα Παναγίας όπως και η ακίνητη περιουσία της, που την κατατάσσουν στους πιο εύπορους ναούς της Κάσου.

ΚΑΡΠΑΘΟΣ: Παναγία η «Σελλαγιώτιτσα»,Όλυμπος Καρπάθου

Για το τέλος άφησα το πιο εντυπωσιακό μέρος στον κόσμο, την Παναγία της Ολύμπου, που κάθε 15αύγουστο γεμίζει πανέμορφες πολύχρωμες παραδοσιακές στολές και από το πρωί ως το άλλο πρωί εκτυλίσσεται μία διαδικασία που αν δεν την δεις με τα μάτια σου είναι δύσκολο να την περιγράψεις κι αν δεις είναι δύσκολο να την ξεχάσεις ή να την ξεπεράσεις. 

Η καθεδρική εκκλησία της Ολύμπου είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, στη συνοικία Σελλάϊ, γι’ αυτό και είναι γνωστή και ως «Σελλαγιώτιτσα».

Η εκκλησία κάηκε από πυρκαγιά και οι περισσότερες τοιχογραφίες της έχουν καταστραφεί, παρότι έχουν γίνει προσπάθειες για αναστύλωση του ναού.

Ο ναός έχει δύο εισόδους, την κεντρική από την οποία εισέρχονται στον ναό οι άντρες του χωριού και μία άλλη είσοδο από την οποία εισέρχονται οι γυναίκες οι οποίες κάθονται στη μία πλευρά του ναού η οποία προστέθηκε αργότερα.  

Πηγή: Τα Δωδεκάνησα κι οι εκκλησιές της Παναγίας
http://www.lipsi.gov.gr/el/ekklisies_ksoklisia 

H «Πέρα Παναγία» και οι άλλες τριάντα Παναγίες της Κάσου 

http://ekklisakiakarpathou.blogspot.com/p/blog-page_68.html

Φωτογραφίες: Sophia Karagianni