ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΗΡΙΑΥΛΗΣ, Ή ΘΕΡΙΑΥΛΗΣ, Ή ΘΕΡΙΩΤΗΣ ΣΤΗ ΖΙΑ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΗΡΙΑΥΛΗΣ, Ή ΘΕΡΙΑΥΛΗΣ, Ή ΘΕΡΙΩΤΗΣ ΣΤΗ ΖΙΑ

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΝΑΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Δρ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ           ΚΩΑΚΑ τ.Γ(1989) σελ. 85-89

ΑΣΦΕΝΔΙΟΥ, ΖΙΑ, ΑΙΊΟΣ ΓΩPΙΊΟΣ
Νότια του οικισμού και σε απόσταση 600 μ. περίπου από αυτόν, στις παρυφές βραχώδους υψώματος, κείται το ναϋδριο του Αγίου Γε­ωργίου.
Πρόκειται για μικρών διαστάσεων μονόχωρο οικοδόμημα (εξωτ. διαστ. 6.60 Χ 3.95 μ.), που καλύπτεται με κτιστή καμάρα, η οποία διαμορφώνεται εξωτερικά σε οριζόντια στέγη. Ο ναός φαίνεται να προ­έρχεται από δύο τουλάχιστον οικοδομικές περιόδους.
Το ανατολικό τμήμα του ναού (εσωτ. διαστ.1.78 Χ 1.30 μ.) είναι παλαιότερο. Η ανατολική αυτού πλευρά περατούται σε μίαν αψίδα (χορ­δής 1.28 και βέλου ς 0.72 μ.). Στις δύο μακρές πλευρές αυτού και εν­τός του πάχους των τοίχων ανοίγεται ανά μία ημικυκλική κόγχη.
Το δυτικό τμήμα του ναού (εσωτ. διαστ. 4.20 Χ 2.30 μ.) είναι ευ­ρύτερο του ανατολικού και προστέθηκε αργότερα. Στο ανατολικό τμήμα της βορείας και νοτίας εσωτερικής πλευράς αυτού ανοίγεται μέσα στο πάχος των τοίχων ανά μία ημικυκλική κόγχη. Στο δυτικό άκρο της νοτίας εσωτερικής πλευράς ανοίγεται μία ορθογωνίου σχήματος κόγ­χη, ενώ στο αντίστοιχο τμήμα της βορείας πλευράς ανοίγεται η είσο­δος (πλάτους 1.05 μ.). 

Στις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων του ναού διατηρούνται λεί­ψανα τοιχογραφιών σε δύο στρώματα, ήτοι:

Ι. Ιερό Βήμα:

Τεταρτοσφαίριο:Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του Ιερού Βήματος εικονίζεται, ως συνήθως, η Δέηση.   Στο κέντρο της συνθέσεως παρίσταται ο Ιησους Χριστός, ο οποίος ευλογεί με το δεξί του χέρι και κρατεί κλειστό κώδικα Ευαγγελίου με το αριστερό. Δίπλα από τον Χριστό υπάρχει η επιγραφή:

                                      « IC XC Ο CΩΤΗΡ»

Ήτοι, σε μεταγραφή: «Ί(ησου)ς Χ(ριστό)ς, ό Σωτήρ».

ΙΙ. Κυρίως ναός

Νότιος τοίχος: Στην ανατολική κόγχη εικονίζονται οι εξής Άγιοι (από Α. προς Δ.):

1. Ο Άγιος Γεώργιος

Παρίσταται ολόσωμος, όρθιος, μετωmκός, φέρων πλήρη στρατιω­τική στολή. Με το δεξί του χέρι κρατεί ακόντιο και με το αριστερό ξίφος εντός θήκης με κατεύθυνση προς το έδαφος.  Φορεί χλαμύδα και υποδήματα. Εκατέρωθεν της κεφαλής του Α­γίου υπάρχει η επιγραφή:

                                    «Ο AΓIOC ΓEΩPΓIΟC».

Το πρόσωπο του Αγίου Γεωργίου είναι νεανικό, με ωραία χαρα­κτηριστικά.  Η κόμη είναι βοστρυχωτή και τα ενδύματα διάλιθα.

2. Άγιος Παντελεήμων

Δυτικά του Αγίου Γεωργίου εικονίζεται ο Άγιος Παντελεήμων.  Παρίσταται ολόσωμος, όρθιος, μετωπικός. Με το δεξί του χέρι φέρει μικρή λαβίδα και με το αριστερό κιβωτίδιο ξύλινο, σχήματος ορθο­γωνίου.  Φορεί στιχάριο, στην παρυφή του οποίου υπάρχει κόσμημα, απο­τελούμενον από ελικοειδή βλαστό σχηματοποιημένο. Επίσης φέρει φε­λόνιο, επιτραχήλιο και τα ενδύματά του είναι διάλιθα.

Δυτικά της ανατολικής κόγχης υπάρχει διακοσμητικό σε δύο στρώματα.

3. Άγιος Ιωάννης ο θεολόγος

Εικονίζεται ολόσωμος, στραμμένος προς την Θεοτόκον, κλίνων τον αυχένα.  Κρατεί κώδικα Ευαγγελίου στα χέρια.

4. Θεοτόκος Βρεφοκρατούσα

Στο κέντρο του τυμπάνου της δυτικής κόγχης της νοτίας εσωτε­ρικής πλευράς του κυρίως ναού εικονίζεται η Θεοτόκος Βρεφοκρατούσα(αριστεροκρατούσα). Φορεί κυανόχρωμο, ποδόρη, χειριδωτό χιτώνακαι βαθυπόρφυρο μαφόριο. Ίσταται πάνω σε βάθρο, κλίνουσα προςτα δεξιά.

Ο Ιησούς Χριστός παρίσταται ως Βρέφος. Φορεί λευκόχρωμο χι­τώνα και με το αριστερό χέρι κρατεί συνεπτυγμένο ειλητάριο. Με τοδεξί ευλογεί.

Εκατέρωθεν της Θεοτόκου υπάρχει ημιεξίτηλος επιγραφή, η οποία έχει ως εξής:

«ΜΗΡ ΘΥ

Η ΚΗΔΩ ΚΤΗΜΙ».

Ήτοι, σε μεταγραφή: «Μή(τη)ρ Θ(εο)υ, ή Κηδώκτημι(;)>>.

5. Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος

Εικονίζεται ολόσωμος, όρθιος, με κλίση της κεφαλής και του σώ­ματος προς την Θεοτόκο.8S Ο ' Αγιος Ιωάννης κρατεί ανεπτυγμένο, ε­νεπίγραφο ειλητάριο, με το κείμενο:   .

«+ ΙΔΕ Ο Α

MNOC ΤΟΥ

ΘV Ο Ε

ΡΩΝ ΤΗΝ

ΑΜΑΡΤΙ.

Ν ΤΟΥ ΚΩΣ

CMOY

Ήτοι, σε μεταγραφή: «+ Ιδε ό αμνός του Θ(εο)υ, ό έρων τήν α­μαρτί{α)ν του κώσμου». Στο εσωρράχιο του τόξου του δυτικού τυφλού αψιδώματος υπάρ­χει διακοσμητικό, αποτελούμενο από ρόμβους και ημιρόμβους.

Οι τοιχογραφίες αυτές είναι καλής ποιότητας και προέρχονται πι­θανώτατα από τον 15^ο αι.

Ο Άη Γιώργης βρίσκεται νοτιοδυτικά της Ζιας στους πρόποδες του Δικαίου και στα παλιότερα βιβλία και έγγραφα φέρεται με την ονομασία"Θηριαύλης", "Θεριαύλης" ή "Θεριώτης" (πιθανότατα από το "Θηρίο" ή "Θεριό" που κατατρόπωσε ο Άγιος Γεώργιος). Είχε Πύργο, κελιά και κάποια περιουσία. Στον Κώδικα Α' της Μητροπόλεως Κω αναφέρονται δάνεια που δόθηκαν στο Ναό αυτό το 1766 και1774. Ο ιστοριοδίφης Ζαρράφτης αναφέρει ότι οι Τούρκοι σκότωσαν εκεί δύο μοναχούς. Παλιότερα στις 6 Αυγούστου κατεβαίνοντας από το Δίκαιο οι προσκυνητές συνέχιζαν το πανηγύρι εκεί. Οι τοιχογραφίες που διατηρούνται εντός του ναού, όπως του Αγίου Γεωργίου, της Θεοτόκου, του Προδρόμου, είναι του 15ου αιώνα και πολύ καλής ποιότητας.

Στις δύο μακρές πλευρές του ναού ανοίγονται κόγχες που θυμίζουν ναούς της Κωνσταντινούπολης του 13ου αιώνα.

από το εσωτερικό του ναού

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ: ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΝΑΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Δρ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ-ΚΩΑΚΑ τ.Γ(1989) σελ. 85-89, Μάνος Μαστρογιώργης dikaiosnet, Το Ασφενδιού της Κω-Μανόλη Σ. Κιαπόκα (σελίδα 205)

Η ομάδα των πεζοπόρων έξω από το Θηριαύλη το Μάρτιο του 14

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Sophia Karagianni