ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑ

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑ

Οι κάτοικοι της Καρδάμαινας τρέφουν μεγάλη ευλάβεια για τους Αγίους Αναργύρους. Είναι το παλιό τους καθολικό. Η πρώτη εκκλησία που έχτισαν στην κοιλάδα, μέσα στα αιωνόβια κυπαρίσσια, όταν βγήκαν από το Κάστρο. Όταν έφυγαν οι Καρδαμιώτες από το  Κάστρο και εγκαταστάθηκαν στην παλιά Καρδάμαινα και στους Στόλους κάπου μεταξύ 1847-1850, φυσικό ήταν να θέλουν να χτίσουν και μια εκκλησία για τις θρησκευτικές τους ανάγκες. Οι οικογένειες που έμεναν εκεί ήταν 39. Όσο κι αν προσπαθούσαν να γίνουν 40, δεν τα κατάφερναν. Μόλις δημιουργόταν μια καινούρια, μια άλλη ξεκληριζόταν. 

Εκεί υπήρχε τα χρόνια εκείνα και σχολείο, όπου έρχονταν παιδιά κι απ’ την Αντιμάχεια. Στο σχολείο αυτό δίδαξαν ο παπα- Νικόλας και ο παπα-Γιάννης. Ζούσε και κάποιος μοναχός εκεί, ονόματι Αγάπιος, που είχε έρθει από τη Σμύρνη. Δάνειζε χρήματα στους φτωχούς, με τον όρο να του τα επιστρέψουν. Αν δεν τα επέστρεφαν, δεν τους δάνειζε ξανά. Γύρω από την εκκλησία υπήρχαν και τάφοι, αφού δεν υπήρχε αλλού κοιμητήριο. Βόρεια της εκκλησίας υπήρχαν και κελιά. 
Το χτίσιμο του ναού πρέπει να ολοκληρώθηκε γύρω στο 1854, όπως μαρτυρούν και οι εικόνες του τέμπλου του ναού. 
Στους Αγίους Αναργύρους διετέλεσε εφημέριος από το 1884-1887 ο παπα-Ηλίας Χατζηπαναγιώτης-παππούς του Μιχάλη Γ. Παπαηλία και κατόπιν ήρθαν ο παπα- Νικόλας και ο παπα-Γιάννης.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι με το υπ’αριθμ. 85/14-1-1993 έγγραφο της 4^ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, γνωστοποιήθηκε ότι ο ιερός ναός των Αγίων Αναργύρων, σύμφωνα με την υπ’αριθμ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1φ29/31905/583/14-10-92, κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο. Συγκεκριμένα η παραπάνω απόφαση αναφέρει: « Να κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων στην Παλαιά Καρδάμαινα Κω. Ο ναός είναι μονόχωρος και στα δυτικά του είναι προσαρτημένος γυναικωνίτης. Πάνω από την πόρτα της βόρειας πλευράς βρίσκεται ασβεστωμένη, εντοιχισμένη πλάκα με ανάγλυφο σταυρό και χρονολογία 1847. Μια άλλη χρονολογία 1854 βρίσκεται στο ερεισίνωτο του δεσποτικού θρόνου. 

χρονολογία 1854 βρίσκεται στο ερεισίνωτο του δεσποτικού θρόνου

Στα μέσα του 19^ου αιώνα χρονολογούνται το ξύλινο ζωγραφιστό τέμπλο με τις εικόνες του, καθώς και τα δύο ξύλινα προκυνητάρια». 
Η μνήμη τους γιορτάζεται την 1^η Νοεμβρίου με μεγάλη κατάνυξη και ιεροπρέπεια. Η πανήγυρις των Αγίων Αναργύρων συγκεντρώνει προσκυνητές από όλο το νησί της Κω. Κάθε χρόνο τελείται μέγας αρχιερατικός εσπερινός και μετά από λίγο η ιερά παράκλησις. Στην αίθουσα που υπάρχει κοντά το ναό προσφέρεται φαγητό και καλούνται τις περισσότερες φορές τοπικοί οργανοπαίκτες, για να διασκεδάσουν τους προσκυνητές. Αρκετές γυναίκες παραμένουν στην εκκλησία όλη νύχτα, ψάλλοντας διάφορους ύμνους.

ο δεσποτικός θρόνος

Επίσης, Λειτουργία γίνεται κάθε χρόνο την 1η Ιουλίου.

(Οι Άγιοι Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός, ήταν γιατροί. Θεράπευαν τις ασθένειες των φτωχών ανθρώπων, χωρίς ποτέ να ζητάνε αμοιβή. Γι’αυτό ονομάστηκαν Ανάργυροι).

το εσωτερικό της εκκλησίας

κείμενο: «Οι εκκλησίες της Καρδάμαινας» π. Ιωάννη Περαντωνάκη Ιεροδιδάσκαλου.
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΜΟΙ ΚΩΩΝ ΑΠΟ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΤΟ 1943 ΚΑΙ ΤΟ 1945 ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΡΙΜΙΝΙ ΤΟ 1944

ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΜΟΙ ΚΩΩΝ ΑΠΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΩ, ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟ 1943 ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΛΑΤΑΝΟΥ ΤΟ 1945 ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΡΙΜΙΝΙ ΤΟ 1944

δίπλα στο κτίριο του Δημαρχείου

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1943:Ο ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ:

Από τα σκληρά μέτρα των Γερμανών κατακτητών πολύ θα υποφέρουν οι Κώοι και ιδιαίτερα οι χωρικοί, άνθρωποι απλοϊκοί, που δεν ήξεραν τι σήμαινε  Στρατός, γιατί ποτέ δεν είχαν στρατευθεί. Συλλαμβάνονταν όμως και φυλακίζονταν κάθε τόσο για καταχρήσεις στρατιωτικών ειδών, αν και η πρόθεσή τους δεν ήταν να βλάψουν το στρατό κατοχής, αλλά να ωφεληθούν  υλικά. Έτσι στα μέσα Νοεμβρίου του 1943, ένα μήνα μετά την έναρξη της  Γερμανοκρατίας, οι Ναζί  θα συλλάβουν το βοσκό Ηλία Καπίρη από την Αντιμάχεια, γιατί βρήκαν στην κατοχή του ορισμένα στρατιωτικά είδη και γιατί πρόβαλε αντίσταση, ξυλοκοπώντας μερικούς απ’ αυτούς. Ας σημειωθεί ότι ο Καπίρης ήταν πολύ θαρραλέος και χειροδύναμος. Τον καταδίκασαν, λοιπόν, σε θάνατο με απαγχονισμό και πίεζαν τον Ιταλό Διοικητή της Αστυνομίας D. Zucchelli  να διαθέσει δυο καραμπινιέρους για να εκτελέσουν την απόφαση. Σκέπτονταν, μάλιστα, να μετατρέψουν σε αγχόνη τη μεσαία αψίδα της εισόδου του Μουσείου της Κω.  Ο Zucchelli όμως με χίλιες δυο προφάσεις αρνιόταν, ώσπου το πρωί της Κυριακής, 19^ης Δεκεμβρίου  [σύμφωνα με διασταύρωση νεότερης πληροφορίας συγγενούς του θύματος, αντί της 28^ης Νοεμβρίου, που γράφαμε παλαιότερα ]  μερικοί ανυποψίαστοι Κώοι αντίκρισαν έντρομοι στην Πλατεία Ελευθερίας  ένα απόσπασμα Γερμανών στρατιωτών με τύμπανα και το σχοινί της αγχόνης να κρέμεται στη συκαμινιά που βρίσκεται ΝΑ του μουσουλμανικού τεμένους (δίπλα στη σημερινή καφετέρια «Αέναος» (Ναός)). 

Κείμενο: Βασίλης Χατζηβασιλείου
φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΟΙ ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΛΑΤΑΝΟΥ ΤΟ 1945 

Το απόγευμα της 27ης Φεβρουαρίου 1945, 4 Γερμανοί στρατιώτες προσποιούμενοι τους λιποτάχτες φτάνουν στο Κρυονέρι, όπου τυχαία συναντούν το νεαρό Βασίλη, γιο του Θεόκριτου Κώστογλου. Τον ρωτούν αν ξέρει κανένα μέσο για ν’ αποδράσουν τάχα από το νησί κι εκείνος απερίσκεπτα τους απαντά: «Να ρωτήσω τον Έλληνα αξιωματικό και θα ρθω σε μισή ώρα να σας πω.» Μόλις ο Βασίλης Κώστογλου ανέφερε το περιστατικό στον Υπολ/γό Τσιτσιλώνη, ο Έλληνας αξιωματικός αντιλήφθηκε τον κίνδυνο και διέταξε συναγερμό. Κάλεσε αμέσως το Θεόκριτο Κώστογλου, στον οποίο παρέδωσε διάφορα τρόφιμα, ρούχα και άλλο στρατιωτικό υλικό με την εντολή να τα κρύψει σε χαράδρα, ενώ παράλληλα έστειλε με το βοσκό Γιάννη Τρουμούχη σημείωμα στους συνδέσμους Νίκο Γεωργιάδη και Μιχάλη Κουγιουμζή, που τους έλεγε ότι είχαν προδοθεί και καθόριζε συνάντηση μαζί τους στο «γνωστό σημείο», εννοώντας την Άκλαφτη. Τη νύχτα της ίδιας μέρας Γερμανική δύναμη 30 περίπου ανδρών έκανε έφοδο στην περιοχή του Χαβάρου και συνέλαβε τους βοσκούς Θεόκριτο Κώστογλου, το γιο του Βασίλη, τον Αντώνη Τρουμούχη, Το Γιάννη Καλυμνιαναρή, τον Κώστα Τρουμούχη και την Ανεζούλα Γεωργίου Πατάκου-Τρουμούχη (έγκυο τότε), που δεν είχαν προλάβει να εξαφανίσουν τα είδη της περιπόλου. Οι Γερμανοί συνέλαβαν επίσης το Γιώργη Μυλωνά, γαμπρό της Ανεζούλας Πατάκου, με την κατηγορία ότι φυγάδευε Ιταλούς στρατιώτες καθώς και τις αδερφές Σεβαστή, Σταματία και Διονυσία Θωμά Περή, με την κατηγορία ότι τροφοδοτούσαν Άγγλους.

η μαρμάρινη πλάκα στην πλατεία πλατάνου

Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στο Κάστρο της Κω, όπου και φυλακίστηκαν. Την επόμενη νύχτα η περίπολος Τσιτσιλώνη έφυγε για τη Σύμη, παίρνοντας μαζί της το Νίκο Γεωργιάδη και πολλούς βοσκούς που συνεργάζονταν με το Συμμαχικό δίκτυο. Ο Μιχάλης Κουγιουμζής , αφού κρύφτηκε αρκετές μέρες, περιφερόμενος από σπίτι σε σπίτι, μπήκε τη νύχτα της 9ης Μαρτίου σε μια βάρκα, έφτασε στον Κάβο Κριό και από κει με αγγλικό πολεμικό σκάφος μεταφέρθηκε στη Σύμη.

Τους συλληφθέντες ανέκριναν οι Γερμανοί σε κελιά του Κάστρου, που τους είχαν φυλακίσει. Ειδικά το Θεόκριτο Κώστογλου τον είχαν κλείσει σε χωριστό κελί γεμάτο νερό και τον βασάνιζαν να αποκαλύψει τα ονόματα των συνεργατών του δικτύου. Δύο μόνο ονόματα ψιθύρισε εντελώς αόριστα ο Θεόκριτος, υποκύπτοντας στα φρικτά βασανιστήρια: «Νικόλας-Μιχάλης». Οι Γερμανοί έστρεψαν αμέσως την προσοχή τους στην αναζήτηση του ατόμου που έφερε το ονοματεπώνυμο Νικόλας Μιχάλης, χωρίς αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για δύο πρόσωπα, το Νίκο Γεωργιάδη και το Μιχάλη Κουγιουμζή, που είχαν ήδη διαφύγει στη Σύμη. Οι ανακρίσεις συνεχίστηκαν ως τις πρώτες μέρες του Απρίλη, οπότε οι συλληφθέντες τέθηκαν ως υπόδικοι στην κρίση του Γερμανικού Στρατοδικείου.

Κι ενώ ο κόσμος ήταν ανήσυχος για τις συλλήψεις και πολλοί Κώοι, κυρίως νέοι, που διατηρούσαν επαφή με τους συλληφθέντες και τους άλλους συνδέσμους του δικτύου, άρχισαν να φεύγουν από το νησί γιατί πίστευαν ότι κινδύνευαν, ένα ακόμη γεγονός συντάραξε βαθιά τους κατοίκους. Στις 27 Μαρτίου 1945, συμμαχικά αεροπλάνα επιχειρούν βομβαρδισμό των γερμανικών φορτηγίδων στο λιμάνι της Κω, αλλά αστοχούν και πλήττουν την πόλη σκοτώνοντας 22 κατοίκους.

Μία εβδομάδα περίπου θα διαρκέσει η δίκη των συλληφθέντων. Το Στρατοδικείο, με δημόσιο κατήγορο τον Υπολ/γό Birkolz, θεώρησε ως ενοχοποιητικά στοιχεία την κατοχή στρατιωτικού υλικού καθώς και τις αλληλοκατηγορίες που ξεστόμισαν μερικοί από τους κρατούμενους κατά τη διάρκεια της εξουθενωτικής ανάκρισής τους, τους καταδίκασε για κατασκοπεία και τους επέβαλε αυστηρότατες ποινές. Έξι καταδικάστηκαν σε θάνατο με απαγχονισμό: ο Θεόκριτος Κώστογλου, ο γιος του Βασίλης, η Ανεζούλα Πατάκου-Τρουμούχη, η Σταματία Περή, η αδερφή της Διονυσία, και ο Γιώργος Μυλωνάς. Στους υπόλοιπους επιβλήθηκαν μικρότερες ποινές. Ο Πρόεδρος της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας Κω Αρχιμ. Φιλήμων Φωτόπουλος, συνοδευόμενος από το δικηγόρο Γιώργο Κουτσουράδη και άλλους συμπολίτες, θα επισκεφθεί τον Στρατιωτικό Διοικητή του νησιού Ταγμ/χη Heinemeier κι επικαλούμενος τη μεγαλοψυχία του θα τον ικετεύσει να φανεί επιεικής χαρίζοντας τη ζωή «εις πρόσωπα μη έχοντα γνώσιν των πράξεών των και δη εις τας γυναίκας».

στις καμάρες αυτές στην πλατεία Πλατάνου έγινε ο απαγχονισμός

Οι ικεσίες του Φιλήμονα θα σώσουν από το θάνατο το Βασίλη Κώστογλου, τη Διονυσία Περή, και το Γιώργο Μυλωνά. Στο Θεόκριτο Κώστογλου, την Ανεζούλα Πατάκου-Τρουμούχη και την Σταματία Περή δεν έδωσε χάρη. Έτσι, ο απλοϊκός βοσκός, 51 ετών και οι δύο αθώες γυναίκες, 30 και 27 ετών αντίστοιχα, θα οδηγηθούν στην αγχόνη.

Την εκτέλεση οι Γερμανοί ανέβαλαν για πολλές μέρες. Ήθελαν, όπως αποκάλυψε ο Zucchelli, να την κάνουν οι Ιταλοί, για να ρίξουν σ εκείνους την ευθύνη. Είχαν, μάλιστα, αποφασίσει να στήσουν τις αγχόνες στους θόλους της εισόδου του Μουσείου. Αλλά, ο Zucchelli πρόβαλε έντονες αντιδράσεις. Ώσπου τα ξημερώματα (4 π.μ) της 16ης Απριλίου ο Γερμανός Φρούραρχος της Κω Λοχαγός Keller επικεφαλής αποσπάσματος θα δώσει το σύνθημα της εκτέλεσης. Κάτω από τις καμάρες του σπιτιού που βρίσκεται στη Πλατεία του Ιστορικού Πλατάνου του Ιπποκράτη, θα ξεψυχήσουν οι τρεις Κώοι πατριώτες, τα τελευταία θύματα της Γερμανικής θηριωδίας στο νησί. Την παραμονή του απαγχονισμού τους οι Γερμανοί θα επιτρέψουν στο Φιλήμονα να τους επικεφθεί και να τους δώσει τη Θεία Κοινωνία. Ο ίδιος με συντριβή θα θάψει τ άπνοα κορμιά τους μόλις ανατείλει ο ήλιος, το πρωί της 16ης Απριλίου.

Πολύ κοντά στο Κοκκινόνερο (στη μάντρα του Θ. Κώστογλου) ανεγέρθηκε μνημείο που επιμελήθηκε και έστησε ο Δαυίδ Χατζηδαυίδ στην μνήμη των: Θεόκριτου Κώστογλου, Ανεζούλας Πατάκου και Σταματίας Περή που εκτελέστηκαν με απαγχονισμό από τους Γερμανούς στις 16 Απριλίου 1945. Στο σημείο που τοποθετήθηκε το μνημείο έγινε η σύλληψη, ενώ η εκτέλεση έγινε στις καμάρες στην πλατεία Πλατάνου όπου υπάρχει μαρμάρινη πλάκα στην μνήμη τους.

Κείμενο: Βασίλης Χατζηβασιλείου "Η Ιστορία της Νήσου Κω"

φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΡΙΜΙΝΙ

Μπροστά από την εκκλησία της Ευαγγελίστριας στο Ασφενδιού υπάρχει Μνημείο Πεσόντων. Εκεί αναγράφονται τα ονόματα όσων Κώων χάθηκαν στη μάχη του Ρίμινι (Σεπτέμβριος 1944). 

• Στέργιος Παπαποστόλου
• Δημήτριος Χατζηαντωνίου
• Αντώνιος Χατζηαντωνίου
• Παναγιώτης Χαρτοφίλης
• Μιχαήλ (Η.) Κασίου
• Αντώνιος Χατζηγιαννίκας

*Η Ευαγγελίστρια θεωρείται ο Καθεδρικός Ναός του Ασφενδιού και ο εφημέριός του ήταν Αρχιερατικός Επίτροπος του χωριού για 60 χρόνια. Σε αυτόν πραγματοποιήθηκε ο πανηγυρικός εορτασμός για την Ενσωμάτωση με την Ελλάδα στις 7 Μαρτίου 1948. Εκεί συγκεντρώνονται οι αρχές του Ασφενδιού, οι ιερείς, οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές και πολύς κόσμος για τη Δοξολογία και αμέσως μετά κατατίθενται στεφάνια στο Μνημείο των Πεσόντων. Ακολουθεί παρέλαση των μαθητών και οι λοιπές εορταστικές εκδηλώσεις.

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

HANGINGS OF KOS RESIDENTS BY GERMAN TROOPS ON KOS — IN ELEFTHERIAS SQUARE (1943) AND PLATANOS SQUARE (1945)

*Beside the Town Hall building.
DECEMBER 1943: THE HANGING IN ELEFTHERIAS SQUARE

Among the harsh measures imposed by the German occupiers, the people of Kos suffered greatly — especially the villagers, simple folk who did not know what “Army” meant, since they had never served as soldiers. Nevertheless, they were frequently arrested and imprisoned for “misappropriation of military goods,” even though their intent was not to harm the occupying forces, but to gain some material benefit.

Thus, in mid-November 1943 — one month after the beginning of the German occupation — the Nazis arrested Ilias Kapiris, a shepherd from Antimacheia, because they found certain military items in his possession and because he resisted, striking several of them.

It should be noted that Kapiris was a man of great courage and physical strength. He was therefore sentenced to death by hanging. The Germans pressured the Italian Police Commander, D. Zucchelli, to provide two carabinieri to carry out the execution.

They even considered transforming the central arch of the entrance to the Archaeological Museum of Kos into a gallows.

However, Zucchelli, under various pretexts, refused to comply. Finally, on the morning of Sunday, December 19 [according to the cross-checked information of a relative of the victim, instead of November 28, as previously reported], some unsuspecting residents of Kos were horrified to see, in Eleftherias Square, a detachment of German soldiers with drums and a noose hanging from the mulberry tree located southeast of the Muslim mosque — next to today’s café “Aenaos” (formerly Naos).

THE HANGINGS IN PLATANOS SQUARE, 1945

On the afternoon of February 27, 1945, four German soldiers, pretending to be deserters, arrived at Kryoneri, where they happened to meet Vasilis, the young son of Theokritos Kostoglou. They asked him if he knew of any means to “escape” from the island, and he, unsuspectingly, replied:

“I’ll ask the Greek officer and come back in half an hour to tell you.”

As soon as Vasilis Kostoglou reported the incident to Lieutenant Tsitsilonis, the Greek officer realized the danger and ordered an alert. He immediately summoned Theokritos Kostoglou, to whom he handed various food supplies, clothes, and other military materials, instructing him to hide them in a ravine. At the same time, he sent a note through the shepherd Yiannis Troumouchis to contacts Nikos Georgiadis and Michalis Kougioumtzis, warning that they had been betrayed and arranging a meeting “at the usual place,” meaning Aklafte.

That same night, a German force of about thirty men raided the Chavaros area and arrested the shepherds Theokritos Kostoglou, his son Vasilis, Antonis Troumouchis, Yiannis Kalymnianaris, Kostas Troumouchis, and Anezoula Georgiou Patakou–Troumouchis (who was pregnant at the time), as they had not yet managed to hide the patrol’s supplies.

The Germans also arrested Giorgis Mylonas, Anezoula Patakou’s brother-in-law, accusing him of helping Italian soldiers escape, as well as the sisters Sevasti, Stamatia, and Dionysia, daughters of Thomas Peris, accusing them of supplying food to the British.

*(The marble plaque in Platanos Square)

The arrested were taken to the Castle of Kos, where they were imprisoned. The following night, Tsitsilonis’s patrol left for Symi, taking Nikos Georgiadis and many shepherds who had cooperated with the Allied network. Michalis Kougioumtzis, after hiding for several days and moving from house to house, slipped into a small boat on the night of March 9, reached Cape Krios, and from there was taken to Symi aboard a British warship.

The Germans interrogated the prisoners in the cells of the Castle where they were held. Theokritos Kostoglou was confined in a separate cell flooded with water and tortured to reveal the names of the resistance network’s collaborators. Under the unbearable torture, he muttered only two names, vaguely: “Nikolas – Michalis.” The Germans immediately began searching for a man named Nikolas Michalis, but to no avail. In fact, these were two separate people — Nikos Georgiadis and Michalis Kougioumtzis, who had already escaped to Symi.

The interrogations continued until the first days of April, when the prisoners were brought before the German Military Court.

While the people of Kos were deeply troubled by the arrests, and many, especially the younger ones who had connections with the detainees or the resistance network, began to flee the island fearing for their lives, another tragic event shook the population:

On March 27, 1945, Allied aircraft attempted to bomb German barges in the port of Kos but missed their target and instead struck the town, killing 22 residents.

The trial of the arrested lasted about a week. The Military Court, with Lieutenant Birkolz as public prosecutor, considered the possession of military material and the cross-accusations exchanged under torture as incriminating evidence. It convicted them of espionage and imposed extremely severe penalties.

Six were sentenced to death by hanging:

• Theokritos Kostoglou
• his son Vasilis
• Anezoula Patakou–Troumouchis
• Stamatia Peri
• her sister Dionysia
• and Giorgos Mylonas.

The others received lighter sentences.

Archimandrite Philemon Fotopoulos, President of the Greek Orthodox Community of Kos, accompanied by lawyer Giorgos Koutsouradis and other citizens, visited the German military commander of the island, Major Heinemeier, and appealed to his compassion, begging him to show mercy and spare the lives “of persons unaware of their deeds, particularly the women.”

*(Under these arches in Platanos Square the hanging took place)

Philemon’s pleas saved Vasilis Kostoglou, Dionysia Peri, and Giorgos Mylonas from execution. But Theokritos Kostoglou, Anezoula Patakou–Troumouchis, and Stamatia Peri were denied clemency. Thus, the humble shepherd, aged 51, and the two innocent women, aged 30 and 27 respectively, were led to the gallows.

The execution was postponed for many days. As Zucchelli later revealed, the Germans wanted the Italians to carry it out, so as to shift the blame onto them. They had even decided to erect the gallows beneath the arches of the Museum’s entrance, but Zucchelli vehemently objected.

Finally, at dawn (4 a.m.) on April 16, the German garrison commander of Kos, Captain Keller, leading a detachment of soldiers, gave the order for the execution.

Under the arches of the house located in Platanos Square, near the historic Plane Tree of Hippocrates, the three patriots of Kos breathed their last — the final victims of German brutality on the island.

On the eve of their hanging, the Germans allowed Philemon to visit them and administer Holy Communion. The next morning, at sunrise, he buried their lifeless bodies himself, in deep sorrow.

Near Kokkinonero (in the yard of Th. Kostoglou), a memorial monument was erected by David Chatzidavid in memory of Theokritos Kostoglou, Anezoula Patakou, and Stamatia Peri, who were executed by hanging by the Germans on April 16, 1945.

The monument stands at the place of their arrest, while the execution took place under the arches in Platanos Square, where today a marble plaque commemorates their sacrifice.

LOSSES AT RIMINI

In front of the Church of the Annunciation (Evangelistria) in Asfendiou stands a Memorial to the Fallen.

There are inscribed the names of the men from Kos who were lost in the Battle of Rimini (September 1944):

• Stergios Papapostolou
• Dimitrios Chatzian Antoniou
• Antonios Chatzian Antoniou
• Panagiotis Chartofilis
• Michail (H.) Kassiou
• Antonios Chatzigiannikas

The Church of the Annunciation is regarded as the Cathedral of Asfendiou. Its priest served as the Archiepiscopal Commissioner of the village for sixty years.

It was there that the solemn celebration for the Union of the Dodecanese with Greece took place on March 7, 1948. Each year, the local authorities, clergy, teachers, students, and many residents gather there for the Thanksgiving Service, followed by the laying of wreaths at the Memorial to the Fallen. A student parade and other festive events then follow.

Υ.Γ.   Θέλω να μαθαίνω πάντα την ιστορία πίσω από τη φωτογραφία που βγάζω, είτε πρόκειται για μνημείο, ή για εκκλησία, ή για οτιδήποτε άλλο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έβγαλα φωτογραφία τις δύο μαρμάρινες πλάκες με τα ονόματα των απαγχονισθέντων και θέλησα να ερευνήσω την ιστορία Κώων που έχασαν τη ζωή τους. Κάνω πολλή ώρα έρευνα στο διαδίκτυο αλλά κυρίως στα βιβλία. Η δεύτερη ιστορία δεν υπήρχε στο διαδίκτυο και την αντέγραψα όλη, ιδιαίτερα χρονοβόρο πράγμα. Ποτέ δεν διεκδικώ το κείμενο. Πάντα γράφω τις πηγές. Ακόμη και μια γραμμή να γράψω που δεν είναι δική μου, γράφω την πηγή. Απλά, πλαισιώνω τις φωτογραφίες μου με κείμενα που κατά βάση έχουν γράψει άλλοι, και τους ευχαριστώ θερμά γι' αυτό.

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΜΠΕΗ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΜΠΕΗ (aka ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο ΠΑΛΙΚΑΡΙΩΤΗΣ (Παλληκαριώτης) ή ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΑΚΙ)

Η ονομασία προήλθε από τα κτήματα που είχε στην περιοχή ένας Τούρκος Μπέης. Στον κώδικα της Μητροπόλεως Α' το 1714 και αργότερα αναφέρεται ως Άγιος Γεώργιος ο Παλληκαριώτης.
Πολύ κοντά στο Ζηπάρι, το γραφικό εκκλησάκι το αγκαλιάζουν τα παραδοσιακά αρχοντικά της οικογένειας Χατζηνικολάου.
Δύο λυγαριές στην είσοδό του και ένας αγριόβατος φορτωμένα με ποικιλόχρωμα πανάκια-κομμάτια από ρουχισμό επενδύσεως και κλινοστρωμνής υποδέχονται τον επισκέπτη-προσκυνητή, χαρίζοντάς του την πρώτη μυστηριακή επαφή με το θαυματουργό Άγιο.

Η συνήθεια με τα πολύχρωμα πανάκια ιματισμού, τάματα των πιστών, είναι πολύ παλιά και ανάγεται στα πρώτα χρόνια ίδρυσης του ναϋδρίου. Δένοντας σε γόρδιο δεσμό ένα κομμάτι ρούχο με κατάλληλη θηλιά από αυτά της αμφίεσης του πονεμένου ή του ανάπηρου "δένεις τα κακά του", ελπίζοντας στην ίαση. Αψευδείς μάρτυρες για του λόγου το αληθές οι ποικιλόμορφοι "κόμποι" στα κλωνάρια της γερασμένης λυγαριάς.

κρεμάμε ένα μικρό κομμάτι ύφασμα στη γέρικη λυγαριά "για να βγει η αρρώστεια"

Στο ξωκκλήσι αυτό τηρείται ένα παλαιό έθιμο, κατά το οποίο πολλοί προσκυνητές περνούν τρεις φορές από το παραθύρι που βρίσκεται παραπλεύρως της εισόδου προσευχόμενοι στον Άγιο να τους χαρίσει υγεία. "Παρ'τον νιο και δωσ'τον γέρο" λένε οι συγγενείς των ασθενών.

στο "παραθυράκι"

Στο εσωτερικό της εκκλησίας οι τοιχογραφίες έχουν καλυφθεί από ασβεστώματα. Δεσπόζει η τεράστια εικόνα του Άη Γιώργη με το σπαθί του.

Όσο για το ιστορικό του γραφικού εξωκκλησιού που αποτελεί σοβαρό οικονομικό πόρο από τα τάματα για την ενορία της Ευαγγελίστριας, λέγεται ότι ανήκε σε κάποιο Μπέη επί Τουρκοκρατίας, ο οποίος πούλησε την περιοχή στην οικογένεια Μαρμούγκου που αργότερα μετονομάστηκε σε Χατζηνικολάου.
Στην είσοδο της εκκλησίας, στο άνω αριστερό μέρος της πρόσοψης, ενεπίγραφη στήλη ρωμαϊκής εποχής είναι εντοιχισμένη (μαρμάρινη πλάκα).

 
















Επίσης, στο κάτω αριστερά μέρος της πρόσοψης του ναού διακρίνεται εντοιχισμένος ορθογώνιος βωμός.

ο βωμός

οι πεζοπόροι μόλις έχουν φτάσει στου Μπέη

πληροφορίες από "Το Ασφενδιού της Κω" Μανόλη Κιαπόκα, σελίδες 50, 205
"Κωακές Καταγραφές από το χθες" Θανάση Η. Γιωργαλλή, σελίδες 42-43
φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΑΣΠΡΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟ

                      ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΑΣΠΡΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟ

Όταν τον Ιούνιο του 1922 οι Ιταλοί Alessandro Della Setta και Doro Levi (από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας)  έκαναν ανασκαφές στο σπήλαιο της Άσπρης Πέτρας στο βουνό Ζηνί της Κεφάλου, στο δυτικό άκρο του νησιού, ίσως δεν είχαν υποψιαστεί την αξία όσων θα έβρισκαν. Αυτή τους η ανασκαφή έφερε στο φως, ανάμεσα στα άλλα, θραύσματα πήλινων νεολιθικών δοχείων, ελλειψοειδείς μυλόπετρες, μια εστία με πολλά κομμάτια αγγείων, ένα εγχάρακτο πήλινο δοχείο, λεπίδες και πυρήνες οψιανού (οψιδιανού), αντικείμενα καλλωπισμού και υπολείμματα τροφών.
(από το βιβλίο «Αρχαία Ιστορία της Κω» Από τα προϊστορικά μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια- σελίδα 11)

στο μνημείο του Ηλιόπουλου αφήνουμε το αμάξι για να προχωρήσουμε με τα πόδια για την Άσπρη Πέτρα

Διαπιστώθηκε τότε ότι πάνω από ένα πρώτο αργιλικό στρώμα, που αντιστοιχούσε σ’ ένα αρχαιότατο ανθρώπινο απολίθωμα, που περιείχε θραύσματα πήλινων νεολοιθικών δοχείων, απλώνονταν στη σπηλιά ξερά και συμπαγή στρώματα, που επέτρεψαν τη χρήση της για μια συνεχή ανάπτυξη της ανθρώπινης ζωής. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία λάκκων γεμάτων με ωοειδείς μυλόπετρες. 

η σχετικά πρόσφατη σήμανση βοηθάει να εντοπίσουμε το μονοπάτι για το σπήλαιο της Άσπρης Πέτρας

η είσοδος της σπηλιάς

Η εστία, που την αποτελούσαν διάφορα τεφρόχροα στρώματα της ίδιας όμως εποχής, είχε πολλά κομμάτια αγγείων που συγκολλήθηκαν, νεολιθικής εποχής, ακατέργαστα ή γυαλισμένα σε σχήμα ραβδιού χρώματος μαύρου, κόκκινου, γκρίζου και καστανού.   

Ανάμεσα σ’ αυτά υπήρχε μονάχα ένα σκαλισμένο πήλινο δοχείο. Οι μορφές και οι διαστάσεις των αγγείων ήταν ποικίλες, με κυρίαρχο τον τύπο των στρογγυλεμένων τοξοειδών λαβών, ενώ αντίθετα σπάνιζαν τα όπλα, που αποτελούνταν από λίγες λεπίδες κι από αιχμηρούς πυρήνες οψιδιανού λίθου (ηφαιστειογενούς πέτρας), που ξέρουμε ότι προερχόταν από το νησί Γυαλί κοντά στη Νίσυρο, καθώς και τα αντικείμενα καλλωπισμού. Τέλος, τα υπολείμματα των τροφών, που βρέθηκαν στη σπηλιά, φανέρωναν ένα λαό αφοσιωμένο στη βοσκή των ζώων.

Στη σπηλιά της Άσπρης Πέτρας, που πρέπει να ξανάζησε στη γεωμετρική εποχή σαν χώρος λατρείας αγροτικών θεοτήτων, η εύρεση μερικών κυπέλλων γεωμετρικού ρυθμού με ιδιόρρυθμα διακοσμητικά θέματα παρμένα από την Αττική και τη Βοιωτία, μαρτυρεί τη σύνδεση της μορφής των γεωμετρικών σχημάτων της Κω με τα αντίστοιχα εκείνων των περιοχών, που είναι ήδη τελειοποιημένα.

λεπτομέρειες από το εσωτερικό της σπηλιάς

Επίσης, βρέθηκε εκεί ένας χονδροειδής αναθηματικός παραστάτης, που είχε αφιερωθεί στις θεότητες, που λατρεύονταν κατά την ελληνιτική εποχή, και οι οποίες πρέπει να ήταν ο Παν, οι Νύμφες και κάποια κουροτρόφος, όπως μαρτυρούν οι μικρές παιδικές πήλινες μορφές σε θέση οκλαδόν. Οι πήλινοι αυτοί τύποι χρονολογούνται τον 4^ο-3^ο π.Χ αιώνα. Βρέθηκαν ακόμη στη σπηλιά και αναθηματικά λυχναράκια ρωμαϊκής περιόδου.
Τα κεραμικά της Άσπρης Πέτρας μεταφέρθηκαν στη Ρόδο.

(από το βιβλίο του Βασίλη Χατζηβασιλείου «Ιστορία της Νήσου Κω», σελίδες 48, 59, 179, 208)

Σημαντικές πληροφορίες για τη Σπηλιά της Άσπρης Πέτρας δίνονται από το Γεωδίφη:

α)Σπηλιά της Άσπρης Πέτρας: ένα από τα μυστηριώδη μέρη της Κω

β) Το ρήγμα που διαμόρφωσε την σπηλιά της Άσπρης Πέτρας είναι ακόμη ενεργό

αλλά και από το Βασίλη Χατζηβασιλείου:

ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΣΠΗΛΙΑ ΤΗΣ ΑΣΠΡΗΣ ΠΕΤΡΑΣ 

and for english-speaking people you may want to check Discovering Kos and the surrounding islands blog: Aspri Petra Cave

also in English (there is a video,as well):  Aspri Petra (White Rock)

η θέα από την άσπρη πέτρα προς το λατομείο

ιδιαίτερα πετρώματα στη σπηλιά

οι πεζοπόροι εξερευνούν το εσωτερικό της σπηλιάς

 φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

THE CAVE OF ASPRI PETRA IN KEFALOS

When in June 1922 the Italians Alessandro Della Setta and Doro Levi (from the Italian Archaeological School of Athens) carried out excavations at the Cave of Aspri Petra on Mount Zini in Kefalos, at the western edge of the island, they may not have suspected the value of what they would discover. Their excavation brought to light, among other things, fragments of clay Neolithic vessels, elliptical millstones, a hearth with many pieces of pottery, an incised clay vessel, obsidian blades and cores, cosmetic objects, and food remains.

(from the book Ancient History of Kos – From Prehistoric to Roman Times, page 11)

at the Iliopoulos monument we leave the car to continue on foot to Aspri Petra

It was then established that above a first clay layer, which corresponded to a very ancient human fossil containing fragments of Neolithic clay vessels, there were spread out within the cave dry and compact layers that allowed for its continuous use in the development of human life. Noteworthy was the presence of pits filled with oval millstones.

the relatively recent signage helps us locate the path to the Cave of Aspri Petra

the entrance of the cave

The hearth, which consisted of various ashy layers of the same period, contained many pieces of pottery that were reassembled. These Neolithic vessels were either rough or polished, rod-shaped, and in colors of black, red, grey, and brown.

Among these, there was only one carved clay vessel. The shapes and dimensions of the vessels were varied, with the dominant type being rounded arched handles, while weapons were scarce, consisting of only a few blades and sharp obsidian stone cores (a volcanic rock), which we know came from the island of Gyali near Nisyros, as well as cosmetic objects. Finally, the food remains found in the cave revealed a people devoted to animal herding.

In the Cave of Aspri Petra, which seems to have been revived during the Geometric period as a place of worship for rural deities, the discovery of several cups in the Geometric style with peculiar decorative themes drawn from Attica and Boeotia testifies to the connection between the forms of Geometric designs in Kos and those of those regions, which were already perfected.

details from the cave’s interior

Also found there was a crude votive relief dedicated to the deities worshiped during the Hellenistic period, who must have been Pan, the Nymphs, and a kourotrophos (child-nurturing deity), as evidenced by the small clay child figurines in a squatting position. These clay types are dated to the 4th–3rd century BC. In addition, votive oil lamps of the Roman period were also discovered in the cave.

The ceramics from Aspri Petra were transferred to Rhodes.