ΠΑΛΙΟ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΚΩ

ΠΑΛΙΟ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΚΩ

Τα εγκαταλελειμμένα κτίρια έχουν πολύ μεγάλο φωτογραφικό ενδιαφέρον, ούτως ή άλλως. Πόσω μάλλον, όταν αναφερόμαστε στο Οινοποιείο της Κω, που μαζί με την Α.ΒΙ.ΚΩ, αποτέλεσαν τα δύο εργοστάσια "σταθμούς", τα οποία με χρυσά γράμματα συνεισέφεραν στην τοπική ιστορία.

Η κεντρική είσοδος, επί της Ακτής Ζουρούδη 15, κάποτε έφερε την επιγραφή "Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Νήσου Κω"

Η καλλιέργεια των αμπελιών στο νησί της Κω έχει ιστορία χιλιάδων χρόνων.Ο περίφημος Κώιος οίνος ήταν γνωστός και φημισμένος πριν 4000 χρόνια στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου. Εύκαρπος αποκαλείτο η Κως και φημιζόταν για τις εκλεκτές ποικιλίες των κρασιών της, αυστηρομελάντος, υποστρυφτομελάντος, πτελεατικός, ιπποκώος, λευκοκώος, τεθαλαττωμένος. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε το κρασί ως θεραπευτικό μέσο και πρότεινε να πίνουν μαύρο δυνατό κρασί. Η καλλιέργεια και η παραγωγή κρασιού γινόταν με χειρωνακτικές μεθόδους.

Το 1928 η δημιουργία του οινοποιείου ήταν μια σπουδαία τομή για τα δεδομένα της εποχής. Ιδρύθηκε με αρχικό κεφάλαιο 1.100.000 λιρέτες, το οποίο αυξήθηκε κατ' επανάληψη, για να φτάσει το 1938 τις 3.000.000. Το 1946 το εταιρικό κεφάλαιο ανερχόταν σε 4.500.000 λιρέτες.

Η ιταλική εταιρεία C.A.I.R (Compania Agricola Industriale Rodi) υπήρξε η κυριότερη επιχείρηση στον κλάδο, που είχε εργοστάσια στην πόλη της Ρόδου, στις Φάνες της Ρόδου και στην Κω. Η C.A.I.R έτυχε ιδιαίτερης προστασίας από τις ιταλικές αρχές και είχε ουσιαστικά από το ένα μέρος το προνόμιο εξαγοράς των σταφυλιών σε χαμηλές τιμές, ενώ από το άλλο με διάφορες δασμολογικές εύνοιες διευκολυνόταν η διάθεση των προϊόντων της στην ιταλική αγορά.

Τα κρασιά που παρήγε ήταν τυποποιημένα σε φιάλες αλλά και χύμα. Το 80% της παραγωγής πωλούνταν στην Ιταλία, όπου οι διάφοροι τύποι κρασιών της C.A.I.R είχαν επικρατήσει. Επίσης, μικρές ποσότητες εξάγονταν στην Αίγυπτο, στο Μεξικό και στις Η.Π.Α. Η παραγωγή της C.A.I.R το 1938 ήταν 20.576 κιλά. Το μόνιμο προσωπικό (διοικητικό, τεχνικό και εργάτες), που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή αυτή, τον ίδιο χρόνο έφτανε τα 48 άτομα, τα οποία πραγματοποίησαν 14.000 μέρες εργασίας.

Το 1929 ξεκινάει η κατασκευή του οινοποιείου της Κω, επιφάνειας 2.300 τ.μ. Ως παράρτημα της Ρόδου, σε περιοχή δημοσίου οικοπέδου εγκαινιάζεται και λειτουργεί το 1931.

Το 1949 κατόπιν πωλήσεως μεταβιβάζεται από την Ανώνυμη Γεωργική και Βιομηχανική Εταιρεία Ρόδου (C.A.I.R) στο νεοϊδρυθέντα Συνεταιρισμό Οινοποιήσεως και Πωλήσεως Σταφυλιών Νήσου Κω (ΣΥΝ.Ε.Π.Ε). Επί Προεδρίας Γ. Κουτσουράδη δόθηκε το όνομα VINKO κι έγινε η τυποποίηση των προϊόντων.

Η παραγωγή αυξάνεται συνεχώς, οι συσκευασίες βελτιώνονται και οι εξαγωγές διευρύνονται σ' ολόκληρο το μεσογειακό χώρο.

Το 1954 σε συνεργασία με την ΑΓΡ. ΕΞ. εξάγει σταφύλια στη Γερμανία. Εξαγωγές επίσης γίνονταν και στη Μέση Ανατολή, στην Ιταλία, στη Γαλλία και στην Ισπανία. Μετά την Μεταπολίτευση η Εταιρεία ονομάζεται Αγροτικός Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Νήσου Κω.

Τα κρασιά του Οινοποιητικού Συνεταιρισμού της Κω ήταν περίφημα. Το λευκό Γλαύκος, το κόκκινο Απειλής, το γλυκό Βερονίκη, η ρετσίνα Θεόκριτος υπάρχουν ακόμα έντονα και νοσταλγικά στην μνήμη των Κώων. 

το κολάζ αυτό το έφτιαξα με ετικέτες μπουκαλιών που βρήκα μέσα στο εγκαταλελειμμένο οινοποιείο

Γύρω στο 1990 αρχίζει η πτωτική τάση. Οι καλλιέργειες εγκαταλείπονται. Οι εργαζόμενοι στρέφονται μαζικά στον τουρισμό. Τα αγροκτήματα αστικοποιούνται. Η παραγωγή κρασιού και ξιδιού μειώνεται συνεχώς και το εργοστάσιο λειτουργεί για τελευταία χρονιά το 1999.

Επίσης, πρόσφατα εκτυπώθηκε σε μουσαμά από τη Δημοτική Κοινότητα Κω και τοποθετήθηκε στον τοίχο του Οινοποιείου.

ΟΞΟΣ ΕΚ ΚΑΘΑΡΟΥ ΑΜΠΕΛΙΤΟΥ ΟΙΝΟΥ-ΟΞΥΤΗΣ 6 ΒΑΘΜΩΝ ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΗΣ 20-5-78

Στις 30 Απριλίου 2001 κλείνει εντελώς.

Οι εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα γίνονται ιδιοκτησία της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδος έναντι των ληξιπρόθεσμων δανείων, των τοκοχρεολυσίων και των υποθηκεύσεων της περιουσίας του συνεταιρισμού.

Πρόεδροι υπήρξαν οι: Μιχαήλ Γεωργιάδης, Γεώργιος Κουτσουράδης, Αντώνιος Χατζηγεωργαλλής, Ευάγγελος Χατζηκαλύμνιος, Κων/νος Οικονομίδης, Δημήτρης Καλογρίδης, Σπύρος Μαστρογιώργης. Το μόνιμο προσωπικό αποτελούνταν από 20 άτομα, το καλοκαίρι όμως έφτανε περίπου τα 50 άτομα.

Σήμερα, το εργοστάσιο μοιάζει να εγκαταλείφθηκε βιαστικά, αφήνοντας πίσω όλα τα αρχεία στοιβαγμένα σε ντουλάπες, λογιστικά έγγραφα κι ετικέτες κρασιών, καφάσια και μπουκάλια.

Μεγάλο τμήμα των μηχανών και του υπόλοιπου εξοπλισμού, δεξαμενές, έπιπλα κ.ά είναι ό,τι απέμεινε, καθώς οι φωτογραφίες των τελευταίων ετών μαρτυρούν ότι διαρκώς απομακρύνονται από το χώρο μηχανές, σκεύη κι εργαλεία. Ακόμη και τα αριθμημένα πλακίδια που βρίσκονταν στους τοίχους φαίνεται ότι βιαίως έχουν αποκολληθεί και ελάχιστα έχουν απομείνει, κάποια με την ονομασία C.A.I.R COO.

Βέβαια, οι μηχανές διατηρούν την πρότερή τους αίγλη και σίγουρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν εντυπωσιακά μουσειακά εκθέματα.

Επίσης, οι δεξαμενές στέκουν άθικτες αλλά και βιτρίνες που ίσως κάποτε κοσμούσαν σπάνιες ποικιλίες κρασιών, συγκινούν με το λογότυπο της VINKO.

Παρ' όλη τη συγκίνηση που επικρατεί από τα απομεινάρια μιας χρυσής εποχής, το κυριότερο συναίσθημα που επικρατεί είναι αυτό της εγκατάλειψης, της καταστροφής, της βρωμιάς και της δυσωδίας, καθώς το πάτωμα σε όλους τους χώρους είναι γεμάτο με σκουπίδια, καδρόνια, καφάσια, χαρτιά, παπλώματα, μπουκάλια, μπάζα κι ό,τι μπορεί να φανταστεί ανθρώπου νους.

Επειδή ο χώρος είναι ελεύθερα προσβάσιμος με την πόρτα ανοιχτή, θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερα κατανοητό ότι είναι και αρκετά επικίνδυνος, όχι μόνο λόγω των μπάζων, των σκουπιδιών, των καρφιών και των σκουριασμένων αντικειμένων στο πάτωμα αλλά και λόγω της σαθρότητας των ξύλων, των πατωμάτων, των ξεχαρβαλωμένων σκαλών που οδηγούν στον επάνω όροφο.

Κάθε γωνιά της Κω έχει να μας διηγηθεί μια υπέροχη, μοναδική ιστορία. Μακάρι να μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε κάποιους απ' αυτούς τους θησαυρούς για να μείνει κάτι να διηγούμαστε κι εμείς στα παιδιά μας.

Oι ιδιοκτήτες του Cafe Lab Art δημιούργησαν έναν αναμνηστικό τοίχο ανακυκλώνοντας ξύλα και άλλα υλικά που μάζεψαν στο παλιό οινοποιείο.

Πηγή: Κωνσταντίνου Κογιόπουλου-Η Κως της εργασίας-Επαγγέλματα,Βιομηχανία, Παραγωγή
http://www.aiglikos.gr/paradosiaka-proionta/item/109-to-krasi-tis-ko
Σχετική ανάρτηση: ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ Α.ΒΙ.ΚΩ ΣΗΜΕΡΑ
Σχετικό άρθρο:Το Παλιό Οινοποιείο της Κω, άρθρο της Ξανθίππης Αγρέλλη
φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

THE OLD WINERY OF KOS

Abandoned buildings are, in any case, of great photographic interest—especially when we are referring to the Winery of Kos, which, together with A.VI.KO, constituted two landmark factories that left an indelible mark on local history.

The main entrance, at 15 Zouroudi Coast, once bore the inscription “Wine-Making Cooperative of the Island of Kos.”

Viticulture on Kos

The cultivation of vineyards on the island of Kos has a history spanning thousands of years. The famous Koan wine was already well known and highly esteemed 4,000 years ago, throughout the then-known world. Kos was called Eúkarpos (“fruitful”) and was renowned for its fine wine varieties: avstiro-melantos, ypstryfto-melantos, pteleatikos, ippokoios, leukokoios, and tethalattomenos.

Hippocrates himself used wine as a therapeutic means and recommended the consumption of strong red wine. Vineyard cultivation and wine production were carried out using manual methods.

Foundation and Italian Period

In 1928, the establishment of the winery marked a major breakthrough for its time. It was founded with an initial capital of 1,100,000 lire, which was repeatedly increased, reaching 3,000,000 lire in 1938. By 1946, the company’s capital had risen to 4,500,000 lire.

The Italian company C.A.I.R. (Compagnia Agricola Industriale Rodi) was the leading enterprise in the sector, operating factories in the town of Rhodes, in Fanes (Rhodes), and on Kos. C.A.I.R. enjoyed special protection from the Italian authorities, effectively securing the privilege of purchasing grapes at low prices, while at the same time benefiting from customs and tariff incentives that facilitated the distribution of its products in the Italian market.

The wines were produced both bottled and in bulk. Approximately 80% of the production was sold in Italy, where C.A.I.R. wines had become firmly established. Smaller quantities were exported to Egypt, Mexico, and the United States. In 1938, C.A.I.R.’s production reached 20,576 kilograms. The permanent workforce—administrative staff, technicians, and laborers—numbered 48 people, who collectively accounted for 14,000 working days that year.

Construction and Post-War Period

Construction of the Kos winery began in 1929, covering an area of 2,300 square meters. As a branch of the Rhodes facility, it was built on public land and inaugurated in 1931.

In 1949, following its sale, the winery was transferred from C.A.I.R. to the newly established Cooperative for the Vinification and Sale of Grapes of the Island of Kos (SYN.E.P.E.). During the presidency of G. Koutsouradis, the brand name VINKO was introduced and product bottling was standardized.

Production increased steadily, packaging improved, and exports expanded throughout the Mediterranean region.

In 1954, in cooperation with AGR. EX., grapes were exported to Germany. Exports also reached the Middle East, Italy, France, and Spain. After the Metapolitefsi (post-1974 political transition), the company was renamed the Agricultural Wine Cooperative of the Island of Kos.

The Wines

The wines of the Kos Wine Cooperative were legendary. The white Glafkos, the red Apeilis, the sweet Veroniki, and the retsina Theokritos still live vividly and nostalgically in the memories of the people of Kos.

(This collage was created using bottle labels found inside the abandoned winery.)

Decline and Closure

Around 1990, a period of decline began. Vineyards were abandoned, workers turned en masse to tourism, and agricultural land became urbanized. Wine and vinegar production steadily decreased, and the factory operated for the last time in 1999.

“Vinegar from Pure Grape Wine – Acidity 6 Degrees – Bottling Date: 20/5/1978”

On April 30, 2001, the winery closed completely. The facilities and machinery became the property of the Agricultural Bank of Greece, in settlement of overdue loans, interest payments, and mortgages on the cooperative’s assets.

The cooperative’s presidents were: Michail Georgiadis, Georgios Koutsouradis, Antonios Chatzigeorgallis, Evangelos Chatzikalymnios, Konstantinos Oikonomidis, Dimitris Kalogridis, and Spyros Mastrogiorgis. The permanent staff consisted of 20 employees, rising to about 50 during the summer months.

The Site Today

Today, the factory appears to have been abandoned in haste, leaving behind stacked archives in cupboards, accounting documents, wine labels, crates, and bottles.

A large portion of the machinery and equipment—tanks, furniture, and other items—still remains, although photographs from recent years show that machines, utensils, and tools are continuously being removed. Even the numbered wall tiles appear to have been forcibly detached, with only a few remaining, some bearing the name C.A.I.R. COO.

Despite everything, the machines retain their former grandeur and could undoubtedly serve as impressive museum exhibits.

The tanks remain intact, and display cases—once perhaps showcasing rare wine varieties—still evoke emotion with the VINKO logo.

Yet, despite the nostalgia evoked by the remnants of a golden era, the prevailing feeling is one of abandonment, decay, dirt, and stench. The floors throughout the complex are covered with garbage, wooden beams, crates, papers, blankets, bottles, rubble, and every imaginable kind of debris.

Because the site is freely accessible, with its door left open, it must be clearly understood that it is quite dangerous—not only due to rubble, trash, nails, and rusted objects on the floor, but also because of rotten wood, unstable floors, and dilapidated staircases leading to the upper level.

A Final Thought

Every corner of Kos has a wonderful, unique story to tell. If only some of these treasures could be preserved and repurposed, so that we too might leave something to tell our children.

(The owners of Café Lab Art created a commemorative wall by recycling wood and other materials collected from the old winery.)