ΠΑΝΑΓΙΑ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ, ΠΛΑΤΑΝΙ

ΠΑΝΑΓΙΑ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ, ΠΛΑΤΑΝΙ

Στα περίχωρα της πόλης της Κω, στο Πλατάνι, τα ερείπια της Παναγίας της Φανερωμένης παρά την οδόν Γκερμέ, έχουν ανακηρυχθεί σαν αρχαιολογικός χώρος σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της Ελλάδας.

Δεν είναι πολύ εύκολο να εντοπίσεις το εκκλησάκι, είναι χαμηλά στο Πλατάνι, περίπου στο ύψος του Εβραϊκού Νεκροταφείου. Ελάχιστοι το γνώριζαν, ακόμη και ανάμεσα στους κατοίκους της περιοχής. Τίποτα δεν σε προετοιμάζει για τις τεράστιες αντιθέσεις που θα δεις φτάνοντας εκεί.

Το κτίσμα που θα αντικρύσεις είναι μια πρόχειρη κατασκευή, με μια λαμαρίνα για σκεπή σ'ένα στενό αδιέξοδο δρομάκι. Σ' αυτό το σημείο, αναρωτιέσαι για ποιον ακριβώς λόγο η Παναγία Φανερωμένη είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος.
Και μετά μπαίνεις μέσα και σου λύνονται όλες οι απορίες.

Στο εσωτερικό της εκκλησίας υπάρχουν πολλά αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη. Ξεχωρίζουν ένα κορινθιακό κιονόκρανο ανάποδα στηριγμένο σ' ένα κίονα από πωρόλιθο, ένας σπόνδυλος κίονα, κι ένας μαρμάρινος βωμός με επίστεψη (μάλλον από νεκροταφείο) και με επιγραφή Ευόδου του Ευόδου.
Και τα τρία αυτά σπουδαία αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη λειτουργούν ως "τραπεζάκια" αφού φέρουν τραπεζομάντηλα και βάζα με λουλούδια.

Στο ιερό, εκτός από την Αγία Τράπεζα που στηρίζεται σε αρχαίο κίονα, διακρίνεται ένα τοιχίο από τετράγωνους λίθους σε ημικύκλιο, πιθανόν το τόξο-αψίδα του Ιερού Βήματος.

Ακριβώς απέναντι από την κεντρική είσοδο, υπάρχει μια δεύτερη πόρτα που σε οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο, του οποίου η λιθοδομή σε συνδυασμό με όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη που υπάρχουν εκεί οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για Παλαιοχριστιανική Βασιλική (περίπου 6ος αι. μ.Χ)

Σύμφωνα με τον Καρπάθιο, "εγγύς πόλεως Κω, μέσα στην ιδιοκτησία αγρού κάποιου Τούρκου, σε μικρό ύψωμα βρίσκονται τα ερείπια Ναϊδρίου της Παναγίας της Φανερωμένης. Σώζεται η Αγία Τράπεζα και η Ιερά Προσκομιδή. Τιμάται πολύ από τους Κώους και συχνά γίνονται λειτουργίες.

Έγιναν πολλές προσπάθειες για την ανέγερση του ναού που όμως προσέκρουσαν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία". Η Παναγία Φανερωμένη ανήκει στην ενορία του Αγίου Αθανασίου Πλατανίου.

Ως σήμερα έχουν ανασκαφεί στὸ νησὶ 18 βασιλικὲς και οικισμοὶ σε τρεις περιοχὲς της υπαίθρου, ενώ έχουν εντοπισθεί τουλάχιστον άλλες 16 βασιλικὲς. Μία από τις εντοπισμένες ή πιθανὲς βασιλικές θεωρείται και η Παναγία Φανερωμένη στὸ χωριὸ Πλατάνι (Κερμετές), Laurenzi 1931, 619 (σύμφωνα με την Έρση Μπρούσκαρη).

Λογικά, στα τέσσερα ημισφαιρικά τρίγωνα-τόξα που υπάρχουν στηριζόταν το βαπτιστήριο.

Παραθέτω πληροφορίες που μοιράστηκε μαζί μου η Αρχαιολόγος Σοφία Ντιντιούμη μετά την ανάρτησή μου: "Το μνημείο δημοσιεύεται από την Έρση Μπρούσκαρη. Πρόκειται για ένα ρωμαϊκό τάφο που στην παλαιοχριστιανική περίοδο απέκτησε λατρευτική χρήση. Στην περίοδο της ιταλοκρατίας μαρτυρείται μια μικρή εκκλησία στο χώρο. Ο τάφος βρίσκεται στη νεκρόπολη που εκτείνεται εκτός των τειχών της αρχαίας πόλης, εκατέρωθεν της πομπικής οδού προς το Ασκληπιείο. Το μνημείο ανήκει σε μια ομάδα αρχαίων τάφων ή ηρώων που μετατρέπονται σε χώρους χριστιανικής λατρείας. Στην Κω υπάρχουν πέντε παραδείγματα: η Φανερωμένη, ο Άγ. Γεώργιος στο Κακό Πρινάρι, ο Τίμιος Σταυρός στο Χαρμύλειο στο Πυλί, ο Άγ. Ιωάννης Χωστός στη Μεσαριά και η Αγία Άκλαυτη στο Πυλί. Για όσους ενδιαφέρονται μπορούν να δουν τη δημοσίευση στη σελίδα της Έρσης Μπρούσκαρη στο academiaedu:https://independent.academia.edu/ErsiBrouskari"
Πηγή:"Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969-Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω)
κείμενο: Σοφία Καραγιάννη με τη βοήθεια του Μάνου Μαστρογιώργη
φωτογραφίες: Sophia Karagianni