ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΠΛΑΚΑ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΠΛΑΚΑ

Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου ανήκει στην Αντιμάχεια, συγκεκριμένα στην ενορία Κοιμήσεως Θεοτόκου, αλλά βρίσκεται στον επαρχιακό δρόμο Κω-Κεφάλου, ακριβώς πάνω στη διασταύρωση για το δάσος της Πλάκας. Γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου.

Ο Άγιος Νικόλαος -του αεροδρομίου, όπως λέγεται- βρίσκεται στη δυτική πλευρά του αεροδρομίου, στην αρχή του δρόμου προς την Πλάκα, 400-500 μ. ΒΔ του αφανισμένου οικισμού Βαλλάρη.

Είναι ένας μικρός καμαροσκεπής ναός που χτίστηκε το 1952 και επεκτάθηκε πριν μερικές δεκαετίες. Στην ίδια θέση υπήρχε παλαιός ναός, ο οποίος κατεδαφίστηκε τον Οκτώβριο του 1943 από τους Γερμανούς μαζί με τα σπίτια του γειτονικού Βαλλάρη για να γίνουν τοπικά μπαζώματα στο βομβαρδισμένο αεροδρόμιο.

To 1952 που ανοικοδομήθηκε εκ νέου, έγινε από ενορίτες της Κοιμήσεως, υπό την εποπτεία του π. Νικολάου Μυλωνά.

Ως Αγία Τράπεζα χρησιμοποιήθηκε παλαιοχριστιανικό επίθημα αμφικιονίσκου. Στηρίζεται σε κίονα που φέρει στην περιφέρειά του μεγάλο έξεργο παλαιοχριστιανικό σταυρό.

Από τα φορητά κειμήλια ξεχωρίζει ρωσική εικόνα του Αγίου Νικολάου. Έξω από το ναό υπάρχει τμήμα αρχαίου κίονα με ραβδώσεις (δεν το εντόπισα).

Σε αρχιερατική Πράξη (Κώδικας Α' Αρχείου Δουλείας της Ιεράς Μητροπόλεως) πριν το 1688 αναφέρεται: "..το λεγόμενον μοναστήριον του Αγίου Νικολάου Αντιμαχείας"... Δεν γνωρίζουμε, όμως, αν πρόκειται για το ναΰδριο αυτό ή για τον Άγιο Νικόλαο του κατοικημένου τότε ιπποτικού κάστρου.

Τότε, ο Γιάκουμος ο Κεφαλιανός αφιέρωσε ένα κτήμα, στο οποίο ο μοναχός Νεόφυτος φύτεψε αμπέλι. Αναφορά σε αυτόν υπάρχει και το 1871 από τον αρχαιολόγο Ο. Rayet.

(Στην Αντιμάχεια και σε άλλες περιοχές της Δωδεκανήσου τα διάφορα παρεκκλήσια και εξωκκλήσια αποκαλούνται από το λαό "μοναστήρια" ενώ οι ενοριακοί ναοί "καθολικά"). Το παρακείμενο κτήμα 10 στρεμμάτων ανήκει στον Άγιο Νικόλαο. Το καλλιεργούσαν οι γεωργοί ομαδικά (γύρω στα 20-25 άτομα). Το έκαναν δωρεάν, προσφορά στην εκκλησία.

Πηγή:Αντιμάχεια Κώα, 2002, Γεώργιος Στυλ. Μαστορόπουλος, Έκδοση Δήμου Ηρακλειδών (σελίδες 185-186) 

"Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969-Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου 

Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου Παρελθόν και παρόν-Ανδρέα Ιωσήφ Χατζημιχαήλ (χορηγός εκδόσεως Δήμος Κω, 2016) 

Κείμενο, Φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

SAINT NICHOLAS, PLAKA

The small chapel of Saint Nicholas belongs to Antimacheia, specifically to the parish of the Assumption of the Virgin, but it is located on the provincial Kos–Kefalos road, exactly at the junction leading to the Plaka forest. Its feast day is celebrated on December 6th.

Saint Nicholas—often called “of the airport”—stands on the western side of the airport, at the beginning of the road towards Plaka, about 400–500 m northwest of the now-vanished settlement of Vallari.

It is a small barrel-vaulted chapel built in 1952 and expanded a few decades ago. On the same spot once stood an older church that was demolished in October 1943 by the Germans, along with the houses of nearby Vallari, in order to use the rubble for local infill works at the bomb-damaged airport.

When the chapel was rebuilt in 1952, the work was undertaken by parishioners of the Dormition parish under the supervision of Fr. Nikolaos Mylonas.

As the Holy Altar, a Early Christian impost block from a double column (amphikioniskos) was used. It is supported on a column bearing a large raised Early Christian cross carved around its shaft.

Among the portable sacred objects, a notable piece is a Russian icon of Saint Nicholas. Outside the chapel, there is also a fragment of an ancient fluted column (though I could not locate it).

In a hierarchical Act (Codex A’, Archive of Servitude of the Holy Metropolis) dated before 1688, the following is recorded:

“...the so-called monastery of Saint Nicholas of Antimacheia...”

However, it is not known whether this refers to this particular chapel or to the Saint Nicholas located within the then-inhabited Knights’ Castle.

At that time, Giakoumos Kefalianos dedicated a piece of land on which the monk Neophytos planted a vineyard. This location is also mentioned in 1871 by the archaeologist O. Rayet.

(In Antimacheia and other areas of the Dodecanese, chapels and small country churches are commonly referred to by the people as “monasteries”, while parish churches are called “katholika”.)

The adjacent 10-acre estate belongs to Saint Nicholas. Local farmers cultivated it collectively (about 20–25 people). They did the work voluntarily, as an offering to the church.