ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ, ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑ

ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ Ή ΣΚΟΡΔΑΛΛΟΥ-ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑ (ΕΝΟΡΙΑΚΟΣ ΝΑΟΣ)

Ο Β.Χατζηβασιλείου αναφέρει ότι ένας από τους τρεις συνοικισμούς της Αντιμάχειας είναι η Παναγιά το Προσκύνημα που λέγεται και Σκορδαλλού με τον Ενοριακό Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στο δυτικό μέρος του χωριού. Βέβαια, ο ίδιος σημειώνει ότι ο Ζαρράφτης ονομάζει "Σκορδαλλούς" αντί "Κορυδαλούς" τη συνοικία της Αγίας Τριάδας κι όχι του Προσκυνήματος. Η ίδια άποψη, έμεινα με την εντύπωση, επικρατεί ανάμεσα στους ντόπιους.

Ο κεντρικός από τους διάσπαρτους οικισμούς της αρχαίας Αντιμάχειας εντοπίζεται στην περιοχή γύρω από τον ναό της Παναγιάς ή «Προσκύνημα». 
Στο δεύτερο ταξίδι του που έκανε ο περιηγητής Ros στην Κω το Μάιο του 1844 αναφέρει ότι στην Αντιμάχεια είδε τις εκκλησιές "Χριστός Μοσκοπιανός" και "Παναγία το Προσκύνημα".

Από την ακόλουθη ιερατική πράξη πληροφορούμαστε ότι ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Αντιμάχειας υπήρχε πολλά χρόνια πριν το 1826:
Τιτλοφορείται: Το "Προσκύνημα" ή το "Κουβούκλι". Γραπτή μνεία αυτού βρίσκουμε στον Κώδικα Β' της Μητροπόλεως Κω, Αρχείου Δουλείας, 1826. Σ'αυτόν είναι κατεστρωμένη η ακόλουθη ιερατική πράξη:

"Προκαθημένης της ημών ταπεινότητος, παρευρισκομένων και των Αιδεσιμωτάτων Ιερέων και των τυχόντων χριστιανών ηρευνήσαμεν περί του λογαριασμού της Παναγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου του Προσκυνήματος, εις τας "αποστροφάς"(Αγροτικοί καταυλισμοί), της Αντιμάχειας και δεν ευρέθη τίποτε εις την επιτροπείαν του Ιερομονάχου (υποθέτουμε ότι ο τίτλος είναι επώνυμο κάποιου ενορίτου και όχι ιερατικού προσώπου γιατί σε κάθε περίπτωση η Πράξη θα ανέφερε το κύριο όνομά του) των τόσων χρόνων. Και μετά τον θάνατο του Ιερομονάχου αποκατεστήσαμεν Επίτροπον εις αυτήν  τον γέρο-Χαρτοφίλη και του επαραδώσαμεν νάχτι (τούρκικη λέξη=τοις μετρητοίς) γρόσια 248 και φελώνι εν και πετραχήλι εν.

Τανύν δε παρεστάθη, ο αυτος γερο-Χαρτοφίλης έμπροσθεν ημών, και εν καθαρώ καταστίχω παρέδωσε τα περσινά και έκαμε αρτιρμάν (τούρκικη λέξη=μεταβίβαση) και έγιναν όλα γρόσια 320. Ομοίως δε, και τα σκεύη της εκκλησίας φελώνι ένα, δισκοπότηρον ένα, Ανθολόγιον ένα, περιτραχήλια δύο, τα οποία όλα αυτά επαραδώσαμεν εις τας χείρας του μάστρο-Νικόλα Καλαφάτη, αποκαταστήσαντες αυτόν Επίτροπον εις την αυτήν Εκκλησίαν ίνα διοική και τελειώνη όλα τα χρειαζόμενα της εκκλησίας.

Και προς ασφάλειαν δε και περί τούτου δήλωσιν κατεστρώθη εν τώδε τω ιερώ Κώδικι της Αρχιεπισκοπής ταύτης, επί τη ημετέρα βεβαιώσει και μαρτυρία των παρευρεθέντων χριστιανών."
αωκστ' αυγούστου κδ' (1826 Αυγούστου 24) Κώου Γεράσιμος επιβεβαιοί

από το εσωτερικό του ναού

Εν ολίγοις, αυτή η Πράξη, ενώ γράφτηκε το 1826, αναφέρει το όνομα του νεοδιορισθέντος επιτρόπου, άρα δε φαίνεται αληθές  το φερόμενο στην Aντιμάχεια ότι ο ναός, ως έχει σήμερα, χτίστηκε το 1825, γιατί θα το ανέφερε ο Κώδικας. Δεν έχουμε όμως λόγους και δεδομένα να αμφιβάλουμε για την άλλη παράδοση που υπάρχει στην Αντιμάχεια ότι ο εν λόγω μνημονευόμενος ναός στον Κώδικα κατεδαφίστηκε, πιθανώς εξαιτίας της επίδρασης του χρόνου και περιστάσεων, και ότι πάνω στα ερείπια του παλαιού ναού ανεγέρθηκε εκ βάθρων ο νυν υπάρχων ναός, πιθανότατα μεγεθυνθείς σε οικόπεδο που δωρήθηκε από το Γεώργιο Ιερομόναχο, επιστασία του Γεωργίου Κατσαμούνδη. Η θεμελίωση και η αποπεράτωση του νεότερου αυτού ναού είναι χρονολογικά ακαθόριστες.

Το κατάστιχο ΠΑ" Αρχείου Δουλείας περιέχει διαχειριστικά του ναού από τον Ιανουάριο 1943 ως 30 Ιουνίου 1949.
Στο Άγιο Βήμα υπάρχει εν τάξει Συνθρόνου Θρονίου μαρμάρινον, προσηλωμένο στον τοίχο της αψίδας με μακροσκελή επιγραφή. Ανήκει στην προχριστιανική εποχή.

Κατ' ανάγνωση του Αρχιερατικού Επιτρόπου Οικονόμου Ιωάννου Αμάλλου η επιγραφή έχει ως εξής:
ΙΟΣΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ΚΑΙ ΤΑΙΣ ΛΟΙΤΙΑΙ
ΤΕΙΜΑΙΣ ΠΑΣΑΙΣ ΑΥΡΑΙΣ ΤΑΙΧΝΟ
ΝΕΙΚΟΜΑΧΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΑΡΧΗ
ΣΑΝΤΟΣΑΥΤΟΥ ΕΞΑΚΙΣ ΕΚΤΩΙ
ΙΔΙΩΝ ΜΕΤΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΙΩΝ ΑΥΤΟΥ
ΑΥΡΑΝΡΙΣ ΤΑΙΧΝΟΥ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙ
ΧΝΟΥ ΚΑΙ ΑΥΡΟΦΙΜΟΥ ΤΟΥ ΑΡΙΣ
ΤΑΙΧΝΟΥ ΚΑΙ ΑΥΡΝΕΙΚΟΜΑΧΟΥ
ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΧΝΟΥ ΚΑΙ ΑΥΡΗΡΑ
ΚΛΕΙΤΟΥ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΑΙΧΝΟΥ ΚΑ
ΕΥΡΕΥΟΔΟΥΤΟΥΑΡΙΣΤΑΙΧΝΟΥ
Πηγή:Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω) - "Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969 (κατά σημεία σε ελεύθερη μετάφραση στη δημοτική)
Λοιπές πληροφορίες:Βασίλη Χατζηβασιλείου «Ιστορία της Νήσου Κω»
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni