ΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΡΑΠΗ
 |
| Το εγκαταλελειμμένο μεταλλείο βαρύτη νότια της Κω κοντά στο ρέμα του Έξινα |
Κάπου ανάμεσα στα Θερμά και την Αγία Ειρήνη, ταξιδεύοντας με το καϊκάκι, είδα για πρώτη φορά το 2011 τον τεράστιο βράχο με τις περίεργες ραβδώσεις και τα όμορφα χρώματα. Αυτός ο ιδιαίτερος βράχος υπήρξε μεταλλείο βαρύτη, γνωστό και ως το μεταλλείο του Αράπη.
Του «Αράπη- το σκαλ-λί» όπως το λένε οι ντόπιοι είναι μια πολύ στενή διάβαση στο χείλος του γκρεμού στη νότια πλευρά της οροσειράς του Δίκαιου. Κατά την λαϊκή παράδοση κάποτε προσπάθησε να την περάσει ένας αράπης ο οποίος όμως τσακίστηκε και από τότε η τοποθεσία πήρε αυτό το όνομα.
Σε αυτό το μέρος γράφτηκε ίσως η πιο μελανή σελίδα στη νεότερη ιστορία της μεταλλευτικής δραστηριότητας του νησιού της Κω.
Πάνω στον γκρεμό, σε μια πλαγιά στα Φιλοκρέμια, 200 μέτρα από την θάλασσα υπάρχει ένα πρόχειρο μεταλλείο που λειτουργούσε με πρωτόγονο τρόπο πριν από 51 χρόνια. Το μεταλλείο του Φρατζή όπως ονομαζόταν δούλεψε για 3 χρόνια και έβγαζε ένα ορυκτό ασπριδερό με ασημί χρώμα πολύ βαρύ σαν το σίδηρο, τον βαρύτη.
Πάνω στον γκρεμό, σε μια πλαγιά στα Φιλοκρέμια, 200 μέτρα από την θάλασσα υπάρχει ένα πρόχειρο μεταλλείο που λειτουργούσε με πρωτόγονο τρόπο πριν από 51 χρόνια. Το μεταλλείο του Φρατζή όπως ονομαζόταν δούλεψε για 3 χρόνια και έβγαζε ένα ορυκτό ασπριδερό με ασημί χρώμα πολύ βαρύ σαν το σίδηρο, τον βαρύτη.
Ο βαρύτης της Κω συναντάται κοντά σε εξαλλοιωμένα ηφαιστειακά πετρώματα με παρουσία υδροξειδίων του σιδήρου και θειούχων ενώσεων που περιβάλλονται από μεταμορφωμένα πετρώματα. Το ρήγμα του Αράπη που ξεκινά από το ρέμα του Χαβάρου και διασχίζει παράλληλα την ακτή και χάνεται σε υψόμετρα 400 μέτρων παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην διαμόρφωση του άγριου τοπίου όσο και στις υδροθερμικές διαδικασίες που παρατηρούνται στην περιοχή.
Σε μια πεζοπορία το '14 από την Παναγία Μαμάλη στην Αγία Ειρήνη, στο ύψος του μεταλλείου, εντοπίσαμε πολλές κατασκευές, εργαλεία, και άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με τη λειτουργία του μεταλλείου.
Κοντά στο ρέμα του Έξυνα, το 1961, ο Φραζής Σταυρίδης και ο Δημήτρης Προύζος (ο Σβουρένος τον αναφέρει ως Προύζο, ο Γεωδίφης ως Μπρούζο) έστησαν την μικρή επιχείρηση τους. Στο μεταλλείο το σπάσιμο του πετρώματος γινόταν με δυναμίτες. Μετά το έργο αναλάμβαναν οι εργάτες που έσκαβαν, στοίβαζαν τον βαρύτη σε πάγκους και το έριχναν κάτω από τον γκρεμό στην ακτή. Κατόπιν κατέβαιναν στην παραλία το φόρτωναν (με τα ζεμπίλια) σε μια βάρκα και το ξαναφόρτωναν στους γερανούς των καραβιών που περίμεναν για να το μεταφέρουν σε πετρελαιοπαραγωγικές χώρες της Ανατολής.
 |
| τα βαρέλια |
Στις 7 Σεπτεμβρίου του 1964 , παραμονή της Παναγιάς, μια επιπόλαιη κίνηση του Προύζου που απέβλεπε στο να κυλήσει το βαρύτη ευκολότερα προς τον γκρεμό, χωρίς όμως να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, είχε ως αποτέλεσμα ο σωρός από το ορυκτό που ήταν πρόχειρα στοιβαγμένος να παρασύρει στον γκρεμό εκτός από τον ίδιο, τους Γιάννη και Στέργιο Καλυμιαναρή και τον Κώστα Τρουμούση.
Από την καταραμένη στιγμή επέζησε μόνο ο Στεφανής Στάκκος, περίπου 25 ετών τότε, ο οποίος την στιγμή της τραγωδίας ήταν παρών σε τι έγινε και ήταν αυτός που ειδοποίησε για την συμφορά. Μετά την τραγωδία το μεταλλείο σταμάτησε να λειτουργεί για λίγα χρόνια και ξαναλειτούργησε το 1968. Σύμφωνα με την προφορική μαρτυρία του Αντώνη Στάκκου (γνωστού και ως Αντωνά), αδερφού του επιζώντα Στεφανή Στάκκου, από τότε δούλεψε λίγα χρόνια ακόμη και μετά έκλεισε το μεταλλείο του Αράπη και δεν ξαναλειτούργησε ποτέ.
 |
| ο Αντώνης Στάκκος, ο γνωστός σε όλους "Αντωνάς" |
Στα βίντεο που ακολουθούν ο Αντώνης Στάκκος διηγείται τη στιγμή που ο αδερφός του υπήρξε μάρτυρας στο τραγικό γεγονός που είχε 4 θύματα.
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου