5 ΔΡΟΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΩ, ΜΑΘΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

5 ΔΡΟΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΩ, ΜΑΘΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

5 δρόμοι της Κω με βοήθησαν να μάθω πράγματα για την εκκλησιαστική ιστορία της Κω που δεν γνώριζα.

Δεν γνώριζα ότι η επαρχία της Κω χρίστηκε Μητρόπολη το 1838. Μέχρι τότε ήταν Αρχιεπισκοπή. Γι' αυτό και οι δύο πρώτοι ήταν Αρχιεπίσκοποι και οι υπόλοιποι Μητροπολίτες. Έμαθα πως για 23 χρόνια η Κως δεν είχε Μητρόπολη, και καθήκοντα Μητροπολίτη είχε Αρχιμανδρίτης που ορίστηκε Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος. Κι έμαθα πως όταν περπατάμε ένα δρόμο, κι αυτός ο δρόμος έχει ένα όνομα, καλό θα είναι να γνωρίζουμε σε ποιον ανήκει. Ειδικά όταν μιλάμε για τοπική ιστορία.

1. Οδός Αρχιεπισκόπου Ζαχαρία

Ο Αρχιεπίσκοπος Ζαχαρίας (Β') (1790 – 1798†) εκλέχτηκε Αρχιεπίσκοπος το 1790, σε μια δύσκολη χρονικά περίοδο, όταν τ' απελευθερωτικά κινήματα είχαν πυκνώσει κι άρχισαν ν' αφυπνίζουν τους Έλληνες. Οι Κώοι ενίσχυαν κρυφά κάθε ανάλογη δραστηριότητα κι ο Ιεράρχης τους Ζαχαρίας εργαζόταν αδιάκοπα για τη διάδοση του μεγάλου αγώνα. Φαίνεται, όμως, ότι, παρά τις προφυλάξεις του, οι τούρκοι έμαθαν τα σχετικά με τη δράση του, και την άνοιξη του 1798, που η τουρκική αρμάδα βρισκόταν αγκυροβολημένη στον κόλπο της Κω, τον κάλεσαν με δόλο να επισκεφθεί τη ναυαρχίδα, κι εκεί τον βασάνισαν, τον αποκεφάλισαν, τον τεμάχισαν και τον έριξαν στη θάλασσα.

2. Οδός Αρχιεπισκόπου Γερασίμου

Ο αρχιεπίσκοπος Γεράσιμος (1801-1838 †) φαίνεται πως έσωσε τον Κωακό λαό από σφαγή όταν κινδύνευαν να εξολοθρευτούν αμέσως μετά τις ναυμαχίες του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο 1824. Σύμφωνα με τον Βασίλη Χατζηβασιλείου στην Ιστορία της Κω, ο ίδιος μόλις είχε προλάβει να σώσει τη ζωή του, κρυμμένος στην κουφάλα ενός μεγάλου δέντρου (που βρισκόταν απέναντι από το Διοικητήριο-Κονάκι). Κι όμως, έτρεξε στην αυλή του Πασά την ώρα που εκείνος ήθελε να πλυθεί. Ο Αρχιεπίσκοπος πήρε στα χέρια του το "λιγενάμπρικον"(κανάτι) και με ταπεινοφροσύνη προσφέρθηκε να ρίξει νερό στον Πασά για να πλυθεί. Έκπληκτος ο Πασάς του είπε: "Συ, ο Δεσπότης, να μου γείρεις να πλυθώ;" Και ο Γεράσιμος, (τον οποίο ο Ζαρράφτης αποκαλούσε Γέροντα), απάντησε: "Εγώ ταπεινώτατος σήμερον ενώπιόν σου, πασά μου, αρμόζει, και γονυπετής ικέτις να σας εκλιπαρήσω, δια να με ελεήσετε και να μου σώσετε το κατασφαζόμενο άδικα ποίμνιόν μου". Ο Πασάς κάμφθηκε κι έδωσε αμέσως εντολή να σταματήσουν οι διώξεις και η σφαγή των χριστιανών. 

Η οδός Αρχιεπισκόπου Γερασίμου βρίσκεται απέναντι από τη Μαρίνα (είναι ο δρόμος που περνάει μπροστά από τις φυλακές και υπάρχει μνημείο για τους Αρχιεπισκόπους Γεράσιμο και Ζαχαρία στο πάρκο απέναντι από το ξενοδοχείο Kos Aktis. Το μνημείο στήθηκε για να θυμίζει το μεγαλείο της θυσίας του Αρχιεπισκόπου Ζαχαρία Β'.

3. Οδός Αγαθαγγέλου

Ο Αγαθάγγελος (Αρχύτας ή Χατζηνικολάου) (31 Ιουλίου 1908 – 10 Ιουλίου 1924†) ήταν ο Μητροπολίτης που έζησε αμφότερες την Τουρκοκρατία και την Ιταλοκρατία. Το 1912 που ξεκίνησε η περίοδος της Ιταλοκρατίας, στην αρχή οι Ιταλοί δε δημιούργησαν προβλήματα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Όμως, μετά την επικράτηση του φασισμού ακολούθησαν πιο επιθετική πολιτική. Θέλοντας να εξιταλίσουν τα Δωδεκάνησα, προσπάθησαν να αποκόψουν τις σχέσεις των νησιωτών με την Ελλάδα. Προς αυτή την κατεύθυνση δημιούργησαν το λεγόμενο «ζήτημα του αυτοκεφάλου». 

Στην Κω ειδικότερα, μετά τον θάνατο του Μητροπολίτη Αγαθαγγέλου το 1924, οι Ιταλοί απαγόρευσαν την εγκατάσταση νέου μητροπολίτη. Τη διοίκηση ανέλαβε ο πρωτοσύγκελλος της μητρόπολης, αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος, ως Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος της Επαρχίας Κώου. Η Κως έπρεπε να αναμένει 23 χρόνια, ως το 1947 όταν τα Δωδεκάνησα πέρασαν στον έλεγχο της Ελλάδας, για την ενθρόνιση του επόμενου μητροπολίτη της, Εμμανουήλ.

H λάρνακα του Μητροπολίτη Αγαθάγγελου στο Παλαιό νεκροταφείο της Κω "Τα επτά βήματα"

4. Οδός Φιλήμονος

Ο Φιλήμων Φωτόπουλος (1875–1961) ήταν Κώος κληρικός, δάσκαλος και πατριαρχικός επίτροπος Καλύμνου. Γεννήθηκε στην Κω στις 28 Μαΐου 1875. Διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα στη γεννέτειρά του, το 1894 αποφοίτησε από το σχολαρχείο. Το 1914 ανέλαβε καθήκοντα Βοηθού Μητροπολίτη Κώου Αγαθάγγελου Αρχύτα. Το σχολικό έτος 1914–1915 διορίστηκε από την Κοινότητα Κω Ελληνοδιδάσκαλος στην Αστική Σχολή Κω. Το 1915 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Κώου Αγαθάγγελο και έλαβε το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτη. Το ίδιο έτος ανέλαβε καθήκοντα Πρωτοσύγκελου στη μητρόπολη. Το 1918 συνέβαλε στη σύνταξη του Κανονισμού της Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητας Κω. Το 1922 διορίστηκε Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος και το ίδιο έτος Πατριαρχικός Επίτροπος της μητροπόλεως. 

Από το 1924 που πέθανε ο Αγαθάγγελος διορίστηκε Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος της Μητροπόλεως Κώου. Το 1937 (ως το 1947)  διορίστηκε Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος της Μητροπόλεως Κώου και Καλύμνου. Πέθανε στις 21 Ιουλίου 1961. Το 1954 ο Δήμος Κω του απένειμε τιμητικά το Χρυσούν Μετάλλιον της πόλεως για αναγνώριση των υπηρεσιών του προς το λαό του νησιού.

Ο τάφος του Αρχιμανδρίτη Φιλήμονα Φωτόπουλου στο Παλαιό νεκροταφείο της Κω "Τα επτά βήματα"  

4. Οδός Μητροπολίτου Ναθαναήλ

Πριν από τον συνονόματο νυν Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου, ο Ναθαναήλ (Λαυριώτης) διετέλεσε Μητροπολίτης Κώου από το 1967-1979. Τώρα υπάρχει δρόμος στην πόλη της Κω με το όνομά του και προτομή έξω από τη Μητρόπολη Κω.

Πηγή: "Η Ιστορία της Νήσου Κω" Βασίλης Χατζηβασιλείου 

wikipedia

wikipedia Φιλήμων Φωτόπουλος

Φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

5 STREETS OF KOS – A LESSON IN LOCAL ECCLESIASTICAL HISTORY

Five streets in Kos helped me learn things about the island’s ecclesiastical history that I never knew.

I had no idea that the ecclesiastical province of Kos was elevated to a Metropolis in 1838; until then, it had been an Archbishopric. That is why the first two were Archbishops and the rest Metropolitans.

I also learned that for 23 years Kos had no Metropolitan at all, and that an Archimandrite appointed as General Patriarchal Commissioner carried out the duties of the Metropolitan.

And I learned that when we walk down a street—especially one named after someone—it’s worth knowing the story behind the name. Especially when it comes to local history.

1. Archbishop Zacharias Street

Archbishop Zacharias (II) (1790–1798†) was elected in 1790, during a difficult period when revolutionary movements were growing stronger and awakening the Greek people.

The people of Kos discreetly supported every such effort, and their bishop Zacharias worked tirelessly to spread the cause of the struggle.

It seems, however, that despite his precautions, the Turks discovered his activities. In the spring of 1798, while the Ottoman fleet was anchored in the bay of Kos, they deceitfully summoned him aboard the flagship. There, they tortured him, beheaded him, dismembered him, and threw him into the sea.

2. Archbishop Gerasimos Street

Archbishop Gerasimos (1801–1838†) appears to have saved the people of Kos from slaughter when they were at risk of being exterminated following the naval battles of the Turco-Egyptian fleet in 1824.

According to Vasilis Chatzivasileiou in The History of Kos, he barely escaped death himself, hiding inside the hollow of a large tree (located opposite the Administrative Building–Konaki).

Yet, he ran to the Pasha’s courtyard just as the Pasha was about to wash. The Archbishop took the “ligenambrikon” (a small water vessel) and humbly offered to pour water for the Pasha to wash.

Astonished, the Pasha said:

“You, the Despot, bend down for me to wash?”

And Gerasimos—whom Zarraftis called “the Elder”—replied:

“Today I stand most humbly before you, my Pasha, as is fitting, and kneel to implore you to take pity on me and spare my unjustly slaughtered flock.”

The Pasha relented and immediately ordered the persecution and slaughter of Christians to stop.

Archbishop Gerasimos Street is located opposite the Marina (the road passing in front of the prison). There is also a monument to Archbishops Gerasimos and Zacharias in the park opposite the Kos Aktis hotel. It was erected to commemorate the greatness of Archbishop Zacharias II’s sacrifice.

3. Agathangelos Street

Agathangelos (Archytas or Chatzinikolaou) (31 July 1908 – 10 July 1924†) was the Metropolitan who lived through both Ottoman rule and the beginning of Italian occupation.

When the Italian period began in 1912, the Italians initially caused no problems for the Orthodox Church. However, after the rise of fascism, they adopted a more aggressive policy.

Seeking to Italianize the Dodecanese, they attempted to sever the islanders’ ties with Greece. To do so, they created the so-called “Autocephaly Issue.”

In Kos specifically, after Metropolitan Agathangelos died in 1924, the Italians forbade the installation of a new Metropolitan.

Administration was taken over by the Metropolis’s Protosyngellus, Archimandrite Philimon Fotopoulos, who was appointed General Patriarchal Commissioner of the Ecclesiastical Province of Kos.

Kos had to wait 23 years—until 1947, when the Dodecanese were united with Greece—for the enthronement of its next Metropolitan, Emmanuel.

The sarcophagus of Metropolitan Agathangelos can be found in the Old Cemetery of Kos, “The Seven Steps.”

4. Philimon Street

Philimon Fotopoulos (1875–1961) was a cleric from Kos, a teacher, and Patriarchal Commissioner of Kalymnos.

He was born in Kos on 28 May 1875. He received his early education on the island and graduated from secondary school in 1894.

In 1914 he became Assistant to Metropolitan Agathangelos Archytas.

During the 1914–1915 school year he was appointed Greek Schoolteacher in the Urban School of Kos.

In 1915 he was ordained a priest by Metropolitan Agathangelos and received the title of Archimandrite. That same year he became Protosyngellus of the Metropolis.

In 1918 he contributed to drafting the Regulations of the Orthodox Greek Community of Kos.

In 1922 he was appointed General Archieratic Commissioner and later that year Patriarchal Commissioner of the Metropolis.

From 1924, following Agathangelos’s death, he served as General Patriarchal Commissioner of the Metropolis of Kos.

In 1937 (until 1947) he was appointed General Patriarchal Commissioner of the Metropolis of Kos and Kalymnos.

He died on 21 July 1961. In 1954 the Municipality of Kos awarded him the Golden Medal of the City for his service to the people of the island.

His tomb is also located in the Old Cemetery of Kos, “The Seven Steps.”

5. Metropolitan Nathanael Street

Before the current Metropolitan of Kos and Nisyros—who shares the same name—Nathanael (Lavriotis) served as Metropolitan of Kos from 1967 to 1979.

Today, a street in the town of Kos bears his name, and his bust stands outside the Metropolis of Kos.