ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩ

ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩ

Βρίσκεται στην οδό Ιπποκράτους, σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα σημεία του νησιού, στη διασταύρωση με την οδό Μητροπόλεως, δίπλα στο νοσοκομείο και το Ιπποκράτειο Λύκειο. Το προσπερνάμε κάθε μέρα, αλλά πόσοι γνωρίζουν τι πραγματικά είναι το μικρό γωνιακό κτίσμα με το χαρακτηριστικό τρούλο που στεγάζεται στα γραφεία του ΒΑΚΟΥΦ?

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο πληροφορίες για Μουσουλμανικά Μνημεία στην Κω έπεφτα πάνω στο "Μαυσωλείο του Χατζή Πασά" (Hacı Paşa Türbesi). Πρόκειται για ένα κτίριο κτισμένο από πέτρα σε σχήμα τετραγώνου και με ένα μικρό τρούλο.

H είσοδός του βρίσκεται μέσα στο κτίριο ΒΑΚΟΥΦ, όπου στεγάζονται τα γραφεία Διαχείρισης Κτημάτων του ΒΑΚΟΥΦ (Casa Vacouf), και που χτίστηκε το 1926 από τον αρχιτέκτονα (architetto) Florestano Di Fausto.

Το Μαυσωλείο είναι ταφικό μνημείο με μορφή κτιρίου, εντός του οποίου βρίσκονται τάφοι επιφανών ανθρώπων. Το μαυσωλείο είτε θεωρείται τάφος είτε πως περιέχει τάφο ή τάφους. Στο συγκεκριμένο Μαυσωλείο φιλοξενείται η σαρκοφάγος από πέτρα του Χατζή Πασά, ο οποίος σκοτώθηκε σε μια πειρατική επιδρομή στις αρχές της τουρκικής κυριαρχίας.

Ο τάφος βρίσκεται σ'αυτό το γωνιακό δωματιάκι κλειδωμένος, όμως, οι ευγενικοί άνθρωποι του ΒΑΚΟΥΦ ξεκλείδωσαν για να το δω και να το φωτογραφήσω. Με μεγάλη έκπληξη είδα ένα πολύ ενδιαφέρον μνημείο, μία πέτρινη σαρκοφάγο, ακριβώς δίπλα στο σχολείο που εργάζομαι κοντά 20 χρόνια τώρα, κι όμως δεν γνώριζα ότι υπάρχει και φυσικά δεν είχα δει ποτέ φωτογραφία από το εσωτερικό του.

Υπάρχει ένα μεταξωτό πράσινο σεντόνι που σκεπάζει τη σαρκοφάγο με αραβικά γράμματα, ενεπίγραφες εντοιχισμένες στήλες, εντοιχισμένα μεταλλικά διακοσμητικά, κάποια αναθήματα, κάποια λυχναράκια, κηροπήγια αλλά και κάποια άγνωστης χρήσης σκαλισμένα μεταλλικά αντικείμενα.

Κάποια παλιά νομίσματα λειτουργούν μάλλον αφιερωματικά, ενώ στον τοίχο υπάρχει πλάκα που αναφέρει τη χρονολογία 1526 με το όνομα του επιφανούς, πιθανώς-αγιοποιημένου Χατζή Πασά (Hacı Paşa Dede Türbesi) μαζί με μια λίστα άλλων ονομάτων (άγνωστο πώς σχετίζονται με το Χατζή Πασά και με το χώρο του Μαυσωλείου, πιθανόν να αναφέρεται στους προγόνους του, καθώς Torunu σημαίνει εγγονός και Oglu σημαίνει γιος).

Θεωρητικά, ο τάφος υπάρχει εκεί από το 1526, δεν ξέρω όμως πως ήταν η εικόνα του, πριν χτιστεί το ΒΑΚΟΥΦ το 1926. Επίσης, προηγείται του κτιρίου και η κρήνη, η οποία βρίσκεται επί της οδού Ιπποκράτους, δίπλα στο ανθοπωλείο. Η κρήνη αυτή με την οθωμανική επιγραφή ήταν τμήμα του τάφου, πιθανά για να πλένουν οι πιστοί τα πόδια τους πριν προσκυνήσουν τη σαρκοφάγο.

Σύμφωνα με τον κ. Βασίλη Χατζηβασιλείου, ο Χατζή πασάς ήταν ένας αξιωματούχος του Σουλτάνου, που ήρθε στο νησί τα πρώτα χρόνια της κατάληψής του από τους Τούρκους. Στα 1527 δέχτηκε επίθεση των πειρατών, που τον τραυμάτισαν θανάσιμα. Θάφτηκε στη θέση εκείνη, όπου βρίσκεται σήμερα το μαυσωλείο με τη σαρκοφάγο του. Δίπλα στο μαυσωλείο υπήρχε παλιά ένας τεκές, δηλ. ασκητήριο, όπου κάποιος δερβίσης, καθώς προσευχόταν, επαναλάμβανε αδιάκοπα τη φράση: "Κχου Αλλάχ' Κχου Μουχαμέτ'", γι'αυτό και ο τεκές ονομάστηκε "Κχου-Κχου"

Πηγή: Ιστορία της Νήσου Κω-Βασίλη Σ. Χατζηβασιλείου (σ.422, υποσημείωση 173)
Κείμενο, φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου:

THE UNKNOWN MAUSOLEUM OF KOS

It is located on Hippocrates Street, at one of the most central and busiest points of the island, at the intersection with Mitropoleos Street, next to the hospital and the Hippocrates High School. We pass by it every day, but how many people truly know what this small corner building with the distinctive dome really is—the one that houses the offices of the Vakouf?

While searching online for information about Muslim monuments in Kos, I came across references to the “Mausoleum of Hadji Pasha” (Hacı Paşa Türbesi). It is a stone-built, square-shaped structure topped with a small dome.

Its entrance is located inside the Vakouf building, where the offices for the Management of Vakouf Properties (Casa Vacouf) are housed. This building was constructed in 1926 by the architect Florestano Di Fausto.

The mausoleum is a funerary monument in the form of a small building, inside which lie the tombs of prominent individuals. A mausoleum is either considered a tomb itself or a structure that contains one or more tombs.

In this particular mausoleum rests the stone sarcophagus of Hadji Pasha, who was killed during a pirate raid in the early years of Turkish rule.

The tomb is located in that small corner room and remains locked. However, the kind people of the Vakouf unlocked it for me so I could see and photograph it. To my great surprise, I discovered a very interesting monument—a stone sarcophagus—right next to the school where I have been working for nearly twenty years. And yet, I had never known of its existence, nor had I ever seen a photograph of its interior.

A silk green cloth embroidered with Arabic letters covers the sarcophagus. There are also inscribed wall plaques, embedded metallic ornaments, some votive offerings, small oil lamps, candlesticks, and a few intricately carved metallic objects of unknown use.

Several old coins seem to have been placed there as offerings, while on the wall there is a marble plaque bearing the year 1526 and the name of the distinguished, possibly sanctified Hadji Pasha (Hacı Paşa Dede Türbesi), along with a list of other names—whose relation to Hadji Pasha and the mausoleum is uncertain. They may refer to his ancestors, as Torunu means “grandson” and Oğlu means “son.”

Theoretically, the tomb has existed there since 1526, though I do not know what its appearance was like before the Vakouf building was erected in 1926. The fountain, which stands on Hippocrates Street next to the flower shop, also predates the building. This fountain, with its Ottoman inscription, was part of the tomb complex—possibly used by worshippers to wash their feet before venerating the sarcophagus.

According to Mr. Vasilis Chatzivasileiou, Hadji Pasha was an official of the Sultan who arrived on the island during the first years of the Turkish conquest. In 1527, he was attacked by pirates who fatally wounded him. He was buried on that very spot, where his mausoleum and sarcophagus still stand today. Next to the mausoleum there once was a tekke—a Sufi lodge—where a dervish would repeatedly chant the phrase “Khou Allah, Khou Muhammad” in prayer. For this reason, the tekke became known as “Khou-Khou.”