5 ΔΡΟΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΩ, ΜΑΘΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

5 ΔΡΟΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΩ, ΜΑΘΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

5 δρόμοι της Κω με βοήθησαν να μάθω πράγματα για την εκκλησιαστική ιστορία της Κω που δεν γνώριζα.

Δεν γνώριζα ότι η επαρχία της Κω χρίστηκε Μητρόπολη το 1838. Μέχρι τότε ήταν Αρχιεπισκοπή. Γι' αυτό και οι δύο πρώτοι ήταν Αρχιεπίσκοποι και οι υπόλοιποι Μητροπολίτες. Έμαθα πως για 23 χρόνια η Κως δεν είχε Μητρόπολη, και καθήκοντα Μητροπολίτη είχε Αρχιμανδρίτης που ορίστηκε Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος. Κι έμαθα πως όταν περπατάμε ένα δρόμο, κι αυτός ο δρόμος έχει ένα όνομα, καλό θα είναι να γνωρίζουμε σε ποιον ανήκει. Ειδικά όταν μιλάμε για τοπική ιστορία.

1. Οδός Αρχιεπισκόπου Ζαχαρία

Ο Αρχιεπίσκοπος Ζαχαρίας (Β') (1790 – 1798†) εκλέχτηκε Αρχιεπίσκοπος το 1790, σε μια δύσκολη χρονικά περίοδο, όταν τ' απελευθερωτικά κινήματα είχαν πυκνώσει κι άρχισαν ν' αφυπνίζουν τους Έλληνες. Οι Κώοι ενίσχυαν κρυφά κάθε ανάλογη δραστηριότητα κι ο Ιεράρχης τους Ζαχαρίας εργαζόταν αδιάκοπα για τη διάδοση του μεγάλου αγώνα. Φαίνεται, όμως, ότι, παρά τις προφυλάξεις του, οι τούρκοι έμαθαν τα σχετικά με τη δράση του, και την άνοιξη του 1798, που η τουρκική αρμάδα βρισκόταν αγκυροβολημένη στον κόλπο της Κω, τον κάλεσαν με δόλο να επισκεφθεί τη ναυαρχίδα, κι εκεί τον βασάνισαν, τον αποκεφάλισαν, τον τεμάχισαν και τον έριξαν στη θάλασσα.

2. Οδός Αρχιεπισκόπου Γερασίμου

Ο αρχιεπίσκοπος Γεράσιμος (1801-1838 †) φαίνεται πως έσωσε τον Κωακό λαό από σφαγή όταν κινδύνευαν να εξολοθρευτούν αμέσως μετά τις ναυμαχίες του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο 1824. Σύμφωνα με τον Βασίλη Χατζηβασιλείου στην Ιστορία της Κω, ο ίδιος μόλις είχε προλάβει να σώσει τη ζωή του, κρυμμένος στην κουφάλα ενός μεγάλου δέντρου (που βρισκόταν απέναντι από το Διοικητήριο-Κονάκι). Κι όμως, έτρεξε στην αυλή του Πασά την ώρα που εκείνος ήθελε να πλυθεί. Ο Αρχιεπίσκοπος πήρε στα χέρια του το "λιγενάμπρικον"(κανάτι) και με ταπεινοφροσύνη προσφέρθηκε να ρίξει νερό στον Πασά για να πλυθεί. Έκπληκτος ο Πασάς του είπε: "Συ, ο Δεσπότης, να μου γείρεις να πλυθώ;" Και ο Γεράσιμος, (τον οποίο ο Ζαρράφτης αποκαλούσε Γέροντα), απάντησε: "Εγώ ταπεινώτατος σήμερον ενώπιόν σου, πασά μου, αρμόζει, και γονυπετής ικέτις να σας εκλιπαρήσω, δια να με ελεήσετε και να μου σώσετε το κατασφαζόμενο άδικα ποίμνιόν μου". Ο Πασάς κάμφθηκε κι έδωσε αμέσως εντολή να σταματήσουν οι διώξεις και η σφαγή των χριστιανών. 

Η οδός Αρχιεπισκόπου Γερασίμου βρίσκεται απέναντι από τη Μαρίνα (είναι ο δρόμος που περνάει μπροστά από τις φυλακές και υπάρχει μνημείο για τους Αρχιεπισκόπους Γεράσιμο και Ζαχαρία στο πάρκο απέναντι από το ξενοδοχείο Kos Aktis. Το μνημείο στήθηκε για να θυμίζει το μεγαλείο της θυσίας του Αρχιεπισκόπου Ζαχαρία Β'.

3. Οδός Αγαθαγγέλου

Ο Αγαθάγγελος (Αρχύτας ή Χατζηνικολάου) (31 Ιουλίου 1908 – 10 Ιουλίου 1924†) ήταν ο Μητροπολίτης που έζησε αμφότερες την Τουρκοκρατία και την Ιταλοκρατία. Το 1912 που ξεκίνησε η περίοδος της Ιταλοκρατίας, στην αρχή οι Ιταλοί δε δημιούργησαν προβλήματα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Όμως, μετά την επικράτηση του φασισμού ακολούθησαν πιο επιθετική πολιτική. Θέλοντας να εξιταλίσουν τα Δωδεκάνησα, προσπάθησαν να αποκόψουν τις σχέσεις των νησιωτών με την Ελλάδα. Προς αυτή την κατεύθυνση δημιούργησαν το λεγόμενο «ζήτημα του αυτοκεφάλου». 

Στην Κω ειδικότερα, μετά τον θάνατο του Μητροπολίτη Αγαθαγγέλου το 1924, οι Ιταλοί απαγόρευσαν την εγκατάσταση νέου μητροπολίτη. Τη διοίκηση ανέλαβε ο πρωτοσύγκελλος της μητρόπολης, αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος, ως Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος της Επαρχίας Κώου. Η Κως έπρεπε να αναμένει 23 χρόνια, ως το 1947 όταν τα Δωδεκάνησα πέρασαν στον έλεγχο της Ελλάδας, για την ενθρόνιση του επόμενου μητροπολίτη της, Εμμανουήλ.

H λάρνακα του Μητροπολίτη Αγαθάγγελου στο Παλαιό νεκροταφείο της Κω "Τα επτά βήματα"

4. Οδός Φιλήμονος

Ο Φιλήμων Φωτόπουλος (1875–1961) ήταν Κώος κληρικός, δάσκαλος και πατριαρχικός επίτροπος Καλύμνου. Γεννήθηκε στην Κω στις 28 Μαΐου 1875. Διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα στη γεννέτειρά του, το 1894 αποφοίτησε από το σχολαρχείο. Το 1914 ανέλαβε καθήκοντα Βοηθού Μητροπολίτη Κώου Αγαθάγγελου Αρχύτα. Το σχολικό έτος 1914–1915 διορίστηκε από την Κοινότητα Κω Ελληνοδιδάσκαλος στην Αστική Σχολή Κω. Το 1915 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Κώου Αγαθάγγελο και έλαβε το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτη. Το ίδιο έτος ανέλαβε καθήκοντα Πρωτοσύγκελου στη μητρόπολη. Το 1918 συνέβαλε στη σύνταξη του Κανονισμού της Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητας Κω. Το 1922 διορίστηκε Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος και το ίδιο έτος Πατριαρχικός Επίτροπος της μητροπόλεως. 

Από το 1924 που πέθανε ο Αγαθάγγελος διορίστηκε Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος της Μητροπόλεως Κώου. Το 1937 (ως το 1947)  διορίστηκε Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος της Μητροπόλεως Κώου και Καλύμνου. Πέθανε στις 21 Ιουλίου 1961. Το 1954 ο Δήμος Κω του απένειμε τιμητικά το Χρυσούν Μετάλλιον της πόλεως για αναγνώριση των υπηρεσιών του προς το λαό του νησιού.

Ο τάφος του Αρχιμανδρίτη Φιλήμονα Φωτόπουλου στο Παλαιό νεκροταφείο της Κω "Τα επτά βήματα"  

4. Οδός Μητροπολίτου Ναθαναήλ

Πριν από τον συνονόματο νυν Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου, ο Ναθαναήλ (Λαυριώτης) διετέλεσε Μητροπολίτης Κώου από το 1967-1979. Τώρα υπάρχει δρόμος στην πόλη της Κω με το όνομά του και προτομή έξω από τη Μητρόπολη Κω.

Πηγή: "Η Ιστορία της Νήσου Κω" Βασίλης Χατζηβασιλείου 

wikipedia

wikipedia Φιλήμων Φωτόπουλος

Φωτογραφίες: Sophia Karagianni