ΙΑΚΩΒΟΣ ΖΑΡΡΑΦΤΗΣ, ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΟΥ
 |
| τρία από τα βιβλία του Ζαρράφτη έχουν περιέλθει στη συλλογή μου |
 |
| η προτομή του Ιάκωβου Ζαρράφτη* |
Στα χνάρια του βαδίζουμε κι εμείς, όλοι όσοι εξερευνούμε το νησί και ανακαλύπτουμε τα μυστικά του, μυστικά που εκατό χρόνια πριν, ανακάλυψε και κατέγραψε πρώτος ο Ζαρράφτης.
Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης γεννήθηκε το 1853 (ή το 1845 που είναι πιθανότερο) στο Ασφενδιού της Κω. Ήταν παπαδοπαίδι (ο πατέρας του χειροτονήθηκε ιερέας το 1854), γιος του Εμμανουήλ Ζαρράφτη που είχε ρίζες από την Κάλυμνο και της Ανθούσας Χατζηγιακουμή από την Κω (συγκεκριμένα από το Ασφενδιού).
Έκανε τις γυμνασιακές σπουδές του στο Ελληνικό Σχολείο Αθηνών' είχε κλασική παιδεία και πολλές αρχαιολογικές γνώσεις-ήταν ένας λόγιος για την εποχή του, με το δεδομένο ότι εκείνη την εποχή σπούδαζαν ελάχιστοι.
Έζησε φτωχός και άσημος και πέθανε τυφλός κατά τη διάρκεια του μεγάλου σεισμού που ισοπέδωσε την πόλη της Κω ανήμερα του Αγίου Γεωργίου (Κυριακή του Θωμά), 23 Απριλίου 1933, ώρα 08.05, κάτω από τα συντρίμμια της φτωχικής και παμπάλαιας οικίας του μαζί με την κόρη του Ανθούλα, η οποία ήταν μόλις 34 χρόνων.
Η Ανθούλα (10.04.1899-23.04.1933) ήταν τότε παντρεμένη με τον Ιταλό αρχαιολόγο Giuzeppe Lazzara και γι' αυτόν τον λόγο τάφηκε στην Καθολική Εκκλησία. Το σημείο είναι βρίσκεται η οστεοθήκη της μας υπέδειξε η αείμνηστη Ελένη Κλωνάρη, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες.
*Υπάρχουν δύο δρόμοι στο νησί της Κω που φέρουν το όνομα του Ιάκωβου Ζαρράφτη. Ο ένας είναι στην πόλη της Κω, αποτελεί τη συνέχεια της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετά την πιάτσα Ροτόντα, και ο άλλος είναι ο κεντρικός δρόμος της Ζιας.
 |
| στην πόλη της Κω |
 |
| στη Ζια |
 |
| η Κατερίνα Ζαρράφτη, απόγονος του ιστοριοδίφη |
Σε απάντηση για την περίπτωση ομαδικής ταφής ο Κωνσταντίνος Κογιόπουλος είπε τα εξής: "Από την έρευνα που έκανα δεν αναφέρεται τίποτε για ομαδικούς τάφους μετά τον σεισμό άλλωστε οι Κώοι είχαν οικογενειακούς τάφους. Πιθανώς να τάφηκαν προσωρινά κάποιοι Πετρουμιανοί ή Καλύμιοι. Έχω κάποια επιφύλαξη για τις ομογενειακές εφημερίδες που πολλές φορές υπερέβαλαν. Δεν γνωρίζω που είναι θαμμένος ο Ζαρράφτης, ούτε αναφέρει κάτι ο Laurenzi που έγραψε μετά τον αποχαιρετιστήριο λόγο. Που θάφτηκε η τελευταία κόρη του η Αφρόδω ίσως βοηθά να βρούμε οικογενειακό τάφο."
*Μέχρι στιγμής δεν κατάφερα να εντοπίσω το σημείο που είναι θαμμένος ο Ζαρράφτης, αν και έψαξα όλο το παλαιό νεκροταφείο και το οστεοφυλάκιο. Η έρευνα συνεχίζεται...
Ο Ζαρράφτης ήταν ιστοριοδίφης/αρχαιοδίφης. Στο λεξικό βρήκα πως οι όροι αυτοί αναφέρονται σε κάποιον που ψάχνει, που ερευνά επισταμένως και αναζητεί ιστορικά τεκμήρια καθώς προέρχεται από το αρχαίο ρήμα διφάω(ῶ)=εξετάζω λεπτομερειακά (ψάχνω καλά). Αυτό θα κάνω κι εγώ !
*Μετά τη δημοσίευση του άρθρου έλαβα το ακόλουθο μήνυμα από δισέγγονο του Ιάκωβου Ζαρράφτη (ακολουθεί μετάφραση).
"Hi Sophia, I would like to thank you for your excellent work on my great grandfather Jacobos Zarraftis. So let me introduce myself to you. My name is Giuseppe Joe Casella and I live in Sydney, Australia. I am the son of Giovanna Giacomina Lazzara who married Sebastiano Casella in 1952 in Sicily. My parents had three children, my brother Luciano who passed away in 2018, myself and my sister Lina are the only ones left as my father passed away in 1976 and my mother in 1999. My mother was the daughter of the archaeologist Giuseppe Lazzara and Anthulla Zarraftis. She was only four and a half years old when she survived the Kos earthquake in 1933. As she did not like her morning milk breakfast, she ran outside with the nanny chasing her, for this reason they both did not succumb to the earthquake whereas my grandmother Anthulla died together with her father as she was trying to save him, as did the carer that they had. My grandfather Giuseppe Lazzara saved himself by throwing his body from the balcony of the house as it was about to collapse.
My grandfather Giuseppe had many years of work in the field of archaeology where he had had the great opportunity to have known my great grandfather, married into the family and had worked in many parts of Kos and Rhodos and come to know well established archaeologists like Laurenzi, Morriconi and Maiuri as well. In 1948, after after having been granted permission by the British he decided to return to Sicily to his hometown of Longi accompanied by my mother Giacomina. She was only 20 years old at the time. Unfortunately my grandfather fell ill and two years after his return, at the young age of 50, he died leaving my mother orphan and yet once again losing another loved one without being able to enjoy a life with a parent.
Just a question regarding my grandmother's age. In your blog you state that Anthulla was 34 when she died. This is stated also on her lapidary write-up on the photo on your blog but my mother always told me that my grandmother was quite a number of years older than my grandfather who was 33 at the time of the earthquake, he was born in 1900. My mother told us that she herself was born in Rhodes and not in Kos because my grandfather was worried about my grandmother's age who was in her late thirties when she had her. If my grandmother's age is correct as is stated in the photo than the story my mother gave us may not be entirely true but given that she spoke quite often to her father about these matters and her time in Greece was not brief at all, it leaves me in a bit of a quandary as her recollections were quite vivid. A photo that I have at home and is also in my fb profile (albums) shows my mother at the age of 2 sitting on my grandmother's lap. The photo was done in 1931 and my grandmother looks much older than 32 in the photo, I can send you the photo which is also on my profile. The same goes with my great grandfather's Jacobos Zarraftis age. My mother always told us he was born in 1845 and that he was 88 years old when he died in 1933. That date is confirmed In the book written by Βασίλη Σ Χατσιβασιλίου. "Ιστορία Της Νήσου Κο", σελίδα 516. I can send you the photos...It follows from this that if my grandmother's birth date of 1899 is correct than my great grandafther would have had my grandmother at the age of 54 and not 44 as my mother told us. Is there any birth certificates that could prove things either way?
As you can see my fb profile name is "oddid littlehouse".....the name Casella means "littlehouse" and "oddid" is derived from the sicilian first name "pippo" which I have reversed and turned it upside down to make it oddid...
My sincere regards to you and thanks again for you work"
My grandfather Giuseppe had many years of work in the field of archaeology where he had had the great opportunity to have known my great grandfather, married into the family and had worked in many parts of Kos and Rhodos and come to know well established archaeologists like Laurenzi, Morriconi and Maiuri as well. In 1948, after after having been granted permission by the British he decided to return to Sicily to his hometown of Longi accompanied by my mother Giacomina. She was only 20 years old at the time. Unfortunately my grandfather fell ill and two years after his return, at the young age of 50, he died leaving my mother orphan and yet once again losing another loved one without being able to enjoy a life with a parent.
Just a question regarding my grandmother's age. In your blog you state that Anthulla was 34 when she died. This is stated also on her lapidary write-up on the photo on your blog but my mother always told me that my grandmother was quite a number of years older than my grandfather who was 33 at the time of the earthquake, he was born in 1900. My mother told us that she herself was born in Rhodes and not in Kos because my grandfather was worried about my grandmother's age who was in her late thirties when she had her. If my grandmother's age is correct as is stated in the photo than the story my mother gave us may not be entirely true but given that she spoke quite often to her father about these matters and her time in Greece was not brief at all, it leaves me in a bit of a quandary as her recollections were quite vivid. A photo that I have at home and is also in my fb profile (albums) shows my mother at the age of 2 sitting on my grandmother's lap. The photo was done in 1931 and my grandmother looks much older than 32 in the photo, I can send you the photo which is also on my profile. The same goes with my great grandfather's Jacobos Zarraftis age. My mother always told us he was born in 1845 and that he was 88 years old when he died in 1933. That date is confirmed In the book written by Βασίλη Σ Χατσιβασιλίου. "Ιστορία Της Νήσου Κο", σελίδα 516. I can send you the photos...It follows from this that if my grandmother's birth date of 1899 is correct than my great grandafther would have had my grandmother at the age of 54 and not 44 as my mother told us. Is there any birth certificates that could prove things either way?
As you can see my fb profile name is "oddid littlehouse".....the name Casella means "littlehouse" and "oddid" is derived from the sicilian first name "pippo" which I have reversed and turned it upside down to make it oddid...
My sincere regards to you and thanks again for you work"
Μεταφράζω: "Το όνομά μου είναι Giuseppe Joe Casella και ζω στο Sydney στην Αυστραλία. Είμαι ο γιος της Giovanna Giacomina Lazzara που παντρεύτηκε τον Sebastiano Casella το 1952 στη Σικελία. Οι γονείς μου έκαναν τρία παιδιά, τον αδερφό μου Luciano, που πέθανε το 2018, εμένα και την αδερφή μου τη Lina, που είμαστε και οι μόνοι που έχουμε απομείνει, καθώς ο πατέρας μου πέθανε το 1976 και η μητέρα μου το 1999. Η μητέρα μου ήταν η κόρη του αρχαιολόγου Giuseppe Lazzara και της Ανθούλας Ζαρράφτη. Ήταν μόνο 4,5 ετών όταν επέζησε από το σεισμό της Κω το 1933. Καθώς δεν της άρεσε να πίνει το γάλα της το πρωί, βγήκε στην αυλή τρέχοντας με την νταντά της να την κυνηγάει και γι'αυτόν το λόγο γλύτωσαν και οι δυο, σε αντίθεση με τη γιαγιά μου, Ανθούλα η οποία πέθανε μαζί με τον πατέρα της, στην προσπάθειά της να τον σώσει, μαζί με τον άνθρωπο που τους φρόντιζε. Ο παππούς μου, Giuseppe Lazzara σώθηκε γιατί πήδηξε από το μπαλκόνι του σπιτιού το οποίο ήταν έτοιμο να καταρρεύσει. Ο παππούς μου ο Giuseppe είχε πολλά χρόνια εργασίας στην αρχαιολογία όπου είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τον προπάππου μου κι έτσι μπήκε στην οικογένεια, δούλεψε σε πολλές ανασκαφές στην Κω και στη Ρόδο και γνώρισε πολλούς καταξιωμένους αρχαιολόγους, όπως τους Laurenzi, Morriconi και Maiuri. Το 1948, αφού του δόθηκε άδεια από τους Βρεττανούς, αποφάσισε να γυρίσει στη γενέτειρά του, τη Σικελία, συνοδευόμενος από την κόρη του Giacomina. Ήταν μόνο 20 ετών τότε. Δυστυχώς, ο παππούς μου αρρώστησε και μόλις δύο χρόνια μετά την επιστροφή τους, πέθανε μόλις στα 50 του, αφήνοντας τη μητέρα μου ορφανή, αφού έχασε ακόμη έναν αγαπημένο της, χωρίς να προλάβει να απολαύσει τη ζωή με έναν γονιό.
Μία απορία που σχετίζεται με την ηλικία της γιαγιάς μου, της Ανθούλας. Αναφέρεται στο άρθρο, όπως φαίνεται και στη μαρμάρινη πλάκα ότι ήταν 34 όταν πέθανε. Η μητέρα μου πάντα μου έλεγε ότι ήταν αρκετά χρόνια μεγαλύτερη από τον παππού μου, ο οποίος ήταν 33 όταν έγινε ο σεισμός, καθώς ήταν γεννημένος το 1900. Η μητέρα μου μας έλεγε ότι γεννήθηκε στη Ρόδο και όχι στην Κω επειδή ο παππούς μου ανησυχούσε για την ηλικία της, επειδή ήταν λίγο πριν τα σαράντα όταν την έκανε. Αν η χρονολογία που αναφέρετε εσείς-και που φαίνεται στη φωτο-είναι σωστή τότε η ιστορία που μας έλεγε η μητέρα μου,ίσως να μην ήταν ενετελώς αληθινή, αλλά με το δεδομένο ότι μιλούσε πολύ συχνά στον πατέρα της για τα θέματα αυτά και ότι ο χρόνος που πέρασαν στην Ελλάδα κάθε άλλο παρά σύντομος ήταν, με κάνει να απορώ καθώς οι μνήμες της ήταν πλήρως διαυγείς. Μία φωτογραφία που έχω στο σπίτι και που την έχω και στα προσωπικά μου άλμπουμ στο facebook δείχνει τη μητέρα μου στην ηλικία των 2 ετών να κάθεται στην αγκαλιά της γιαγιάς μου. Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1931 και η γιαγιά μου φαίνεται πολύ παραπάνω από 32, Το ίδιο συμβαίνει και με την ηλικία του προπαππού μου, του Ιάκωβου Ζαρράφτη. Η μητέρα μου πάντα έλεγε ότι είχε γεννηθεί το 1845 και ότι ήταν 88 χρονών όταν πέθανε το 1933. Η χρονολογία αυτή επιβεβαιώνεται στο βιβλίο "Ιστορία της Νήσου Κω" του Βασίλη Χατζηβασιλείου, σελίδα 516. Αν, λοιπόν, η χρονολογία γέννησης της γιαγιάς μου της Ανθούλας 1899 είναι σωστή, τότε ο Ιάκωβος την έκανε στα 54 κι όχι στα 44 όπως μας έλεγε η μητέρα μου. άραγε υπάρχει κάποιο πιστοποιητικό γέννησης να αποδεικνύει κάτι απ'όλ'αυτά?
Το προφίλ μου στο facebook είναι στο όνομα "Oddid Littlehouse", καθώς το επώνυμό μου Casella σημαίνει "littlehouse" (μικρό σπίτι) και το "oddid" προέρχεται από το σισιλιάνικο όνομα "pippo" (προφανώς υποκοριστικό του Giuseppe), το οποίο αντέστρεψα (γύρισα ανάποδα)"
Μπορείτε να βρείτε τα ακόλουθα βιβλία του σε μορφή pdf στους παρακάτω συνδέσμους:
Περισσότερα για τη ζωή και το έργο του Ιάκωβου Ζαρράφτη: Η ζωή και το έργο του Ιάκωβου Ζαρράφτη μέσα από 36 ανέκδοτες επιστολές του του Αλέκου Μαρκόγλου, Τα Κωακά, Τόμος Ι', (σελίδες 165-266), Εκδόσεις Π.Ο.Κ. "Φιλητάς",2008.
Πηγή: Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης και το Ασκληπιείο της Κω
Βοήθησαν πολύ οι: Βασιλική Χριστοπούλου, Βασίλης Χατζηβασιλείου, Κωνσταντίνος Κογιόπουλος, Κωνσταντίνος Κωστογλάκης, Αλέκος Μαρκόγλου, Κατερίνα Ζαρράφτη, Ανδρέας Χατζημιχαήλ.
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου