ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΛΕΒΙΘΑ

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΛΕΒΙΘΑ 

Ήταν μερικά χρόνια πριν, όταν έπεσε στα χέρια μου μια λίστα με τα κατοικημένα νησιά της Ελλάδας που αριθμούν λιγότερους από 100 κατοίκους. Εκεί, για πρώτη φορά, είδα τις λέξεις Λέβιθα-8 κάτοικοι-Δωδεκάνησα, Κίναρος-2 κάτοικοι-Δωδεκάνησα.

Αναρωτήθηκα πώς είναι δυνατόν να ζω στα Δωδεκάνησα, να ταξιδεύω τόσο πολύ αλλά να μην έχω καν ακούσει γι' αυτά τα δυο νησιά. Το μοιράστηκα με τους φίλους μου και πολύ σύντομα, τον Ιούνιο του 2015 βρεθήκαμε 8 τολμηροί να ταξιδεύουμε για Λέρο κι εκεί ναυλώσαμε ένα τρεχαντήρι με καπετάνιο τον Κώστα Παλαπουγιούκ για να μας πάει στα Λέβιθα και την Κίναρο.

Ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί ένα επίπονο, μεγάλης διάρκειας ταξίδι, 2,5-3 ωρών. O καιρός δυνάμωνε συνεχώς, οι περισσότεροι έκαναν εμετό, σχεδόν "θαλασσοπνιγήκαμε" λόγω των θυελλωδών ανέμων. Περάσαμε τον Κάβο Σπανό που πάνω του στέκουν τα απομεινάρια του παλιού Φάρου. Ο Φάρος ανήκε σε μια γαλλική εταιρεία και καταστράφηκε το 1942 κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ήταν ένα πολύ ωραίο κτίριο, με πηγάδι, τώρα υπάρχει μόνο ένα φανάρι δίπλα στα απομεινάρια.

Οι νότιες ακτές του νησιού είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους απόκρημνες, αλλά κρύβουν έναν τεράστιο όρμο που κρύβει μέσα του τρεις μικρότερους κόλπους, το Σμυρλί, το Γεράνι και το Καθολικό. Εκεί δένουν τα περισσότερα ιστιοπλοϊκά.

Εκεί στο Καθολικό, αράξαμε κι εμείς. Τίποτα δεν μας είχε προετοιμάσει γι' αυτό που θα αντικρίζαμε. Διασχίσαμε ένα μακρύ μονοπάτι, το οποίο στο τέλος του οδηγούσε σε μια πόρτα. Η αποκάλυψη έγινε όταν ανοίξαμε αυτήν την πόρτα. Θυμάμαι πώς ένιωσα όταν αντίκρισα τον μικρό, παραμυθένιο, αιγαιοπελαγίτικο οικισμό. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι υπάρχει τέτοιο μέρος στα Δωδεκάνησα, κι εμείς δεν ξέραμε γι' αυτό. 

Το πρώτο πράγμα που συναντάς όταν ανοίγεις αυτήν την πόρτα είναι η παραδοσιακή ταβέρνα. Εκεί έρχονται όλοι οι "σκαφάτοι" που κάνουν μια στάση στο δρόμο τους από τις Κυκλάδες στα Δωδεκάνησα. Ό,τι σερβίρει το ταβερνάκι είναι φρέσκα ντόπια προϊόντα, κατσικάκι και τυράκι λεβιθιώτικα.

Ήταν αρχές Ιουνίου όταν πήγαμε εμείς, οπότε σταθήκαμε τυχεροί, κι ενώ είχε κάμποσα ιστιοπλοϊκά δεμένα στο Καθολικό, στην ταβέρνα, και πάνω στο νησί γενικότερα, ήμασταν μόνοι μας.

Εκεί γνωρίσαμε τους μοναδικούς κατοίκους του νησιού,  την οικογένεια του Δημήτρη Καμπόσου. Η ιστορία τους στο νησί ξεκινάει από τον προ-προ πάππου του Δημήτρη που εγκαταστάθηκε εκεί το 1820. Ο πατριάρχης της οικογένειας, ο Δημήτρης Καμπόσος, έφυγε πέρυσι για το μεγάλο ταξίδι σε ηλικία 78 ετών.

Εκεί ζουν σήμερα ο Μανώλης κι ο Αναστάσης Καμπόσος, γιοι του Δημήτρη (δύο από τα τέσσερα παιδιά του), που πια είναι οι δύο χειμερινοί κάτοικοί του.Τα άλλα δύο παιδιά του, η Μαρία και ο Σταύρος ζουν στην Πάτμο. Ο χειμώνας, είναι δύσκολος στο μικρό νησί. Οι δύο άντρες ζουν μακριά από την οικογένεια τους,  καθώς οι σύζυγοι και τα παιδιά, ζουν στην Πάτμο, γιατί το νησί δεν έχει φυσικά σχολείο. Θεωρείται άλλωστε για το ελληνικό κράτος ακατοίκητο. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011.*

ο οικισμός κι ο κάμπος από ψηλά

Όπως είναι αναμενόμενο, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι πολλά. Δεν είναι εύκολο να ζεις χωρίς γείτονες στη μέση του πουθενά. Οι κοντινότεροι άνθρωποι που μπορούν να συναντήσουν είναι σε απόσταση 24 ναυτικών μιλίων ή 2,5 ωρών με το καΐκι.

Οι χειμώνες είναι πιο δύσκολοι από τα καλοκαίρια. Κινδυνεύουν να μείνουν αποκλεισμένοι στο νησί για πολλές μέρες εξαιτίας των ανέμων-που είναι εκεί χειμώνα-καλοκαίρι- και πρέπει πάντα να είναι εφοδιασμένοι με προμήθειες.Φυσικά, δεν τίθεται θέμα για την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Απλά δεν πρέπει να αρρωστήσουν. Αγαπούν όμως τον τόπο τους και δεν τον εγκαταλείπουν.

 έντονα δαντελωτές ακτές στις οποίες σχηματίζονται βαθείς κόλποι, που μοιάζουν με μικρά φιορδ.

Πίσω ακριβώς από τον οικισμό απλώνεται ο κάμπος, μια μεγάλη καλλιεργήσιμη έκταση στο κέντρο του νησιού. Στο μικρό οροπέδιο, που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το ταβερνάκι της οικογένειας και το μοναδικό στο νησί, σπέρνανε παλιά σιτάρια. Αλωνίζανε και θερίζανε με το δρεπάνι. 

Τώρα, ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία. Διατηρούν τη μεγαλύτερη παραδοσιακή κτηνοτροφική μονάδα από όλα τα γύρω νησιά. Διαθέτουν 650 αιγοπρόβατα ελευθέρας βοσκής. Παράγουν τυρί και μυζήθρα. 

Το καλοκαίρι λειτουργούν το ταβερνάκι για τα θαλάσσια σκάφη που προσαράζουν στους όρμους του.

Στην παραλία Γεράνι το ελάχιστο χώμα που υπάρχει, προστατευμένο από την ξερολιθιά, έχει αξιοποιηθεί, έτσι ώστε η οικογένεια να καλλιεργεί τα λαχανικά της.

Βόρεια του οικισμού, υπάρχει το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας, χτισμένο το 1858 και διατηρείται μέχρι σήμερα σε άριστη κατάσταση.

Eικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας, ξυλόγλυπτο έργο διά χειρός Αντ. Μπάχα με αναθήματα και μια αφιέρωση από το 1949

Γενικά ο οικισμός είναι μια ζωγραφιά, με το ταβερνάκι, τα λίγα σπιτάκια του, και το εκκλησάκι.Η νήσος Λέβιθα είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Natura 2000 μαζί με την βόρεια Αμοργό και την νησίδα Κίναρο. Είναι επίσης μία από τις σημαντικές περιοχές για την προστασία των πουλιών και έχει ενταχθεί στις δράσεις για την προστασία του Μαυροπετρίτη και του Αιγαιόγλαρου.

Μετά από μια βόλτα και μια βουτιά στα Λέβιθα, λίγοι από μας θελήσαμε να κάνουμε μια μικρή βόλτα και στην Κίνναρο μιας κι είχαμε φτάσει ως εδώ. Το θέλαμε πολύ αλλά ο καιρός δεν μας έκανε τη χάρη και αν και φτάσαμε πολύ κοντά, τόσο κοντά που βλέπαμε το λιμάνι, πήραμε την απόφαση να μην κινδυνεύσουμε και να επιστρέψουμε στα Λέβιθα για φαγητό.

Μετά το φαγητό, οι περισσότεροι ήθελαν ν' αράξουν και να ξεκουραστούν λίγο πριν το δύσκολο ταξίδι της επιστροφής. Τρεις από μας επέλεξαν να ανέβουν στην κορυφή του λόφου, όπου είδαμε τα ερείπια ενός αρχαίου κάστρου. Από κει η θέα ήταν μαγευτική!

σιέστα στα Λέβιθα

Στα Λέβιθα εκτός από τη μικρή ταβέρνα δεν υπάρχει κατάλυμα.Οι επισκέπτες του νησιού έρχονται είτε με φουσκωτά, είτε με ιστιοπλοϊκά. Δεν υπάρχει πολύ νερό κι αν θέλεις δεν υπάρχουν οι προδιαγραφές για έναν μικρό ξενώνα.Υπήρχε όμως wi-fi σ' ένα συγκεκριμένο σημείο.

η βάρκα Μαρία Λέβιθα με το όνομα της μονάκριβης κόρης του αείμνηστου Δημήτρη Καμπόσου

Τον Οκτώβριο του 1943 έγινε μάχη μεταξύ Νεοζηλανδών καταδρομέων των βρετανικών στρατευμάτων της Λέρου με τους Γερμανούς του φυλακίου της Λέβιθας. Τα σημάδια αυτής της μάχης αλλά και της γενικότερης παρουσίας Ιταλών και Γερμανών κατά το Β' παγκόσμιο πόλεμο είναι διάσπαρτα στο νησί.

Συγκινητική είναι μια πλάκα στην μνήμη του Douglas Athol Davison που έχασε τη ζωή του στις 24/10/1943 στη μάχη μεταξύ Νεοζηλανδών καταδρομέων των βρετανικών στρατευμάτων της Λέρου με τους Γερμανούς του φυλακίου της Λέβιθας. Στην πινακίδα αναγράφονται τα εξής: In memory of Douglas Athol Davison LRDC, Squadron 263694, DOD 24/10/1943, always remembered by his family in New Zealand.

* Σύμφωνα με το Human Stories:  Η στατιστική αρχή πραγματοποίησε την διαδικασία απογραφής το 2011. Οι υπάλληλοι της υπηρεσίας ζητήσανε από τους κατοίκους να πραγματοποιήσουν την διαδικασία μέσω τηλεφώνου για να μην ταλαιπωρηθούν με θαλάσσιες μετακινήσεις. Η οικογένεια, δέχτηκε. Μετά την απογραφή, ο αριθμός των κατοίκων φαίνεται μηδενικός. Ακατοίκητο.  Και το νησί χαρακτηρίζεται βραχονησίδα.  

Από την άλλη, το ΓΕΕΘΑ ενημερώνει ότι η Λέβιθα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ακατοίκητη βραχονησίδα γιατί, σε αυτήν την περίπτωση, το Διεθνές Δίκαιο δεν αναγνωρίζει δικαιώματα Υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Τα Λέβιθα είναι νησί. Η αυθαίρετη απόδοση άλλου χαρακτηρισμού, όπως αυτός της ακατοίκητης βραχονησίδας εγκυμονεί εθνικούς κινδύνους.Σύμφωνα με το Wikipedia, o πληθυσμός της ήταν 8 κάτοικοι, με την απογραφή του 2001. Ενώ σε αυτή του 2011 το νησί εμφανίζεται ακατοίκητο, ενώ στην ιταλική απογραφή του 1922 καταγράφεται ότι όλοι οι κάτοικοι στα Λέβιθα είναι ορθόδοξοι δηλαδή Έλληνες και υπάρχουν και έγγραφα που αφορούν μια υδρογραφική αποστολή στα νησιά. Το νησί σήμερα ανήκει διοικητικά στον Δήμο Λέρου.

Καπετάνιε!!μας χρωστάς μια Κίναρο!

Η επιστροφή μας προς τη Λέρο μας χάρισε ένα όμορφο ηλιοβασίλεμα. Καληνύχτα, Λέβιθα! 

Πηγή: Ταξίδι στα Λέβιθα και την Κίναρο
Ποιοι είναι οι Καμπόσοι; – Ζουν μόνοι τους τρεις αιώνες στα Λέβιθα 

Human Stories Η μοναδική ιστορία της Οικογένειας Καμπόσου στα «ξεχασμένα» Λέβιθα

Περισσότερα για τη Μάχη για τη Λέβιθα

Άλλα νησάκια, νησίδες, βραχονησίδες (κατοικημένα και ακατοίκητα) στα Δωδεκάνησα που θα θελήσεις να επισκεφθείς:

ΝΗΣΙΔΑ ΣΑΡΗ 

ΜΑΡΑΘΙ, ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΤΗ

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΡΩ

Η ΚΑΝΔΕΛΙΟΥΣΣΑ ΚΙ Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ

ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΕ ΤΡΙΑ ΝΗΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ODYSSEY

ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ, Η ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΝΗΣΙΔΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 

ΑΣΠΡΟΝΗΣΙΑ, ΕΚΤΥΦΛΩΤΙΚΑ ΟΜΟΡΦΑ

Για πολλά περισσότερα δείτε την ετικέτα ΑΛΛΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ.

Κείμενο, Φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

A Journey to Levitha

It was a few years ago when a list came into my hands with the inhabited islands of Greece numbering fewer than 100 residents. There, for the first time, I saw the words Levitha – 8 inhabitants – Dodecanese, Kinaros – 2 inhabitants – Dodecanese.

I wondered how it was possible that I lived in the Dodecanese, traveled so much, and yet had never even heard of these two islands. I shared this with my friends and very soon, in June 2015, we found ourselves—eight daring souls—traveling to Leros, where we chartered a traditional fishing boat (trechantíri) with Captain Kostas Palapougiouk to take us to Levitha and Kinaros.

We set out early in the morning on a long and arduous journey of 2.5–3 hours. The weather kept getting rougher, most of us were seasick, we were almost “shipwrecked” by the stormy winds. We passed Cape Spanos, where the remains of the old lighthouse still stand. The lighthouse belonged to a French company and was destroyed in 1942 during the war. It was once a very beautiful building, with a well; now only a lantern remains next to the ruins.

The southern coasts of the island are mostly steep, but they conceal a huge bay, which in turn holds three smaller coves inside it: Smyrli, Gerani, and Katholiko. This is where most sailing boats moor.

It was there, in Katholiko, that we also anchored. Nothing had prepared us for what we were about to see. We crossed a long path that ended at a door. The revelation came when we opened that door. I still remember how I felt when I first laid eyes on the small, fairytale-like, Aegean settlement. I could not believe that such a place existed in the Dodecanese, and that we had never known of it.

The first thing you encounter when you open that door is the traditional tavern. This is where all the yachters stop on their way from the Cyclades to the Dodecanese. Whatever the little tavern serves is fresh and local—Levithan goat and cheese.

It was early June when we visited, so we were lucky. Even though several sailing boats were moored in Katholiko, at the tavern and on the island in general, we were completely alone.

There we met the only inhabitants of the island, the family of Dimitris Kamposos. Their story on the island begins with Dimitris’s great-great-grandfather, who settled there in 1820. The patriarch of the family, Dimitris Kamposos, passed away last year, at the age of 78, embarking on his final journey.

Today, Manolis and Anastasios Kamposos, two of Dimitris’s four children, live there as the island’s two winter residents. His other two children, Maria and Stavros, live on Patmos. Winter is harsh on the small island. The two men live far from their families, since their wives and children live on Patmos because, naturally, there is no school on the island. In fact, for the Greek state it is considered uninhabited, according to the 2011 census.*

As one would expect, the problems they face are many. It is not easy to live without neighbors, in the middle of nowhere. The closest people they can meet are 24 nautical miles away, or 2.5 hours by boat. Winters are harder than summers. They risk being cut off from the island for many days due to the winds—which blow there year-round—and must always be stocked with supplies. As for healthcare, it is simply out of the question. They just cannot afford to fall ill. Yet, they love their land and refuse to abandon it.

The coastline is intensely jagged, forming deep bays that resemble small fjords.

Right behind the settlement stretches the plain, a large cultivable area in the center of the island. On the small plateau, located just below the family tavern—the only one on the island—wheat used to be sown in the past. They would thresh and harvest it with the sickle.

Now, they are mainly engaged in livestock farming. They maintain the largest traditional livestock unit among all the surrounding islands. They have 650 free-range goats and sheep. They produce cheese and myzithra (a type of whey cheese).

In summer, they operate the tavern for the boats that dock in the coves. On Gerani beach, the little soil that exists—protected by a dry-stone wall—has been used so that the family can cultivate their vegetables.

To the north of the settlement lies the picturesque chapel of Panagia (Virgin Mary), built in 1858, and preserved to this day in excellent condition.

An icon of Panagia Portaitissa, a wood-carved work by the hand of Antonis Bacha, is kept there, adorned with votive offerings and a dedication from 1949.

In general, the settlement looks like a painting, with its little tavern, its few small houses, and the chapel. The island of Levitha is part of the Natura 2000 Network, along with northern Amorgos and the islet of Kinaros. It is also one of the important areas for the protection of birds and has been included in conservation actions for the Eleonora’s falcon (Falco eleonorae) and the Audouin’s gull (Larus audouinii).

After a stroll and a swim in Levitha, a few of us wanted to take a short trip to Kinaros since we had already come this far. We wanted it very much, but the weather was not on our side, and although we got very close—so close that we could see the port—we decided not to take any risks and returned to Levitha for food. After the meal, most wanted to relax and rest a little before the difficult journey back. Three of us chose to climb to the top of the hill, where we saw the ruins of an ancient castle. From there the view was enchanting!

Siesta in Levitha

In Levitha, apart from the small tavern, there is no accommodation. Visitors to the island arrive either with inflatable boats or sailing yachts. There is not much water, and if one wished, the conditions do not allow for even a small guesthouse. However, there was wi-fi at a specific spot.

The boat “Maria Levitha”

Named after the only daughter of the late Dimitris Kamposos.

In October 1943, a battle took place between New Zealand commandos of the British troops of Leros and the Germans of the Levitha outpost. The traces of this battle, as well as of the general presence of Italians and Germans during the Second World War, are scattered across the island.

Particularly moving is a plaque in memory of Douglas Athol Davison, who lost his life on 24/10/1943 in the battle between New Zealand commandos of the British troops of Leros and the Germans of the Levitha outpost. The plaque reads:

In memory of Douglas Athol Davison LRDC, Squadron 263694, DOD 24/10/1943, always remembered by his family in New Zealand.

According to Human Stories:

The statistics authority carried out the census procedure in 2011. The officials asked the residents to complete the process by phone so as not to trouble them with sea travel. The family agreed. After the census, the number of residents appeared as zero. Uninhabited. And the island was classified as a rocky islet.

On the other hand, the Hellenic National Defense General Staff informs that Levitha cannot be classified as an uninhabited rocky islet because, in such a case, international law does not recognize rights to a continental shelf and Exclusive Economic Zone (EEZ). Levitha is an island. Arbitrarily assigning it another designation, such as that of an uninhabited rocky islet, entails national risks.

According to Wikipedia, its population was 8 inhabitants in the 2001 census, while in 2011 the island appears uninhabited. In the Italian census of 1922, it is recorded that all residents of Levitha were Orthodox, that is, Greeks, and there are also documents concerning a hydrographic mission to the islands.

Today the island administratively belongs to the Municipality of Leros.

Captain!! You owe us Kinaros!

Our return to Leros gifted us a beautiful sunset.

Good night, Levitha!