ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΗ, ΖΙΑ

ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΗ, ΖΙΑ

Τον 16^ο και 17^ο αιώνα δεν γνωρίζουμε αν υπήρχε οικισμός στην περιοχή του Ασφενδιού. Ίσως λίγοι άνθρωποι να κατοικούσαν στην περιοχή της Ζιας, όπου υπήρχε πάντα η Παναγία η Κουβουκλιανή, δηλαδή η παλιά Μονή των Σπονδών, με το παρεκκλήσι των Εισοδίων της Θεοτόκου στην Κεφαλόβρυση, από όπου ανέβλυζε άφθονο νερό. Το παρεκκλήσι των Εισοδίων της Θεοτόκου ήταν παλαιό μετόχι της Μονής των Σπονδών και είχε χτιστεί σε δύο φάσεις. 

Το αρχικό βυζαντινό ναϋδριο έγινε Άγιο Βήμα και επεκτάθηκε ο ναός προς Δυτικά. Αργότερα προστέθηκε νάρθηκας στο βόρειο μέρος. Οι παλαιές τοιχογραφίες του 15^ου ή 16^ου αιώνα καλύφθηκαν από επιχρίσματα.

Συγκέντρωνε άλλοτε πλήθος προσκυνητών για την ειδυλλιακή του θέση, κάτω από την ποδιά του Δικαίου και για το άφθονο νερό που ανέβλυζε από τα έγκατα του ναού και πότιζε ως «θείον δώρον» ανθρώπους και αγρούς.

Η Κεφαλόβρυση, η μεγαλύτερη απ’όλες τις πηγές στο Ασφενδιού αναφέρεται στο «Το εν Ασφενδιού Αγίασμα της Κουβουκλιανής» ανάτυπο από το Δωδεκανησιακόν Αρχείον, τομ.Γ’,1958 Ζαρράφτη, ό.π.σ.72 και Καρπαθίου, όπου γίνεται γνωστό ότι το νερό της πηγής αυτής, που αναβλύζει από τα έγκατα του παρεκκλησιού των Εισοδίων της Θεοτόκου, θεωρείται αγίασμα από τους Χριστιανούς.

«Ης το πολύ και ορμητικόν ύδωρ εγύριζε πολλούς υδρομύλους και παρά την οποίαν υπέρκειτ’ εκκλησία επ’ονόματι των Εισοδίων της Παναγίας, εν η κρύπτονται τ’ αρχαία πηγάδια της πηγής»

πληροφορίες:

Το Ασφενδιού της Κω-Μανόλη Σ. Κιαπόκα

Ιστορία της Νήσου Κω-Βασίλη Σ. Χατζηβασιλείου

Dikaiosnet

Η Γιορτή της Παναγίας το 2011

Μονή Σπονδών 

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΙ ΝΑΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Δρ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ     

Κωακά Γ σελ. 89-90  

ΖΙΑ, ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΗ, ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Νότια του οικισμού και σε απόσταση περί τα 150 μ. από της κεν­τρικής Πλατείας, μέσα σε δασώδη έκταση και στη θέση Κεφαλόβρυ­ση, από όπου αναβλύζει μεγάλη πηγή νερού, κείται ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου).

 

  

Ο ναός παρουσιάζει δύο οικοδομικές φάσεις, ήτοι: αρχικά κτίσθηκε μικρών διαστάσεων, μονόχωρο ναΰδριο (εσωτ. διαστ. 2.70 Χ 2.55 μ.), το οποίο εκαλύφθηκε με κτιστή καμάρα και υδραυλικό κονίαμα εξω­τερικά. Η ανατολική αυτού πλευρά περατούται σε μίαν ημικυκλικήν αψίδα (χορδής 1.96 και βέλους 0.90 μ.). Αργότερα καθαιρέθηκε ο δυ­τικός τοίχος του αρχικού ναϋδρίου και επεκτάθηκε προς τα δυτικά. Κατασκευάσθηκε ορθογωνίου κατόψεως χώρος (εσωτ. διαστ. 6.95 Χ 4.00 μ.), ο οποίος καλύπτεται με κτιστή καμάρα και υδραυλικό κο­νίαμα εξωτερικά. Δυτικά αυτού κατασκευάσθηκε ορθογωνίου κατό­ψεως νάρθηκας. Έκτοτε το αρχικό ναΰδριο χρησιμεύει ως Ιερό Βήμα του όλου ναού.

Στις εσωτερικές επιφάνειες του αρχικού ναϋδρίου υπήρχαν τοιχο­γραφίες, που εκαλύφθησαν από μεταγενέστερα επιχρίσματα. Λείψανα αυτών διακρίνονται στο ανατολικό άκρο της νοτίας εσωτερικής πλευράς. Οι τοιχογραφίες αυτές προέρχονται πιθανώς από τον 15ον-16ον αι. και λείψανα αυτών διατηρούνται κάτω από τα μεταγενέστερα επι­χρίσματα.

 φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

Presentation of the Virgin Mary at Kefalovrysi, Zia

In the 16th and 17th centuries, it is uncertain whether there was a permanent settlement in the area of Asfendiou. Perhaps only a few people lived around Zia, where the Panagia Kouvoukliani always stood — the old Monastery of Spondes with its chapel dedicated to the Presentation of the Virgin Mary at Kefalovrysi, from which abundant water flowed. This chapel, once a dependency of the Monastery of Spondes, was built in two phases.

The original small Byzantine chapel later became the sanctuary of the church when it was expanded westwards, and at a later stage, a narthex was added on the northern side. The original murals from the 15th or 16th century were covered with plaster in later renovations.

The idyllic location, at the foot of Mount Dikeos and beside the spring that gushed from beneath the church, drew large numbers of pilgrims. Its waters, considered a “divine gift,” nourished both people and fields. Kefalovrysi, the largest of all the springs of Asfendiou, is also mentioned in archival texts as a holy water source, since its waters were believed by Christians to have sanctifying power. It was so abundant and forceful that it once powered many watermills.

According to tradition, the church underwent two main construction phases: initially it was a small single-nave chapel (2.70 x 2.55 m) with a semicircular apse, covered by a barrel vault. Later, its western wall was demolished, and the church was extended with a larger rectangular nave (6.95 x 4.00 m), also barrel-vaulted, and finally a rectangular narthex. The original chapel then functioned as the sanctuary of the entire church.

Fragments of murals, dating back to the 15th–16th century, still survive beneath later plaster layers, with traces visible especially on the southern interior wall. These remain as witnesses to the artistic and spiritual heritage of the Byzantine and post-Byzantine periods in Kos.