ΑΓΙΑ ΠΟΚΟΥ, ΔΙΚΑΙΟΣ

ΑΓΙΑ ΠΟΚΟΥ, ΑΓΙΑ ΦΩΤΕΙΝΗ, ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΠΑΚΟΥΟΥΣΑ,Ή ΑΓ. ΑΒΒΑΚΟΥΜ?

Πολλοί λίγοι στην Κω μπορούν να παινευτούν ότι έφτασαν στην Αγιά Ποκού. Είχα ακούσει καιρό για το ερειπωμένο εκκλησάκι ψηλά στο Δίκαιο, μα έπρεπε να βρεθεί οδηγός να μας πάει καθώς δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί. Πέρυσι το Μάρτη η ομάδα των πεζοπόρων, στο δρόμο για το Ψηλό Βουνό, την ψηλότερη κορφή του Όρους Δίκαιος πέρασε κι από την Αγιά Ποκού που θεωρείται μια από τις κορφές του Δίκαιου κι ή ίδια. Το πιο εντυπωσιακό απ'αυτό το ερειπιώδες κατά τα άλλα εκκλησάκι είναι το όνομά της. Πολλά λέγονται για την προέλευση και την ετυμολογία της λέξης "Ποκού" και πραγματικά είναι όλα ενδιαφέροντα!

Ο Μιχάλης Δημ. Παξινός, στη «Συμβολή στην Ετυμολογία Τοπωνυμίων της νήσου Κω» (Κωακά, τόμος Γ’ εκδόσεις Φιλητάς) αναφέρει για την Αγία Ποκού: Ορεινή τοποθεσία μεταξύ Ασωμάτων και Χαϊχουτών της Κοινότητας Ασφενδιού. (σ.δεν ισχύει καθώς η Αγία Ποκού βρίσκεται κοντά το Ψηλό Βουνό, την ψηλότερη κορυφή του Δικαίου).
Ο Αναστ. Καραναστάσης (Η φωνητική των ιδιωμάτων της νήσου Κω, σελ.56, Αθήνα 1963), αποδεχόμενος την άποψη του Α. Τσοπανάκη, γράφει ότι παράγεται από το Άγιος Αβακούμ. Παρόμοιο τοπωνύμιο «η Απακού» υπάρχει και στη Λαχανιά της Ρόδου, το οποίο ο Χ. Παπαχριστοδούλου (Δωδεκανησιακά Χρονικά, τόμος Ε΄, Αθήνα 1978) υποθέτει ότι προήλθε από την Παναγία Επακούουσα.

Σύμφωνα με το Μ. Παξινό το τοπωνύμιο προήλθε από την (Παν) αγιά (Ε) πακου(ό) με τροπή του α σε ο και αποσιώπιση του αρκτικού φωνήεντος στη λέξη Επακουός. Σημαίνει την Παναγιά που επακούει, που ακούει με προσοχή τις ευχές και τις δεήσεις των πιστών.

Το ακόλουθο κομμάτι είναι από το: Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω)-"Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969

Η Αγία Ποκού μία μέρα με απίστευτη ομίχλη

ΑΓΙΑ ΦΩΤΕΙΝΗ («ΑΓΙΑ ΠΟΚΟΥ»)

Απέχει περί τα 3 χλμ από του όρους Δικαίου. Κατά Ζαρράφτην, η Αγία Ποκού είναι το ένα εκ των δύο μερών εις τα οποία διακρίνεται το πάλαι εκεί ονομαζόμενον όρος Ωρομέδων, του ετέρου μέρους όντος του όρους «Δικίου». Επί τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι ανέβαιναν στο μέρος εκείνο, και έκοβαν ξύλα, τα οποία και πουλούσαν ή κατασκεύαζαν άνθρακες εξυβριστικά, ονόμαζαν το ιερό εκκλησίδιον «Αγία Μποκού», και κρίμασι οις οίδε Κύριος εξακολουθεί η ονειδιστική αυτή φράση, αχρηστεύοντας την κύρια ονομασία. Γράφτηκε δε και σε βιβλία αυτή η ονομασία.

Οι ίδιοι Τούρκοι κατεδάφισαν μέχρι θεμελίων το εξωκκλήσι και μόλις διακρίνονται ίχνη αυτού σήμερα. Ο μακαρίτης αρχαιοδίφης Ιάκωβος Ζαρράφτης φρονεί ότι το εξωκκλήσι τούτο της Αγίας Φωτεινής ετιμάτο επ’ ονόματι της Παναγίας, «επονομαζόμενης Αγία Ποκού».

Κατά τας συνήθεις δ’ αυτώ εικοτολογίας, εις τον τόπον του χριστιανικού εξωκκλησίου ίδρυτο το πάλαι βωμός εις Ποκάδα, όστις βωμός «είτα εις στους Χριστιανικούς χρόνους μετεβλήθη εις ναϊσκον της Παναγίας, «συνδυάσαντες οι Χριστιανοί» επίθετον Ποκάς με το επώνυμο Πόκος  (η ένδροσος) της Παναγίας». Η φαντασία ενταύθα αγγίζει τα όρια του αχαλίνωτου.  

 φωτογραφίες: Sophia Karagianni