ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑ

ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑ

Η Αντιμάχεια κρύβει πολλά μυστικά τελικά. 
Μετά τις Πόρτες, απέναντι από το στρατόπεδο 543, στην περιοχή Σχοινιώτης, κρύβονται τα ιταλικά καταφύγια, πολύ κοντά στον, ετοιμόρροπο πια, Μύλο του Γιακκαλή και την πηγή Λατσία.

Η θέση τους είναι σε χαρακτηριστικά κλειστή ρεματιά μεταξύ κατακόρυφων πώρινων "εγκρεμών" (ηφαιστειακών τόφφων) και τα μεγάλα δέντρα που περιβάλλουν την πηγή αλλά και τα καταφύγια, τα καθιστούν εντελώς αθέατα από το επίπεδο του οροπεδίου.

Εμείς οδηγηθήκαμε για πρώτη φορά στην περιοχή από τον Μάνο Μαστρογιώργη. Είχαμε ακούσει για καταφύγια που χτίστηκαν επί Ιταλοκρατίας στο νησί αλλά δεν είχαμε ιδέα ότι επρόκειτο για περίπλοκες κατασκευές, περίτεχνα σκαλισμένες σε έναν πρόσφατα διαβρωμένο χώρο.

Κατ' αρχάς, υπάρχουν διάφορες τρύπες σε μορφή σπηλιάς στους πώρινους εγκρεμούς, άγνωστο αν δημιουργήθηκαν για να φιλοξενήσουν ζώα ή ανθρώπους.

Κατά δεύτερον, μιλάμε για πάρα πολλές εισόδους-εξόδους. Πολλαπλές οι είσοδοι, σίγουρα πάνω από δέκα συνολικά, κάποιες απ' αυτές είναι μια απλή στοά που δεν οδηγεί πουθενά. Κάποιες οδηγούν σε διακλαδώσεις, σε δωμάτια ολόκληρα, και τελικά σε κάποια έξοδο.

Κάποιες φαίνεται ότι έχουν δεχτεί παρεμβάσεις για να φιλοξενούν ζώα.

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή να διασχίσει κάποιος αυτές τις γαλαρίες γιατί εμείς συναντήσαμε αποικίες αραχνών, σφηκών, καθώς το κεφάλι μας ακουμπούσε διαρκώς σε κάποια φωλιά και πιθανόν να συναντήσει κάποιος και νυχτερίδες.

Πολλοί από τους κατοίκους αναφέρονται στα ιταλικά αυτά καταφύγια με τη λέξη ρεφούτζια, η οποία λέξη προέρχεται προφανώς από το λατινικό refugium=καταφύγιο. Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Ανδρουλάκη, οι σπηλιές της περιοχής Φούρκα (543) ήταν καταλύμματα, αποθήκες και γραφεία της 3ης πυροβολαρχίας πεδινού πυροβολικού των 75 χιλ. που ήταν εκεί που είναι η μονάδα. Οι ίδιες σπηλιές χρησιμοποιήθηκαν και στην επιστράτευση το 1974 όταν οργανώνονταν το τάγμα.

Φυσικά, η ονομασία Καταφύγια δίνεται σε αρκετές περιοχές στην Κω και υποδεικνύει ότι σ'εκείνην την περιοχή υπάρχει κάποιο εσωτερικό μέρος φρουρίου ή σπηλιά όπου κατέφευγαν οι κάτοικοι όταν βρίσκονταν σε δύσκολη θέση στον πόλεμο ή παλιότερα από πειρατικές επιδρομές.

Η περιοχή, όπως ανέφερα και παραπάνω έχει υποστεί ιδιαίτερη διάβρωση με αποτέλεσμα πολλά δέντρα να είναι ξεριζωμένα και πεσμένα μες στη ρεματιά κι άλλα να είναι έτοιμα να πέσουν.

από μέσα προς τα έξω

Κείμενο, φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

THE ITALIAN SHELTERS IN ANTIMACHEIA

Antimacheia hides many secrets after all.

Beyond the “Portes” area, opposite the 543 military camp in the region of Schiniótis, lie the Italian wartime shelters, very close to the now crumbling Yakkalis windmill and the Latsia spring.

The location is set in a narrow ravine between vertical porous tuff cliffs (volcanic tuffs), while the tall trees surrounding both the spring and the shelters make them completely invisible from the plateau above.

We were guided to the area for the first time by Mr. Manos Mastrogeorgis. We had heard of shelters built during the Italian occupation of the island but had no idea they were such complex structures, skillfully carved into a recently eroded landscape.

A Network of Entrances and Chambers

First of all, there are various cave-like holes in the tuff cliffs, of uncertain use — possibly for housing animals or people.

Secondly, there are many entrances and exits — certainly more than ten in total. Some are simple tunnels that lead nowhere, others branch off into rooms or galleries, eventually connecting to an exit.

A few of these tunnels appear to have been later modified to house animals.

Caution is required when walking through these underground galleries: we encountered colonies of spiders and wasps, while our heads often brushed against nests. It’s also likely someone could run into bats.

The Word “Refugia”

Many locals refer to these Italian shelters as “refugia”, a term clearly derived from the Latin refugium, meaning shelter.

According to Mr. Giorgos Androulakis, the caves in the Fourka (543) area were once quarters, storage rooms, and offices of the 3rd field artillery battery (75 mm) stationed where the military unit is today. These same caves were reused during the 1974 mobilization when the battalion was being organized.

Shelters in Wartime

The name “Katáfygia” (Shelters) is used in several areas of Kos, usually indicating a fortified interior space or a natural cave where locals sought refuge during wartime or earlier, during pirate raids.

The area, as mentioned, has undergone significant erosion, causing many trees to be uprooted and fall into the ravine, while others are on the verge of collapsing.