Η ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΑΗ ΣΟΥΛΑ
Πρόκειται για υπόθερμη μεταλλική πηγή που εμφανίζεται στη βιβλιογραφία με διάφορα ονόματα συμπεριλαμβανομένων και των: Πηγή του Άη Σουλά, πηγή του Σούλου, του Άγιου Σίλα αλλά και βρύση του Άη Σουλά.
Βρίσκεται σε λόφο, νότια του Ασκληπιείου, ακριβώς πίσω από το άλσος. Εμείς, φτάσαμε εκεί, ανεβαίνοντας το ποτάμι του Ζείουλα. Αρκετά δύσκολος στάθηκε ο εντοπισμός της, παρ'όλο που υπάρχει δίπλα της ένας τεράστιος βράχος, και χωρίς τη βοήθεια του Κώστα Κωστογλάκη, πιθανόν ακόμη να την έψαχνα.
Το νερό της πηγής τρέχει κάτω από τον τεράστιο βράχο και ακριβώς δίπλα υπάρχει μια χτιστή κατασκευή, σαν δεξαμενή, γεμάτη ζεστό νερό.
Η πηγή χαρακτηρίζεται ως ακρατοθέρμη (ιατρικός όρος που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί λουτρολόγοι (akratothermen), γιατί περιέχει σε μικρή ποσότητα στερεά ή αέρια συστατικά, μέρος δε του νερού της οδηγείται από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα στο Ασκληπιείο, όπως μαρτυρούν τα ίχνη διακλαδώσεων υδραγωγείου, που εντοπίζονται στο τρίτο άνδηρό του.
Το μεταλλικό νερό της πηγής εξέρχεται από δύο εξόδους, κρύο και χλιαρό, σε θερμοκρασία περίπου 22,4° -23° C. Η ραδιενέργεια είναι ελάχιστη (0,85 μονάδες Mache).
Για την προέλευση της ονομασίας υπάρχουν δύο εκδοχές:
α) επειδή η πηγή βρίσκεται κοντά σε βράχο μεγάλου όγκου ("παρά βουνώδη μονόλιθο" κατά Ζαρράφτη), εικάζεται ότι το όνομά της προέρχεται, κατά παρομοίωση, από τη λέξη σόλος (ο), που σημαίνει σιδερένιος όγκος.
Η ονομασία Άης Σουλάς (ή κατ' άλλους Άγιος Σίλας) είναι πολύ νεότερη και άγνωστη στους Κώους ιστοριοδίφες Μυλωνά και Ζαρράφτη, οι οποίοι χρησιμοποιούν μόνο την ονομασία Σούλου. {Πάντως στη Ρόδο γιορτάζεται ο Άγιος Σίλας (ή Σουλάς!) στη Σορωνή}
Πιθανόν να σχετίζεται με την παρουσία, στην περιοχή αυτή, κάποιου εκκλησιδίου στην μνήμη του Αγίου Σίλα, τα ίχνη του οποίου, όμως, εξέλιπαν από καιρό. Ο Μυλωνάς (ό.π. σ.225) αναφέρει ότι "επάνω εις τον βουνώδη τούτον σόλον φαίνονται ίχνη κτιρίου" και συνεχίζει: "Ολίγον άνωθεν ταύτης {δηλ. της πηγής Σούλου} προς Ν. απλούται μικροκοιλάς διασώζουσα λέιψανα αναθημάτων ναού, όντος εκεί ίσως δια το ιαματικόν της πηγής".
Επίσης, και ο Ζαρράφτης (ό.π. σ. 50) σημειώνει ότι "άνωθεν ευθύς της πηγής αυτής παροχθίως ανοίγεται μικροτάτη κοιλάς φέρουσα ίχνη αρχαιοτήτων".
β)Αντίθετα, ο Ζάρακας (ό.π. σ. 83) εντάσσει τοπωνυμικά την πηγή στις βρύσες, καταγράφοντάς την ως βρύση του Άη Σουλά. Επίσης, αναφέρει ότι ενδέχεται, όμως, η ονομασία να προήλθε από την τούρκικη λέξη sulu, που σημαίνει νερουλός, γι'αυτό και το διερχόμενο-δίπλα από την πηγή-ποτάμι λέγεται Σούλου ποταμός.
Η γύρω περιοχή δομείται από την παρουσία νεογενών αποθέσεων (μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι, μάργες) και πετρωμάτων ηφαιστειακής κυρίως προέλευσης (τοφφικοί ψαμμίτες και τόφφοι).
Σύμφωνα με το Θανάση Γιωργαλλή, παλιότερα, η πηγή του Σουλά αποτελούσε πόλο έλξης για τους πάσχοντες. Εκτός από τις λουτροθεραπείες στα Μπρος ή Πίσω Θερμά, ανάλογες εξόδους, συνήθως ημερήσιες, έκαναν και στις υπόθερμες πηγές του Αγίου Σουλά (περιοχή κοντά στον Ακτενιά Ν.Δ του Ασκληπιείου, πολύ κοντά στην πόλη της Κω). Αναφέρει επίσης, ότι ανάμεσα στα λίγα βράχια με πηγαία νερά, υπάρχει ασθενής "φλέβα" ιαματικού νερού, όπου άνοιγαν "λάκκο" και έπαιρναν το μπάνιο τους.
Δυνατότητα αξιοποίησης της υπόθερμης αυτής πηγής με τη σύγχρονη τεχνικοοικονομική έννοια του όρου δεν μπορεί να αποκλειστεί. Είναι βέβαιο ότι η αξιοποίησή της στο πλαίσιο σημερινών ευρωπαϊκών προδιαγραφών θα αποκαταστήσει το Ασκληπιείο της Κω ως χώρο συνεχούς ζωτικής παρουσίας ιαματικών ναμάτων.
Πολύ ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ακριβώς δίπλα στον τεράστιο βράχο, πλάι στο ποτάμι αλλά και την πηγή, βρίσκονται σε πλήρη άνθιση, μετά το Μάρτη, αρκετοί-σε πληθυσμό- πανέμορφοι κρίνοι του είδους Zantedeschia aethiopica, οι οποίοι φέρουν το όνομα κάλλες, ίσως λόγω της καλλονής τους.
Πηγή: Οι ιαματικές πηγές της Κω-Βασίλη Σ. Χατζηβασιλείου (Κωακά-Τόμος Ζ', σ.68)
Κωακές Καταγραφές από το χθες, σελίδες 51-54 (Τα Θέρμη της Κω)-Θανάση Η. Γιωργαλλή
Σχετικές αναρτήσεις: ΤΟ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩ
ΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΤΟΥ ΖΕΙΟΥΛΑ
ΚΟΚΚΙΝΑ ΝΕΡΑ, ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ-ΙΑΜΑΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΠΙΣΩ ΘΕΡΜΩΝ
Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΑΧΤΕΝΙΑ
φωτογραφίες: Sophia Karagianni
Η πηγή χαρακτηρίζεται ως ακρατοθέρμη (ιατρικός όρος που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί λουτρολόγοι (akratothermen), γιατί περιέχει σε μικρή ποσότητα στερεά ή αέρια συστατικά, μέρος δε του νερού της οδηγείται από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα στο Ασκληπιείο, όπως μαρτυρούν τα ίχνη διακλαδώσεων υδραγωγείου, που εντοπίζονται στο τρίτο άνδηρό του.
 |
| το νερό τρέχει κάτω από το βράχο |
Για την προέλευση της ονομασίας υπάρχουν δύο εκδοχές:
α) επειδή η πηγή βρίσκεται κοντά σε βράχο μεγάλου όγκου ("παρά βουνώδη μονόλιθο" κατά Ζαρράφτη), εικάζεται ότι το όνομά της προέρχεται, κατά παρομοίωση, από τη λέξη σόλος (ο), που σημαίνει σιδερένιος όγκος.
Η ονομασία Άης Σουλάς (ή κατ' άλλους Άγιος Σίλας) είναι πολύ νεότερη και άγνωστη στους Κώους ιστοριοδίφες Μυλωνά και Ζαρράφτη, οι οποίοι χρησιμοποιούν μόνο την ονομασία Σούλου. {Πάντως στη Ρόδο γιορτάζεται ο Άγιος Σίλας (ή Σουλάς!) στη Σορωνή}
Επίσης, και ο Ζαρράφτης (ό.π. σ. 50) σημειώνει ότι "άνωθεν ευθύς της πηγής αυτής παροχθίως ανοίγεται μικροτάτη κοιλάς φέρουσα ίχνη αρχαιοτήτων".
Η γύρω περιοχή δομείται από την παρουσία νεογενών αποθέσεων (μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι, μάργες) και πετρωμάτων ηφαιστειακής κυρίως προέλευσης (τοφφικοί ψαμμίτες και τόφφοι).
 |
| ο Δημήτρης Αντωνούρης φωτογραφίζει την είσοδο |
 |
| ο Κωνσταντίνος Κωστογλάκης με οδήγησε στην πηγή του Σουλά |
Κωακές Καταγραφές από το χθες, σελίδες 51-54 (Τα Θέρμη της Κω)-Θανάση Η. Γιωργαλλή
Σχετικές αναρτήσεις: ΤΟ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩ
ΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΤΟΥ ΖΕΙΟΥΛΑ
ΚΟΚΚΙΝΑ ΝΕΡΑ, ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ-ΙΑΜΑΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΠΙΣΩ ΘΕΡΜΩΝ
Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΑΧΤΕΝΙΑ
φωτογραφίες: Sophia Karagianni
Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:
THE SPRING OF ST. SOULAS
It is a hypothermal mineral spring that appears in the bibliography under various names, including: Spring of Aë Soulas, Spring of Soulos, of Saint Silas, as well as Fountain of St. Soulas.
It is located on a hill, south of the Asklepieion, directly behind the grove. We reached it by walking up the stream of Zeioula. Its location proved rather difficult to detect, even though there is a huge rock beside it, and without the help of Kostas Kostoglakis, I would probably still be searching for it.
The water of the spring flows under the huge rock, and right next to it there is a built structure, like a cistern, filled with warm water.
The spring is characterized as akratotherme (a medical term used by German balneologists — akratothermen), because it contains in small quantity solid or gaseous components; part of its water has been directed from ancient times until today to the Asklepieion, as evidenced by traces of aqueduct branches detected on its third terrace.
The metallic water of the spring issues from two outlets, cold and lukewarm, at a temperature of about 22.4°–23°C. Its radioactivity is minimal (0.85 Mache units).
As for the origin of its name, there are two versions:
a) Because the spring is located near a rock of great mass (“beside a mountainous monolith,” according to Zarraktis), it is conjectured that its name derives, by analogy, from the word solos, meaning iron mass.
The name Aë Soulas (or according to others Saint Silas) is much more recent and unknown to the Koan historians Mylonas and Zarraktis, who use only the name Soulou. {In any case, on Rhodes, Saint Silas (or Soulas!) is celebrated in Soroni.}
It is likely related to the presence, in that area, of a small chapel dedicated to Saint Silas, traces of which, however, have long since vanished. Mylonas (op. cit., p. 225) notes that “upon this mountainous solos traces of a building are visible,” and continues: “A little above it {i.e. the Soulou spring}, towards the south, lies a small hollow preserving remains of votive offerings of a temple, which perhaps stood there on account of the therapeutic nature of the spring.”
Zarraktis (op. cit., p. 50) likewise notes that “immediately above this spring, by the riverbank, opens a tiny hollow bearing traces of antiquities.”
b) Conversely, Zarakas (op. cit., p. 83) classifies the spring toponymically among fountains, recording it as the fountain of Aë Soulas. He also notes that the name may stem from the Turkish word sulu, meaning watery, which is why the stream running beside the spring is called Soulou River.
The surrounding area is formed by the presence of Neogene deposits (marly limestones, marls) and rocks mainly of volcanic origin (tuffaceous sandstones and tuffs).
According to Thanasis Giorgallis, in earlier times, the Soulas spring served as an attraction for sufferers. Apart from the balneotherapies at Brost or Pisso Therma, similar—usually day-long—excursions were also made to the hypothermal springs of Saint Soulas (an area near Aktenias, southwest of the Asklepieion, very close to the town of Kos). He also mentions that among the few rocks with spring waters, there is a weak “vein” of therapeutic water, where they would dig a “pit” and take their bath.
The possibility of utilizing this hypothermal spring in the modern techno-economic sense of the term cannot be excluded. It is certain that its development in accordance with today's European standards would restore the Asklepieion of Kos as a site of continuous vital presence of healing waters.
Exactly beside the huge rock, next to the stream and the spring, bloom—after March—numerous beautiful lilies of the species Zantedeschia aethiopica, which bear the name callas, perhaps due to their beauty; a fact of great interest.
