ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑ

ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑ

Σύμφωνα με το Ημερολόγιο της Νομαρχίας Αρχιπελάγους, η Κως στα 1886 διέθετε 75 μύλους για το άλεσμα των σιτηρών. Σε αντίθεση με τους νερόμυλους που τους ανακαλύπτουμε κρυμμένους στις ρεματιές και τους γκρεμούς, τους ανεμόμυλους τους συναντάμε σε επίκαιρες και προνομιούχες θέσεις.
Στην Αντιμάχεια σώζονται, άλλοι σε άριστη κατάσταση κι άλλοι υπό διάλυση, οκτώ (8) ανεμόμυλοι.(δώδεκα σύμφωνα με το Γ. Μαστορόπουλο, αλλά στάθηκε αδύνατο να εντοπιστούν οι υπόλοιποι 4-γνωρίζουμε ότι ένας από τους τέσσερις είναι ο Μύλος της Φούρκας μέσα στο σημερινό στρατόπεδο 543)
1. Ο Μύλος του Άμαλλου. Στο κέντρο της Αντιμάχειας. Ο πιο επιβλητικός απ' όλους, ο μόνος συντηρημένος και  εν λειτουργία σε όλο το νησί.  Πλήρης ανάρτηση εδώ με διεξοδική περιγραφή για τη λειτουργία των ανεμόμυλων.

2. Ο Μύλος του Γιακκαλή. Μετά τις Πόρτες, απέναντι από το στρατόπεδο 543, (περιοχή Σχοινιώτης) βρίσκεται ο Μύλος σε περίοπτη μεν θέση αλλά σε ετοιμόρροπη κατάσταση δε. Πολύ πρόσφατα κατέρρευσε όλο το πίσω τμήμα του Μύλου. Πολύ κοντά σε άλλους μύλους, αλλά και στα ιταλικά καταφύγια και την πηγή Λατσία. Σύμφωνα με το βιβλίο "Αντιμάχεια η Κώα" του Γ. Μαστορόπουλου, μετά τις "Πόρτες", εκατέρωθεν εδέσποζαν σαν φρουροί δύο αγέρωχοι ανεμόμυλοι, ο Μύλος της Φούρκας (μέσα στο σημερινό στρατόπεδο 543) και ο Μύλος του Φιλιππή. Ένας τρίτος ανεμόμυλος, ο μύλος του Γιακαλή, στήθηκε στο ξέφωτο μετά το στενό της Φούρκας.  Από κει πλέον αρχίζουν να προβάλουν σε σχετικά κοντινή απόσταση σπίτια της αντολικής περιοχής του οικισμού της Αντιμάχειας και κυρίως ο Μύλος του Σπανού και ο υψηλός τρούλος του ενοριακού ναού των Αγίων Αποστόλων. Οι τρεις αυτοί ανεμόμυλοι προϊδέαζαν τον ερχόμενο από το μέρος του Αρμά και γενικά από την ανατολική Κω ότι πλησίαζε προς την αθέατη μέχρι του σημείου αυτού Αντιμάχεια.

από το εσωτερικό του Μύλου

3. Ο Μύλος του Φιλιππή. Δίπλα στο Μύλο του Γιακκαλή. Ο Μύλος του Φιλιππή είναι ο πρώτος τοπογραφικά από τους δώδεκα (σύμφωνα με το Γ. Μαστορόπουλο) ανεμόμυλους της Αντιμάχειας. Ακόμα και σήμερα στο χάρτη υπάρχει σήμανση με τρεις μύλους στην περιοχή, (οι ονομασίες όμως που αναφέρονται είναι περισσότερες από τρεις: του Γιακκαλή, του Σκαλέρη,του Σπανού, του Φιλιππή και της Φούρκας. Δύο μύλοι, στο δεξί χέρι καθώς ερχόμαστε από Κω προς Αντιμάχεια, απέναντι από το στρατόπεδο 543, κι ένας αριστερά του δρόμου, μέσα στο στρατόπεδο. Στο στρατόπεδο δεν μας επετράπη η είσοδος να το ερευνήσουμε, αλλά σύμφωνα με μαρτυρίες, ο τρίτος μύλος- της Φούρκας-δεν υπάρχει πια. Γιατί παραμένει στη σήμανση του χάρτη ως σήμερα, άγνωστο.

4. Ο Μύλος του Φαβάτση.

5. Ο Μύλος στη Βασιλική των Αγίων Αναργύρων
Ιδιαίτερος Μύλος, πρώτον γιατί βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Βασιλικής των Αγίων Αναργύρων και δεύτερον γιατί είναι χτισμένος πάνω σε βράχο.

6. Ο Μύλος πίσω από το Κάστρο της Αντιμάχειας (κοντά στον Άγιο Φίλιππο)

Πίσω από το Μύλο φαίνεται το Κάστρο της Αντιμάχειας

7. ο Μύλος στο δρόμο προς την Καρδάμαινα
Λίγα μέτρα μετά το δεύτερο κύκλο, στο δρόμο για την Καρδάμαινα, στο δεξί μας χέρι, βρίσκεται ο Μύλος σε ιδιόκτητη περιοχή.

8. Ο Μισός Μύλος στο χωριό της Αντιμάχειας

Χαρακτηρισμός ως ιστορικών διατηρητέων μνημείων είκοσι ενός (21) ανεμόμυλων και εννέα (9) νερόμυλων στα νησιά Κω μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους στα όρια της κάθε ιδιοκτησίας. (πηγή:ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ)
 "Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία τους (21) ανεμόμυλους και (9) νερόμυλους στην  Κω  μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους στα όρια της κάθε ιδιοκτησίας, γιατί αποτελούν αξιόλογα δείγματα, σημαντικά για την μελέτη της ιστορίας της προβιομηχανικής Αρχιτεκτονικής στο χώρο της Δωδεκανήσου.
Α. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑΣ
1. Ανεμόμυλος Διονυσίας Χατζηστεφάνου στον επαρχιακό δρόμο.
2. Ανεμόμυλος Μαρίας και Νικόλα Σταυριανού στον επαρχιακό δρόμο.
3. Ανεμόμυλος Χριστίνας Φαβάτσι στο δρόμο προς Μαστιχάρι.
4. Ανεμόμυλος Αντώνη Άμαλλου στον οικισμό Κοίμησης.
5. Ανεμόμυλος Δημητρίου Καλούδη στο δρόμο προς Καρδάμαινα.
φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ, ΚΩΣ

ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ, ΚΩΣ

Ο Άγιος Παντελεήμων θεωρείται ότι ανήκει στην κατηγορία των μεταβυζαντινών μνημείων. 
Βέβαια, ο Μιχ. Σκανδαλίδης στα Τοπωνυμικά και Ονοματικά της Νήσου Κω, το αναφέρει ως "Βυζαντινό παρεκκλήσι" στον κεντρικό αρχαιολογικό χώρο της πόλης.
Χωρίζει στα δύο τη Δυτική Αρχαιολογική Ζώνη και το Αρχαίο Στάδιο. Ο Ξυστός Δρόμος αρχίζει ΝΔ του παρεκκλησιού. Μάλιστα, αναφέρεται ότι ο τοίχος στο πιο κοντινό τμήμα του παρεκκλησιού του Αγίου Παντελεήμονα ανατάραξε έναν από τους πιο ενδιαφέροντες τάφους της τελευταίας γεωμετρικής περιόδου, που σκάφτηκε τον Ιούλιο του 1937.

Νοτιότερα του Παρεκκλησίου Αγίας Άννης βρίσκεται ο Άγιος Παντελεήμων εν πόλει Κω. Το ναϊδριο κείται εις μικρόν βάθος. Πανηγυρίζεται πανδήμως. Από το ναίδριο τούτο άρχισαν και διεξήχθησαν ευρείες ανασκαφές από Ιταλούς αρχαιολόγους μεταξύ των ετών 1935-1940, προς τα δυτικά και τα νότια μέρη του κεντρικού υψώματος σε τοποθεσία λεγόμενη "Καινούρια Πόρτα" (τουρκιστί: γενή-καπού). Ο Κώδικας Κ', Αρχείου Δουλείας της Ιεράς Μητρόπολης, που περιέχει Αναγραφή των ναών στις αρχές του 20ου αιώνα, σημειώνει περί αυτού: ερειπωμένος.

Ο Άγιος Παντελεήμονας είναι γνωστός για το έθιμο της πρώτης Ανάστασης (12.00 το πρωί) το Πάσχα. 
Στην είσοδο υπάρχει ενεπίγραφη πλάκα (κάτω από το Σταυρό) που αναφέρει ότι το παρεκκλήσι χτίστηκε το 1923 με δαπάνη της Μαριάνθης Θυμανάκη.
Το παρεκκλήσι γιορτάζει στις 27 Ιουλίου. Ανήκει στην Ενορία Αγίας Παρασκευής και βρίσκεται πίσω από την Πλατεία Διαγόρα.

Πληροφορίες:   Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω)-"Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969
Βασίλης Χατζηβασιλείου-Ιστορία της Νήσου Κω

από το εσωτερικό του ναού

τμήμα κίονα έξω από το ναό

φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑ

Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΚΟΙΛΙΑΡΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑ
ΚΤΗΤΟΡΕΣ: ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΧΑΤΖΗΣΕΒΑΣΤΟΥ

Τα παλιά τα χρόνια ο πατέρας του Αντώνη, ο Δαυίδ, βοσκούσε τα κατσίκια του σ' αυτό το μέρος. Κάποιο βραδάκι είδε κάτω προς τη θάλασσα ένα φως. Κατέβηκε και βρήκε στο γιαλό μια βάρκα. Η βάρκα είχε ναυαγήσει και την έβγαλε εκεί πέρα η θάλασσα. Όπως εκ των υστέρων έμαθε, επιβάτες ήταν δύο Ιταλοί που πνίγηκαν.Σύμφωνα με γιήγηση της Κατερίνας Χατζηνικολάου,ο ένας ήταν γνωστός και τον έλεγαν "ΛΟΛΑ". Ο Δαυίδ, όμως, βρήκε μέσα στη βάρκα δύο εικόνες. Μία του Άη Γιώργη και μία της Αγίας Παρασκευής. Την εικονα του Άη Γιώργη την πήγε σε μια εκκλησία ψηλά στο Πυλί, γιατί είχε κοντά μάντρα και την αφιέρωσε στον Άγιο.Την εικόνα της Αγίας Παρασκευής τη μετέφερε στην Αγία Παρασκευή,  στο Κάστρο της Αντιμάχειας.

Η εικόνα αυτή χάθηκε, γιατί όπως είπε η Κατερίνα: "Οι παπάδες της Αντιμάχειας την πήγαν στην Αγία Τριάδα, για να μην την κλέψουν από το Κάστρο κι έκτοτε δεν αναφέρεται πουθενά Αγία Παρασκευή, όμως, μετά από χρόνια παρουσιαζόταν στα όνειρα του γιου του Δαυίδ, του Αντώνη".
Ο Αντώνης θεώρησε ότι έπρεπε να συνδυάσει την ιστορία που του είχε πει ο πατέρας του με την παρουσία της Αγίας Παρασκευής.

Όταν η γυναίκα του ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί τους, είχε πολύ δύσκολη εγκυμοσύνη και ήταν στο νοσοκομείο. Οι γιατροί την είχαν βάλει σε μια μπανιέρα, για να της ρίξουν προφανώς τον υψηλό πυρετό. Στην παραζάλη της η Διονυσία είδε μια γυναίκα να της λέει: "Μη φοβάσαι, εγώ θα σε σώσω, αλλά στο παιδί που θα κάμεις, να δώσεις τ' όνομα Παρασκευή". Το είπε στον άντρα της, τον Αντώνη, κι αυτός θεώρησε χρέος του να κάμει την εκκλησία στην περιοχή ΚΟΙΛΙΑΡΗ.

εσωτερική άποψη του Ι.Ν

Δεν αξιώθηκε όμως να τη δει τελειωμένη. Το έργο της ανοικοδόμησης ανέλαβε η ξαδέρφη του Κατερίνα Χατζηνικολάου-Καραναστάση, με τα χρήματα που της είχε στείλει. Η γυναίκα του Καλλιόπη και οι κόρες του Στέλλα-Παρασκευή και Μαριάνθη επισκέπτονται το ναό όταν έρθουν από την Αυστραλία.
Στην είσοδο της εκκλησίας υπάρχει υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα που αναφέρει ότι ο ναός οικοδομήθηκε στην μνήμη του Αντωνίου Χατζησεβαστού με δαπάνη της οικογενείας το 2001. Η εκκλησία βρίσκεται σε πολύ όμορφη τοποθεσία και η είσοδος βλέπει στο βουνό στις ανεμογεννήτριες.

η θέα προς τις ανεμογεννήτριες

κείμενο: «Οι εκκλησίες της Καρδάμαινας» π. Ιωάννη Περαντωνάκη Ιεροδιδάσκαλου.
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΔΡΑΚΙΣΣΑΣ

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΕΤΡΟ ΚΑΙ Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΔΡΑΚΙΣΣΑΣ (Ή ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ- ή μήπως Η ΒΙΓΛΑ ΤΟΥ ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΣΚΗΝΟΥΡΗ?)

ο Προφήτης Ηλίας στο Σύμπετρα όπως έχει διαμορφωθεί (Νοέμβριος 2013)

ο Προφήτης Ηλίας τον Ιανουάριο του 2012

Στην ενορία Αγίων Πάντων ανήκει ο Προφήτης Ηλίας που βρίσκεται ΒΑ του Σύμπετρου.
Στο  "Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969 του Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω), αναφέρονται τα εξής:
Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ (Περιφερείας πόλεως Κω)
"Στο "Βουνό" (Σύμπετρο). Έτσι σημειώνει η Αναγραφή Κώδικα Κ', Αρχείου Δουλείας. Η τοποθεσία έχει ύψος περίπου 300 μέτρα. Η θέα είναι αναπαυτική. Μικρή πηγή με δροσερότατο νερό και κάποια δέντρα που δίνουν στον προσκυνητή-επισκέπτη, ικανή αποζημίωση των κόπων της ανάβασης.

η πηγή με το δροσερότατο νερό

Επειδή εκεί υπήρχε κάποιο κελλί υπετέθη ότι υπήρχε Μονύδριο με Μοναχούς. Αλλά η ύπαρξη ενός ή δύο κελλιών, παραπλεύρως της Εκκλησίας δεν είναι λόγος βάσιμος, ώστε να δεχτούμε ότι ο Προφήτης Ηλίας, Εξοχής πόλεως Κω, υπήρξε ενδιαίτημα Μοναχών. Κατά την επίσκεψή μας εκεί δεν διακρίναμε ίχνη αρχαιότητας, αρχαιολογικής αξίας. Περιφερόμενος θρύλος για το Εξωκκλήσι στερείται ιστορικής σημασίας."

Η πρόσοψη του Προφήτη Ηλία το Νοέμβριο του 2013

Η πρόσοψη του Προφήτη Ηλία τον Ιανουάριο του 2012

στο εσωτερικού του Προφήτη Ηλία

Σύμφωνα με το Ζαρράφτη, "εν τω μέσω των γόνιμων κλιτύων του Προφήτου Ηλία, επί θελκτικής τοποθεσίας, είναι κτισμένη η του Προφήτου Ηλία εκκλησιά και παρ' αυτήν ο Πύργος της Βασίλισσας επί μονολίθου, ένθα και πηγή ης υποκάτωθεν εκρέει αφθονοτέρα πηγή και παρ' αυτής ερείπια εκκλησίας Αγίου Γεωργίου. Δυτικά των κλιτύων του Προφήτου Ηλία επεκτείνονται κλιτύες, ων το κατωφερές και ανώμαλον έδαφος σχηματίζει κωνίσκους, από τους οποίους και οι τόποι ονομάζονται Τρούτσουλλοι" .

Λείψανα παλιού κτίσματος, πιθ. μάντρας, βρίσκονται κοντά στο ξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία κι έχουν την ονομασία ο Πύργος της Δράκισσας ή ο Πύργος της Βασίλισσας (κατά το Ζαρράφτη). Η τοπική παράδοση θέλει χίλια κατσίκια να χάθηκαν σε μια νεροποντή. Το γεγονός αυτό έγινε αφορμή να συνδεθεί η μάντρα με πύργους και δράκισσες.Πρόκειται για ένα κτίσμα πάνω σε βράχο (επί μονολίθου αναφέρει ο Ζαρράφτης), το παράξενο είναι ότι η πόρτα βρίσκεται σε ύψος 2,5-3 μέτρων και δεν μπορεί κάποιος να τη φτάσει παρα μόνο με τη χρήση σκάλας.
Πάρα πολλοί Έλληνες και ξένοι περιηγητές, ιστορικοί και συγγραφείς έχουν ασχοληθεί με αυτόν τον θρύλο του νησιού, ο οποίος έχει πραγματικό ενδιαφέρον για το πως μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Ο Άγγλος "Ιππότης", Sir John Mandeville το 1336, στο "The voyages and travels" λέει πρώτος την ιστορία που δημοσιεύτηκε μεταφρασμένη από τον Κυριάκο Σιμόπουλο στο "Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα, 333 μ.Χ-1700" Α' τόμος, Αθήνα 1970 (σ. 247-249).

 Το μεσαιωνικό αυτό μύθο μνημονεύουν επίσης ο Buondelmonti (1406), o Porcacchi (1576) στο "L'isole piu Famose del Mondo", o Boschini (1658), η Αθηνά Ταρσούλη στο ποίημα "Ο Δράκος και η Αντρειωμένη Βασιλοπούλα", ο Βασίλης Χατζηβασιλείου στο "Θρύλοι και Παραδόσεις του Λαού μας-Η Δράκαινα της Κω", ο Νικόλαος Ζάρακας στα Τοπωνύμια της Νήσου Κω και πολλοί άλλοι.
Ο θρύλος έχει πάνω κάτω ως εξής:
Η κόρη του Ιπποκράτη μεταμορφωμένη από μάγισσα σε πελώριο δράκοντα περιμένει τον ιππότη που θα τη φιλήσει στο στόμα και τότε θα λυθούν τα μάγια, η κόρη θα παντρευτεί τον ιππότη κι αυτός θα γίνει ρήγας των νησιών. Πολλοί ιππότες εμφανίζονται αλλά όλοι τρομάζουν κι η δράκισσα θυμώνει και τους σκοτώνει. 

Σύμφωνα με διηγήσεις η δράκισσα είχε και χίλια κατσίκια που πνίγηκαν από τη βροχή και την πλημμύρα και για να σωθεί κι η ίδια η δράκισσα, επειδή ο πύργος της γέμισε νερό, μπήκε κάτω από το καζάνι.
Η μόνη λογική εξήγηση που μπορεί να συνδέσει το μύθο αυτό με την πραγματικότητα είναι ότι το όνομα του γιου του Ιπποκράτη ήταν Δράκοντας.
Αργότερα, πάντως, συνδέθηκε και με τον Αρσένιο Σκηνούρη καθώς αναφέρεται και ως η Βίγλα του Αρσένιου Σκηνούρη.

η θέα από τον Προφήτη Ηλία προς τη Μαρίνα

η θέα από τον Προφήτη Ηλία προς την Αγία Μαρίνα

Πληροφορίες: "Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου"-Τόμος Πρώτος, βιβλίον Δεύτερον, Αθήνα 1969 - Εμμανουήλ Ι. Καρπάθιου (Μητροπολίτου Μεσημβρίας της επί Ευξείνω)
Τοπωνυμικα και ονοματικά της Νήσου Κω-Μιχ. Ευστ. Σκανδαλίδη
Κωακά Α' τόμος- σελ. 36-40  Βασίλη Χατζηβασιλείου "Θρύλοι και Παραδόσεις του Λαού μας-Η Δράκαινα της Κω", Β' τόμος- Νικολάου Ζάρακα, Τοπωνύμια της νήσου Κω σελίδες  75, 85.
Ιάκωβου Ζαρράφτη-Κώια, Τόμος Α' σελίδα 46 
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni