Η ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΑΗ ΣΟΥΛΑ

Η ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΑΗ ΣΟΥΛΑ

Πρόκειται για υπόθερμη μεταλλική πηγή που εμφανίζεται στη βιβλιογραφία με διάφορα ονόματα συμπεριλαμβανομένων και των: Πηγή του Άη Σουλά, πηγή του Σούλου, του Άγιου Σίλα αλλά και βρύση του Άη Σουλά.

Βρίσκεται σε λόφο, νότια του Ασκληπιείου, ακριβώς πίσω από το άλσος. Εμείς, φτάσαμε εκεί, ανεβαίνοντας το ποτάμι του Ζείουλα. Αρκετά δύσκολος στάθηκε ο εντοπισμός της, παρ'όλο που υπάρχει δίπλα της ένας τεράστιος βράχος, και χωρίς τη βοήθεια του Κώστα Κωστογλάκη, πιθανόν ακόμη να την έψαχνα.

Το νερό της πηγής τρέχει κάτω από τον τεράστιο βράχο και ακριβώς δίπλα υπάρχει μια χτιστή κατασκευή, σαν δεξαμενή, γεμάτη ζεστό νερό.
Η πηγή χαρακτηρίζεται ως ακρατοθέρμη (ιατρικός όρος που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί λουτρολόγοι (akratothermen), γιατί περιέχει σε μικρή ποσότητα στερεά ή αέρια συστατικά, μέρος δε του νερού της οδηγείται από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα στο Ασκληπιείο, όπως μαρτυρούν τα ίχνη διακλαδώσεων υδραγωγείου, που εντοπίζονται στο τρίτο άνδηρό του.

το νερό τρέχει κάτω από το βράχο

Το μεταλλικό νερό της πηγής εξέρχεται από δύο εξόδους, κρύο και χλιαρό, σε θερμοκρασία περίπου 22,4°  -23° C. Η ραδιενέργεια είναι ελάχιστη (0,85 μονάδες Mache).
Για την προέλευση της ονομασίας υπάρχουν δύο εκδοχές:
α) επειδή η πηγή βρίσκεται κοντά σε βράχο μεγάλου όγκου ("παρά βουνώδη μονόλιθο" κατά Ζαρράφτη), εικάζεται ότι το όνομά της προέρχεται, κατά παρομοίωση, από τη λέξη σόλος (ο), που σημαίνει σιδερένιος όγκος. 
Η ονομασία Άης Σουλάς (ή κατ' άλλους Άγιος Σίλας) είναι πολύ νεότερη και άγνωστη στους Κώους ιστοριοδίφες Μυλωνά και Ζαρράφτη, οι οποίοι χρησιμοποιούν μόνο την ονομασία Σούλου. {Πάντως στη Ρόδο γιορτάζεται ο Άγιος Σίλας (ή Σουλάς!) στη Σορωνή}

Πιθανόν να σχετίζεται με την παρουσία, στην περιοχή αυτή, κάποιου εκκλησιδίου στην μνήμη του Αγίου Σίλα, τα ίχνη του οποίου, όμως, εξέλιπαν από καιρό. Ο Μυλωνάς (ό.π. σ.225) αναφέρει ότι "επάνω εις τον βουνώδη τούτον σόλον φαίνονται ίχνη κτιρίου" και συνεχίζει: "Ολίγον άνωθεν ταύτης {δηλ. της πηγής Σούλου} προς Ν. απλούται μικροκοιλάς διασώζουσα λέιψανα αναθημάτων ναού, όντος εκεί ίσως δια το ιαματικόν της πηγής".
Επίσης, και ο Ζαρράφτης (ό.π. σ. 50) σημειώνει ότι "άνωθεν ευθύς της πηγής αυτής παροχθίως ανοίγεται μικροτάτη κοιλάς φέρουσα ίχνη αρχαιοτήτων".

β)Αντίθετα, ο Ζάρακας (ό.π. σ. 83) εντάσσει τοπωνυμικά την πηγή στις βρύσες, καταγράφοντάς την ως βρύση του Άη Σουλά. Επίσης, αναφέρει ότι ενδέχεται, όμως, η ονομασία να προήλθε από την τούρκικη λέξη sulu, που σημαίνει νερουλός, γι'αυτό και το διερχόμενο-δίπλα από την πηγή-ποτάμι λέγεται Σούλου ποταμός.
Η γύρω περιοχή δομείται από την παρουσία νεογενών αποθέσεων (μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι, μάργες) και πετρωμάτων ηφαιστειακής κυρίως προέλευσης (τοφφικοί ψαμμίτες και τόφφοι).

ο Δημήτρης Αντωνούρης φωτογραφίζει την είσοδο

Σύμφωνα με το Θανάση Γιωργαλλή, παλιότερα, η πηγή του Σουλά αποτελούσε πόλο έλξης για τους πάσχοντες. Εκτός από τις λουτροθεραπείες στα Μπρος ή Πίσω Θερμά, ανάλογες εξόδους, συνήθως ημερήσιες, έκαναν και στις υπόθερμες πηγές του Αγίου Σουλά (περιοχή κοντά στον Ακτενιά Ν.Δ του Ασκληπιείου, πολύ κοντά στην πόλη της Κω). Αναφέρει επίσης, ότι ανάμεσα στα λίγα βράχια με πηγαία νερά, υπάρχει ασθενής "φλέβα" ιαματικού νερού, όπου άνοιγαν "λάκκο" και έπαιρναν το μπάνιο τους. 

Δυνατότητα αξιοποίησης της υπόθερμης αυτής πηγής με τη σύγχρονη τεχνικοοικονομική έννοια του όρου δεν μπορεί να αποκλειστεί. Είναι βέβαιο ότι η αξιοποίησή της στο πλαίσιο σημερινών ευρωπαϊκών προδιαγραφών θα αποκαταστήσει το Ασκληπιείο της Κω ως χώρο συνεχούς ζωτικής παρουσίας ιαματικών ναμάτων.

ο Κωνσταντίνος Κωστογλάκης με οδήγησε στην πηγή του Σουλά

Πολύ ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ακριβώς δίπλα στον τεράστιο βράχο, πλάι στο ποτάμι αλλά και την πηγή, βρίσκονται σε πλήρη άνθιση, μετά το Μάρτη, αρκετοί-σε πληθυσμό- πανέμορφοι κρίνοι του είδους Zantedeschia aethiopica, οι οποίοι φέρουν το όνομα κάλλες, ίσως λόγω της καλλονής τους.

Πηγή: Οι ιαματικές πηγές της Κω-Βασίλη Σ. Χατζηβασιλείου (Κωακά-Τόμος Ζ', σ.68)
Κωακές Καταγραφές από το χθες, σελίδες 51-54 (Τα Θέρμη της Κω)-Θανάση Η. Γιωργαλλή
Σχετικές αναρτήσεις: ΤΟ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩ 
ΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΤΟΥ ΖΕΙΟΥΛΑ
ΚΟΚΚΙΝΑ ΝΕΡΑ, ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ-ΙΑΜΑΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΠΙΣΩ ΘΕΡΜΩΝ
Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΑΧΤΕΝΙΑ
φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΕΝΑ ΡΩΜΑΪΚΟ ΚΙ ΕΝΑ ΙΤΑΛΙΚΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΛΙΝΟΠΟΤΗ

ΕΝΑ ΡΩΜΑΪΚΟ ΚΙ ΕΝΑ ΙΤΑΛΙΚΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΛΙΝΟΠΟΤΗ

Στο Λινοπότη, κατά μήκος του άξονα του επαρχιακού δρόμου, σώζονται κατάλοιπα Ρωμαϊκού Υδραγωγείου.

Κατά τη διεύρυνση του επαρχιακού δρόμου, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, προβλέφθηκε νησίδα μεταξύ των δύο λωρίδων κυκλοφορίας όπου βρίσκονται τα ερείπια της αψιδωτής κατασκευής του υδραγωγείου.

Κατά μήκος του επαρχιακού δρόμου, στη μία πλευρά και παράλληλα με τα ρωμαϊκά ερείπια, τρέχει νεότερο υδραγωγείο κατασκευασμένο επί Ιταλοκρατίας.

το αυλάκι που έτρεχε το νερό

Ο Ν.Α. Ζάρακας γράφει ότι οι κάτοικοι ονομάζουν Καμάρες την πεδινή τοποθεσία, ανατολικά του συνοικισμού Λινοπότης, όπου υπάρχουν κατάλοιπα κτιστού καναλιού πάνω από καμάρες, που κατά την παράδοση περνούσε το νερό της Λίμνης και πήγαινε στην Κω.

Το ιταλικό υδραγωγείο βρίσκεται επίσης σε κακή κατάσταση. Κάποια τμήματά του έχουν καταρρεύσει, όπως φαίνεται στις πιο πάνω φωτογραφίες.

σε πρώτο πλάνο τα κατάλοιπα του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου και σε δεύτερο πλάνο τμήμα του Ιταλικού υδραγωγείου

Πηγή: Έργα διαχείρισης υδατικων πόρων στην Κω-Ιουλίας Κ. Παπαευτυχίου (Κωακά-Τόμος Θ'-σελίδα 252)
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΜΟΥΣΑ

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΜΟΥΣΑ

Το δυσεντόπιστο πηγάδι του Μουσά καταφέραμε να εντοπίσουμε με τη βοήθεια του Κυριάκου Παπούλη κοντά στην περιοχή του Robinson, κάπου ανάμεσα στην Αντιμάχεια και την Κέφαλο.

Πρόκειται για το δεύτερο παλιό πετρόκτιστο πηγάδι που εντοπίζουμε στην περιοχή, μετά από το πηγάδι του Άη Γιώργη του Μακρύ.

Όσο για την ετυμολογία της λέξης, ακόμη κι αν πρόκειται για κτήτορα, πιθανά το όνομα Μουσάς αποτελεί παρωνύμιο που φανερώνει σωματική ιδιότητα (άρα μάλλον ο ιδιοκτήτης ξεχώριζε για το μούσι του?)

 Κείμενο, Φωτογραφίες: Sophia Karagianni