ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ, ΖΗΠΑΡΙ
΄
Η Βασιλική του Αγίου Παύλου βρίσκεται ανατολικά του Ζηπαρίου, 200μ. περίπου νότια της επαρχιακής οδού. Το όνομα της Βασιλικής πιθανόν συνδέεται με την τοπική παράδοση της επίσκεψης του Αποστόλου Παύλου στην Κω. 
Το βαπτιστήριο προσκολλάται στο ανατολικό άκρο του νότιου τοίχου, περιβάλλεται από τρεις διαδρόμους Β,Ν και Δ και επικοινωνεί με το νότιο κλίτος και είναι τετράγωνο με σταυρόσχημη κολυμβήθρα και περιμετρικό διάδρομο που ανατολικά απολήγει σε μικρή αψίδα. Οι τοίχοι του βαπτιστηρίου σώζονται σε ύψος 5μ., μέχρι τη γένεση των σφαιρικών τριγώνων στα οποία στηριζόταν η θολωτή του στέγη.
Είναι τρίκλιτη με προεξέχουσα ημικυλινδρική αψίδα στα ανατολικά, νάρθηκα δυτικά και διάφορα προσκτίσματα κατά μήκος της νότιας και της βόρειας πλευράς.
Ένα ορθογώνιο πρόσκτισμα που απολήγει σε ημικυκλική κόγχη και ταυτίζεται με το διακονικό είναι προσκολλημένο στη νότια πλευρά του νάρθηκα. Βρέθηκε κατά χώρα η βάση του άμβωνα, που ανήκει στον τύπο με επιμήκη πτερύγια και δύο κατά άξονα κλίμακες (6ος αιώνας).
Ο νότιος διάδρομος απολήγει σε ημικυκλική, εξέχουσα αψίδα και αποτελεί πιθανόν το Χρισμάριον, ενώ ο δυτικός αποτελεί πιθανόν τον Εξώτερο οίκο. Το Φωτιστήριο είναι τετράγωνο σε κάτοψη και στους τέσσερις τοίχους διαμορφώνονται αβαθή τοξωτά αψιδώματα και τέσσερις γωνιαίοι πεσσοί που θα στήριζαν μέσω σφαιρικών τριγώνων τον ημισφαιρικό θόλο της στέγης.
 |
Τα σφαιρικά τρίγωνα |
Στο κέντρο του φωτιστηρίου βρίσκεται η σταυρόσχημη μαρμάρινη κολυμβήθρα και το δάπεδο καλύπτεται από μαρμάρινα πλακίδια, ενώ στους τοίχους διατηρούνται ερυθρές ταινίες από γραπτό διάκοσμο. Οι τοίχοι του φωτιστηρίου σώζονται ως το ύψος των σφαιρικών τριγώνων και είναι κατασκευασμένοι από οπτοπλίνθους και παχύ στρώμα κονιάματος.
Το μεγαλύτερο μέρος των δαπέδων του ναού ήταν διακοσμημένο με ψηφιδωτά που είχαν γεωμετρικά κυρίως θέματα αλλά και φυτικά, ή κάνθαρο από τις λαβές του οποίου κρέμονται δύο πουλιά. Στο νότιο κλίτος τα συνήθη γεωμετρικά σχέδια ομαδοποιούνται ρυθμικά γύρω από κεντρικούς σταυρούς, ενώ στο βαπτιστήριο ζώα και κόμβοι εντάσσονται σε τετράγωνα, τα οποία ενώνονται με μεγάλους οκτάκτινους σταυρούς.
 |
| Δεξαμενές ΝΔ |
Η τεχνοτροπία των ψηφιδωτών ομοιάζει με εκείνη των παραστάσεων της βασιλικής του Καπαμά και της βασιλικής του Δωροθέου στην Καρδάμαινα, που μαζί με ψηφιδωτά από άλλες βασιλικές θεωρούνται ότι εντάσσονται στο λεγόμενο "εργαστήριο της Κω". Χρονολογείται στον 5ο-6ο αι.
 |
| Εσωτερικό βόρειας πλευράς |
 |
| Η Βασιλική του αγίου Παύλου στα τέλη της δεκαετίας του 1990, την πρώτη φορά που την επισκέφθηκα. Τότε δεν υπήρχαν τόσα πολλά χόρτα. |
 |
| περιγραφή της Βασιλικής του Αγίου Παύλου στο Πολιτιστικό Κέντρο Πυλίου |
 |
| οι αρχαίες σωληνώσεις |
 |
| Γλυπτά και αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη εκτός θέσης |
Πηγή:Ευαγγελία Μηλίτση, https://www.dikaiosnet.gr
Το νησί της Κω κατά την Παλαιοχριστιανική περίοδο (4ος-7ος αιώνας)-Σοφία Ντιντιούμη (Αρχαιολόγος)- Κωακά Τόμος ΙΑ' Εκδόσεις Π.Ο.Κ "Φιλητάς" Κως 2010, σ.43-44
Φωτογραφίες: Sophia Karagianni
