ΤΕΜΕΝΟΣ ΠΛΑΤΑΝΙ ΚΩ ΧΑΣΑΝ ΠΑΣΑ

ΤΕΜΕΝΟΣ ΠΛΑΤΑΝΙ ΚΩ ΧΑΣΑΝ ΠΑΣΑ

Tο μουσουλμανικό τέμενος Κερμετέ έχει ανακηρυχθεί σαν αρχαιολογικός χώρος σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της Ελλάδας.

Το τζαμί (η λέξη προέρχεται από τα τουρκικά: çami), είναι ο τόπος λατρείας των Μουσουλμάνων. Το τζαμί αυτό φέρει την ονομασία "Τέμενος Πλατάνι Κω Χασάν Πασά". Στο παρελθόν ονομαζόταν Κερμετέ και πιστεύεται ότι το έκτισε ο Γαζή Χασάν Πασά (εξ'ού και η ονομασία), λόγω της ομοιότητας τόσο του τεμένους όσο και του μιναρέ του με αυτά του Τζαμιού της Λότζιας στην Πλατεία Πλατάνου.

Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του Πλατανίου, το γραφικό χωριό δίπλα στην πόλη της Κω, λίγο πριν τον αρχαιολογικό χώρο του Ασκληπιείου, που άλλοτε ονομαζόταν Κερμεντές ή Κερμετές (έως το 1964, όταν οι ελληνικές Αρχές άλλαξαν την ονομασία του σε «Πλατάνι» ακολουθώντας τη μετατροπή των τοπωνυμίων τουρκικής προέλευσης πολλών περιοχών στον ελλαδικό χώρο, που είχε ήδη ξεκινήσει αρκετές δεκαετίες πριν).

Είναι το χωριό, όπου διαμένουν οι περισσότεροι από τους 1.500 μουσουλμάνους όλου του νησιού και αποτελεί μικρογραφία της πολυμορφίας και της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπων και πολιτισμών, που άντεξε στα χρόνια και συνεχίζει να προσκαλεί και να μαγεύει τους επισκέπτες της Κω.

Στην οδό Θεσσαλίας, στο Πλατάνι, επισκεφθήκαμε το Τέμενος κι είχαμε την τύχη όχι μόνο να το βρούμε ανοιχτό αλλά να μας υποδεχτεί ο επί 23 χρόνια Ιμάμης της Κω Σερίφ Δαμάδογλου, να μας εξηγήσει κάποια πράγματα για την ιστορία αλλά και για τη λειτουργία του Τζαμιού αλλά και να μας ξεναγήσει με πολλή υπομονή και φιλική διάθεση.

Στην πόλη της Κω σώζονται αρκετά τζαμιά, άλλα σε άριστη κατάσταση κι άλλα σε λιγότερο καλή. Για την ακρίβεια σώζονται:
1) Το Τζαμί Defterdar στην Πλατεία Ελευθερίας
2) Το Τζαμί Gazi Hasan Pasa στην Πλατεία Πλατάνου
3) Το Τζαμί Hasan Pasa στο Πλατάνι
4) Το Eski Τζαμί στην Πλατεία Διαγόρα
5) Το Τζαμί Attik Ελ. Βενιζέλου και Εθνάρχου Μακαρίου
6) Το Τζαμί Moruk, οδός Ηφαίστου, Χαλουβαζιά
7) Το Τζαμί στο Κακό Πρινάρι

Μόνο πέντε απ'αυτά έχουν διατηρήσει ολόκληρο ή τμήμα του μιναρέ τους και το Τζαμί στο Πλατάνι είναι το μόνο τζαμί που λειτουργεί έως σήμερα μαζί με το Τζαμί Ντεφεντάρ στην Πλατεία Ελευθερίας.

Το Τζαμί χτίστηκε το 1199 (έτος Εγίρας), δηλαδή το 1778, πριν από 237 χρόνια, από τον Αλγερινό Γαζή Χασάν Πασά. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό κτίριο με όμορφη και πεντακάθαρη αυλή στην οποία δεσπόζει μια αρχαία μαρμάρινη γούρνα την οποία χρησιμοποιούσαν για να αλέθουν σιτάρι.

Επίσης, μπροστά από το τέμενος με τον επιβλητικό μιναρέ, στην αυλή, υπάρχει ένα άλλο κτίσμα, όπου φυλάσσονται πολύ παλιά τουρκικά βιβλία. 

Ακριβώς, δίπλα σ'αυτό το κτίσμα υπάρχουν δύο βρύσες όπου οι πιστοί πλένονται. Όπως αναφέρει η ενεπίγραφη πλάκα που υπάρχει εκεί σε ελεύθερη μετάφραση "Όπως το νερό καθαρίζει το σώμα έτσι η προσευχή καθαρίζει την ψυχή"
Πριν από κάθε προσευχή, πλένουν τα χέρια, τα πόδια, τα αυτιά και το στόμα τους  και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή.

Τηρήσαμε, φυσικά, κι εμείς το τελετουργικό και αφού βγάλαμε τα παπούτσια μας κατευθυνθήκαμε προς την είσοδο του Τεμένους.

Πριν τον κύριο ναό υπάρχει ένας προθάλαμος όπου οι πιστοί αφήνουν τα παπούτσια τους κι εδώ είναι και η σκάλα που οδηγεί στο Μιναρέ.

Όταν φτάσαμε στο Τζαμί ήταν 10 το πρωί, δεν ήταν ώρα λειτουργίας αλλά πάραυτα βρήκαμε τον Ιμάμη με πολιτικά ρούχα να προσεύχεται. Όταν ξεκίνησε να μας εξηγεί και να μας ξεναγεί δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι επρόκειτο για τον Ιμάμη. Μέσα στο χώρο προσευχής υπήρχαν παιδιά που έπαιζαν με τα αυτοκινητάκια τους κι άλλα που έτρεχαν πέρα δώθε. Το σημειώνω αυτό γιατί  μας βοήθησε να νιώσουμε πιο χαλαρά σαν να βρισκόμασταν σε κάποιο μουσείο κι όχι σε ένα ιερό χώρο προσευχής. 

ο επί 23 χρόνια Ιμάμης της Κω Σερίφ Δαμάδογλου

Στον περιποιημένο και ανακαινισμένο κεντρικό χώρο μάθαμε για το ΜΙΧΡΑΠ, την εσοχή που δείχνει πάντα προς τη Μέκκα. Πάνω από το Μιχράπ υπάρχουν δύο ενεπίγραφες πλάκες. Στην πάνω πλάκα λέει: "Όταν θες να προσευχηθείς να γυρίσεις το πρόσωπό σου προς τη Μέκκα". Η κάτω πλάκα αφορά μια παραβολή, σύμφωνα με την οποία, ο Προφήτης Ζαχαρίας όποτε πήγαινε στην Παναγία έβρισκε πάντοτε φαγητό, το χειμώνα για το καλοκαίρι και το καλοκαίρι για το χειμώνα. 

Στον ίδιο χώρο μάθαμε και το ΜΙΜΠΕΡ, το σημείο που βγαίνει ο Ιμάμης στο τέλος της σκάλας.

Κάθε διακοσμητικό, κάθε κάδρο, κάθε πινακίδα, ακόμη και οι λάμπες του πολυελαίου έχουν μια ιστορία να πουν, κυρίως για τη Μέκκα, τη Μεδίνα ή το Κοράνι.

όλο το Κοράνι σε σμίκρυνση

Μόλις τελείωσε η ξενάγησή μας στο χώρο του τεμένους, μας επετράπη η είσοδός μας στο Μιναρέ. Μέσα από μια στενή, δύσκολη περιστροφική σκάλα ανεβήκαμε στο σημείο που παλιότερα έβγαινε ο Ιμάμης (ο Χότζας όπως συνηθιζόταν να τον λέμε). Δεν είναι και ιδιαίτερα εύκολο να ανέβεις αυτή τη σκάλα, αδύνατον αν έχεις δε, λίγα παραπάνω κιλά, ή αν είσαι κλειστοφοβικός, πόσω μάλλον αν λάβουμε υπ'όψιν ότι ο Ιμάμης έπρεπε να το κάνει αυτό πέντε φορές τη μέρα.

Στο σεισμό του 1933, ο Μιναρές υπέστη σοβαρές ζημιές που όμως οι Ιταλοί φρόντισαν ν' αποκαταστήσουν.  Στο στενό του μπαλκονάκι απολαύσαμε τη θέα από ψηλά, όλο το Πλατάνι, και τον Άγιο Αθανάσιο.

Για εμένα και τους φίλους μου που περάσαμε εκείνο το πρωινό στο Τζαμί στο Πλατάνι με τη βοήθεια του Ιμάμη ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία και ένα όμορφο ταξίδι στην ιστορία του τόπου μας. 

Πηγή:Ιστορία της  Νήσου Κω –Βασίλης  Σ. Χατζηβασιλείου

Άρθρο της Καλλιόπης Δανελλάκη για την Kostoday

περισσότερες πληροφορίες για το Πλατάνι: http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=10&artid=173939
κείμενο, φωτογραφίες: Sophia Karagianni