ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ Α.ΒΙ.ΚΩ

ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ Α.ΒΙ.ΚΩ

Μόνο, άδειο, βρώμικο και εγκαταλελειμμένο έχει απομείνει το εργοστάσιο της τομάτας, η περίφημη Α.ΒΙ.ΚΩ στη Λάμπη. Ένας τεράστιος χώρος 14.000 τ.μ πωλείται ή ενοικιάζεται και μέχρι τότε παραμένει κλειστός έχοντας παράλληλα γίνει χώρος έκφρασης και δημιουργίας μιας και δεν υπάρχει τοίχος που να μην έχει ζωγραφιστεί με κάποιο εντυπωσιακό graffiti.

To 1954 ιδρύεται ο "Συνεταιρισμός πωλήσεως και επεξεργασίας γεωργικών προϊόντων". Αγοράζεται από τον Οργανισμό Ακινήτου περιουσίας Δημοσίου το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται το κονσερβοποιείο και το εργοστάσιο ονομάζεται "Κονσερβοποιείο συνεταιρισμού επεξεργασίας προϊόντων νήσου Κω". Προσλαμβάνεται ο πρώτος γραμματέας και ορίζεται πενταμελής διοικούσα επιτροπή που αναλαμβάνει τη διαχείριση του εργοστασίου, το οποίο λειτουργεί με τη μορφή "άτυπης κοινοπραξίας" και ονομάζεται "Αγροτική Βιομηχανία Κω-Α.ΒΙ.ΚΩ".

Το 1957 η Α.ΒΙ.ΚΩ αναπτύσσεται κι επεκτείνεται σημαντικά με νέες κτιριακές εγκαταστάσεις και νέο μηχανολογικό εξοπλισμό αυξάνοντας τη δυναμικότητά της σε 40 τόνους τομάτας την ημέρα. (Όλες οι φωτογραφίες της ανάρτησης είναι από τη νέα Α.ΒΙ.ΚΩ.)

Το 1960 η τομάτα είναι το κυρίαρχο αγροτικό προϊόν.
Το 1965 σε γειτονικό δημόσιο οικόπεδο με σχέδια της Α.Τ.Ε κατασκευάζεται νέο εργοστάσιο δεκαπλάσιας ικανότητας επεξεργασίας τομάτας. Η παραγωγή ήταν τόσο μεγάλη, που η Α.ΒΙ.ΚΩ νοίκιασε ιδιωτικά φορτηγά που το καθένα μπορούσε να μεταφέρει μέχρι 1200-1500 καφάσια την ημέρα. Αυξάνονται κατακόρυφα και οι εξαγωγές προς Ευρώπη, Αφρική και Ασία.

Σ'αυτό το διάστημα το παλιό εργοστάσιο της Α.ΒΙ.ΚΩ και οι νέες εγκαταστάσεις λειτουργούν ενιαία, σαν μια μεγάλη μονάδα τοματοπολτού με δυναμικότητα 400 τόνους ημερησίως επεξεργασίας τομάτας.
Καλλιεργούνται πάνω από 10.000 στρέμματα τομάτας και στην Κω παράγεται το 50% του ελληνικού τοματοπολτού που διοχετεύεται και στις 5 ηπείρους.

Η δεκαετία 1965-1975 είναι η χρυσή εποχή της Α.ΒΙ.ΚΩ.
Η τουριστική βιομηχανία όμως μετασχηματίζει την τοπική οικονομία. Το 1990 η παραγωγή της τομάτας μειώνεται στα 1500 στρέμματα και στην Α.ΒΙ.ΚΩ. δημιουργείται πρόβλημα από την έλλειψη πρώτης ύλης. Τα επόμενα 4 χρόνια είναι αρκετά για να κλείσει η Α.ΒΙ.ΚΩ. Η στρεμματική καλλιέργεια μειώνεται στα 250 στρέμματα και το εργοστάσιο κλείνει το 1994.

Τα κτίριά της τώρα αποτελούν τμήμα της αρχαιολογικής βιομηχανίας του τόπου μας. Το 1995 και ενώ οι κτιριακές εγκαταστάσεις, ο μηχανολογικός εξοπλισμός και τα αρχεία της Α.ΒΙ.ΚΩ διατηρούνται σε άριστη κατάσταση, κατατίθεται πρόταση από το Δήμο Κω στο υπουργείο Αιγαίου, για να κηρυχθεί διατηρητέο μόνο το νέο εργοστάσιο της Α.ΒΙ.ΚΩ, όμως,για άγνωστους λόγους, η υπουργική απόφαση δεν εκδίδεται.

Παράλληλα, ο Δήμος Κω κάνει πρόταση προς την Α.Τ.Ε για παραχώρηση του εργοστασίου της Α.ΒΙ.ΚΩ και το 1998 καταθέτει και πρόταση ανταλλαγής για να περιέλθει στην ιδιοκτησία του το νέο εργοστάσιο της Α.ΒΙ.ΚΩ και το Οινοποιείο. Όμως, και αυτή η πρόταση έμεινε αναπάντητη και χωρίς συνέχεια.

Η Α.Τ.Ε γίνεται ιδιοκτήτρια του 100% το 2001. Τότε επίσης αδειάζει το χώρο από τα μηχανήματα για να μειώσει ακόμη περισσότερο την ιστορική αξία του κτιρίου.

Τελικά, το 2006 παραχωρούνται στο Δήμο το Οινοποιείο και η παλιά Α.ΒΙ.ΚΩ εκτός όμως της νέας Α.ΒΙ.ΚΩ. Ο Δήμος της Κω και η επιτροπή πολιτών που έχει δημιουργηθεί ζητάνε το κτίριο της νέας Α.ΒΙ.ΚΩ, όμως η Α.Τ.Ε αρνείται.

Το 2009 η Α.Τ.Ε πάλι ξαφνικά αναγγέλει την πώληση του άδειου πλέον κτιρίου, η κινητοποίηση όμως των,τότε, δήμων του νησιού και των πολιτών αποτρέπουν αυτήν την ενέργειά της. Ακόμη και σήμερα δεν έχει τελειώσει ο αγώνας για να επιστρέψει το έρημο πλέον κτίριο εκεί όπου ανήκει, στους πολίτες της Κω.

Η γεφυροπλάστιγγα, η γέφυρα-ζυγαριά όπου ζύγιζαν τα φορτηγά με τις τομάτες.
Υπάρχει μέσα στο δωματιάκι το εργαλείο που χρησιμοποιούσαν για το ζύγισμα. 

Ό,τι έχει απομείνει από τις συσκευασίες του τοματοπελτέ....απομεινάρια μιας χρυσής εποχής για το νησί μας.

Η Α.ΒΙ.ΚΩ αποτέλεσε το μεγαλύτερο βιομηχανικό συγκρότημα που λειτούργησε ποτέ στο νησί της Κω. Μας έκανε όλους υπερήφανους και όλες οι οικογένειες του νησιού είχαν κάποια σχέση μαζί της. Το κλείσιμό της το 1994 σήμανε το τέλος μιας εποχής, της εποχής της τομάτας και της αγροτικής οικονομίας της Κω.

Αυτή τη στιγμή πολλοί νέοι εκφράζονται μέσα από την τέχνη του graffiti και όλοι οι τοίχοι του πάλαι ποτέ εργοστασίου είναι διακοσμημένοι είτε με δεκάδες μικρά και μεγάλα graffiti, είτε με συνθήματα, κάποια απ'αυτά τα θεωρώ μικρά "εικαστικά διαμαντάκια" .

Όλοι οι εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι έχουν γίνει πολύχρωμοι, από γνωστούς νεαρούς Κώους που υπογράφουν τα έργα τους και που φαντάζομαι θα μπορούσαν να έχουν πληρωθεί πολλά χρήματα για να ζωγραφίσουν κάποια απ'αυτά τα έργα που είναι τεράστια σε μέγεθος.

*'Ο,τι είχε απομείνει από το εργοστάσιο κατεδαφίστηκε ολοσχερώς το Νοέμβριο του 2019
Πηγή: Κωνσταντίνου Κογιόπουλου-Η Κως της εργασίας-Επαγγέλματα,Βιομηχανία, Παραγωγή
Σχετική ανάρτηση: ΠΑΛΙΟ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΚΩ
φωτογραφίες: Sophia Karagianni