ΧΑΜΑΜ - ΑΠΟΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ

ΧΑΜΑΜ (ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΛΟΥΤΡΟ)-ΑΠΟΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΛΑΤΑΝΟΥ

Ανατολικά της πλατείας του Πλατάνου και του τζαμιού της Λότζιας, βρίσκεται οθωμανικό λουτρό γνωστό με την ονομασία «Αποθήκη του Αλατιού», το οποίο λειτουργεί σαν μουσείο από το 2010.

Λέγεται πως πρόκειται για το μοναδικό αυθεντικό χαμάμ στο δωδεκανησιακό χώρο που λειτούργησε μέχρι το 1948 και είχε 9 λουτήρες.

Σε αυτό  σύχναζαν μόνο γυναίκες για να χαλαρώσουν να κάνουν μπάνιο να περιποιηθούν  και για να συζητήσουν για διάφορα θέματα.

ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΡΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΝ ΧΡΗΣΙΝ ΤΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ
(όπως αναγράφονται μέσα στο χαμάμ)

• Πριν εις το λουτρόν εισέλθης, έχε στόμαχον κενόν. Μετά δε το φαγητόν μην εισέλθης εις λουτρόν πριν παρέλθουν ώραι τρεις.
• Προ μεν του ψυχρού λουτρού έσω όχι ιδρωμένος. Έχε δε θερμόν το δέρμα και ίνα τούτο ούτως γείνη, περιπάτει αρκετά ή γυμνάζου επ'ολίγον.

• Προδιάθετε το δέρμα προ μεν του θερμού λουτρού δροσερόν παρά θερμόν. προ δε του ψυχρού λουτρού θαλπερόν παρά ψυχρόν.
• 'Οταν εις λουτρόν εμβάπτης σώμα πλην της κεφαλής, έμβρεξον αμέσως ταύτην μετά ύδατος ψυχρού.
• Εν ψυχρώ λουτρώ εμμένων, άμα αισθανθής τι ρίγος, έξελθε πολύ ταχέως.
• Μη πλέον της ώρας μένε εν πολύ θερμώ λουτρώ.

• Εξελθών εκ του λουτρού, εάν μεν εκ του ψυχρού εκσπογγίσθητι καλώς και ενδύθητι ταχέως και κατόπιν περιπάτει, ή πίε θερμόν ποτόν. Εάν δε εκ του θερμού, αναπαύθητι ολίγον, σκεπασμένος δε μετρίως πίε δροσερόν ποτόν. Πλην βραδέως τούτο πράττε. Είτ'ενδύθητι ταχέως. Και της κεφαλής την κόμην αποσπόγγισον καλώς, εάν μάλιστα δεν φέρη μακράς τρίχας και δασείας. Χείρας, πόδας, κεφαλήν ως και όλον σου το σώμα διατήρει αποσβλήτους υπό ψύχους και ανέμου.
• Εάν βούλησαι να φάγης, φάγε μετά το λουτρόν, παρελθούσης μίας ώρας.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80 χρησιμοποιήθηκε ως αποθηκευτικός χώρος του αλατιού που προερχόταν από την αλυκή της Κω μιας και είναι δίπλα στο λιμάνι (εξ'ου και η μετέπειτα ονομασία του "Αποθήκη του Αλατιού")!

ζυγαριά για τη μέτρηση βάρους της ποσότητας αλατιού για εμπορικές συναλλαγές

Από το 1980 έως το 2008 το χαμάμ παρέμεινε κλειστό, ενώ μέχρι το 2010 ανακατασκευαζόταν, ως μουσείο πια, για να δεχθεί τους επισκέπτες του.

Την μελέτη για την αποκατάσταση-στερέωση του χαμάμ την έκανε η κυρία Αγγελική Στρατικοπούλου στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης Δήμου Κω και Υπουργείου Πολιτισμού-η μελέτη δημοσιεύτηκε στα ΚΩΑΚΑ.

Την επίβλεψη των εργασιών την έκανε ο Δημήτρης Πικιώνης.

Το 2009 ζητήθηκε από την 4η Eφορία Βυζαντινών Aρχαιοτήτων στην κεραμίστρια Μάντυ Χατζηγιακουμή να αναλάβει μέρος της αναπαλαίωσης του «Τούρκικου Χαμάμ» ή αλλιώς «Αποθήκη Αλατιού», για το οποίο έφτιαξε 22 κεραμικά παράθυρα – προστατευτικά, 120 κυρτά στρογγυλά παραθυράκια για τις οροφές των θόλων του Χαμάμ και 20 υδρορροές-σωλήνες εξαερισμού.

 

λεπτομέρειες από οροφή και εσοχές

φωτογραφίες από επίσκεψη τμήματος του 1ου Λυκείου Κω στο Χαμάμ-Αποθήκη Αλατιού στο πλαίσιο του μαθήματος Project-Ερευνητική Εργασία

για περισσότερες πληροφορίες: Οθωμανικό Λουτρό-"Αποθήκη Αλατιού" Αγγελικής Στρατικοπούλου (Αρχιτέκτονος Μηχανικού Ε.Μ.Π. Μεταπτ/κό δίπλωμα ειδίκευσης Μ.Δ.Ε.) ΚΩΑΚΑ-Τόμος Η'
 φωτογραφίες: Sophia Karagianni

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου στα αγγλικά:

Hammam (Ottoman Bath) – Salt Warehouse at Platanos Square

East of Platanos Square and the Loggia Mosque, there is an Ottoman bath known as the “Salt Warehouse”, which has been operating as a museum since 2010.

It is said to be the only authentic hammam in the Dodecanese that remained in operation until 1948 and originally had nine bathing basins.

The hammam was frequented exclusively by women, who came there to relax, bathe, take care of themselves, and socialize while discussing various matters.

General Rules for the Hygienic Use of Baths

(as displayed inside the hammam)

Before entering the bath, make sure your stomach is empty. After eating, do not enter the bath until three hours have passed.

Before a cold bath, do not be sweaty. Keep the skin warm, and to achieve this, walk sufficiently or exercise briefly.

Prepare the skin so that before a hot bath it is cool rather than warm, and before a cold bath warm rather than cold.

When immersing the body in the bath, except for the head, wet the head immediately with cold water.

While remaining in a cold bath, if you feel any shivering, exit immediately.

Do not remain in a very hot bath for more than one hour.

After leaving the bath, if you are coming out of a cold bath, dry yourself thoroughly, dress quickly, and then walk or drink a warm beverage.

If you are coming out of a hot bath, rest for a short while, moderately covered, and slowly drink a cool beverage. Then dress promptly.

Dry the hair of the head thoroughly, especially if it is long and thick.

Keep your hands, feet, head, and entire body protected from cold and wind.

If you wish to eat, do so one hour after the bath.

Until the early 1980s, the building was used as a storage facility for salt produced at the Kos salt pans, since it is located next to the port. This later use gave rise to its name, “Salt Warehouse.”

A scale used to measure the weight of salt for commercial transactions.

From 1980 to 2008, the hammam remained closed. Restoration works continued until 2010, when it reopened as a museum to welcome visitors.

The study for the restoration and structural stabilization of the hammam was carried out by Angeliki Stratikopoulou, within the framework of a programmatic agreement between the Municipality of Kos and the Ministry of Culture. The study was published in KΩAKA.

The supervision of the restoration works was undertaken by Dimitris Pikionis.

In 2009, the 4th Ephorate of Byzantine Antiquities commissioned ceramic artist Mandy Chatzigiakoumi to undertake part of the restoration of the “Turkish Hammam,” also known as the “Salt Warehouse.” She created 22 ceramic window protectors, 120 curved circular skylights for the domed ceilings of the hammam, and 20 drainage and ventilation pipes.

Details from the ceiling and wall niches.

Photographs from a visit by a class of the 1st High School of Kos to the Hammam–Salt Warehouse, as part of the Project / Research Assignment course.