ΙΠΠΟΤΙΚΗ ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΕΝΤΟΡΗ FRANSESCO SANS

ΙΠΠΟΤΙΚΗ ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΕΝΤΟΡΗ FRANSESCO SANS

Η οικία Sans βρισκόταν εντός του περιμετρικού τείχους της μεσαιωνικής πόλης της Κω και σε επαφή με αυτό, δίπλα στην είσοδο του λιμανιού. Πρόκειται για το μοναδικό σωζόμενο κοσμικό (ιδιωτική κατοικία) ιπποτικό κτήριο στην Κω. Κτίστηκε το 1514 από τον κομεντόρη Fransesco Sans, του τάγματος των Ιωαννιτών Ιπποτών με ντόπια υλικά και λιτή διακόσμηση.

Αποτελείται από δύο επιμήκεις θολοσκέπαστους χώρους, που χωρίζονται με ενδιάμεσο τοίχο και επικοινωνούν μέσω μεγάλου τοξωτού θυρώματος. Η κεντρική πρόσοψη του μνημείου ήταν η δυτική, προς την οδό Μεσολογγίου,όπου ανοίγονταν δύο θύρες.

η κεντρική πρόσοψη (δυτική) στη Μεσολογγίου

Επάνω από τη νότια θύρα βρίσκεται εντοιχισμένο σε λίθινο πλαίσιο το μαρμάρινο οικόσημο του M.M. Fabrizio del Carretto και του Fransesco Sans με την ανοικτή πτέρυγα και την επιγραφή F-FRANCI-SANS-CO-DE-CHARAMELA-1514-

το οικόσημο του φρούραρχου Fransesco Sans και αριστερά "σημαιοφόρος" (στήριγμα σημαίας)

Ανάλογο οικόσημο θα πρέπει να υπήρχε και επάνω από τη βόρεια θύρα της δυτικής πρόσοψης. Επί Τουρκοκρατίας το κτήριο υπέστη αλλοιώσεις και προσθήκες και λειτουργούσε ως καφενείο. Τότε θα πρέπει να ανοίχτηκαν δύο θύρες στην ανατολική πλευρά, προς την Ακτή Μιαούλη, συμμετρικά με αυτές της δυτικής.

η ανατολική είσοδος στην Ακτή Μιαούλη

Μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1933, επί Ιταλοκρατίας, έγιναν εκτεταμένες αναστηλωτικές εργασίες, προκειμένου το κτήριο να χρησιμοποιηθεί ως τελωνείο. Τότε κατασκευάστηκε και η τοξωτή δίοδος προς τον Αρχαιολογικό χώρο του Λιμένος που εκτείνεται δυτικά του κτηρίου.

η τοξωτή δίοδος από την Ακτή Μιαούλη

και από τη Μεσολογγίου

Αυτή η είσοδος που οδηγούσε στο ανατολικό τμήμα της περιτειχισμένης προσεισμικής χώρας, ονομαζόταν Porta di San Nicola. Στην ειδική θέση πάνω από τις καμάρες οι Ιταλοί είχαν τοποθετήσει το άγαλμα του Αγίου Νικολάου με τη δίγλωσση εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα: "ΑΓΙΕ ΝΙΚΟΛΑΕ ΕΥΔΟΚΗΣΟΝ ΕΥΛΟΓΕΙΝ ΚΑΙ ΣΚΕΠΕΙΝ ΤΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ, ΔΕΟΜΕΘΑ ΣΟΥ ΕΠΑΚΟΥΣΟΝ ΗΜΩΝ".
Από τις δύο θύρες της ανατολικής πλευράς, η νότια καταργήθηκε και κατασκευάστηκε ένας μικρός ορθογώνιος φεγγίτης, πάνω από τον οποίο διαμορφώθηκε επίμηκες παράθυρο με τοξοειδή απόληξη.

Η βόρεια θύρα τονίστηκε με διακοσμητικά κυμάτια και επάνω από αυτήν διανοίχτηκε τετράγωνο παράθυρο, που περιβάλλεται από λίθινο πλαίσιο με κυμάτιο. Βόρεια της εισόδου δημιουργήθηκε θέση για οικόσημο, το οποίο όμως δε διατηρείται κατά χώραν. Μία λοξότμητη λίθινη ταινία περιτρέχει την ανατολική όψη του κτηρίου, στο μέσον των παραθύρων και μια δεύτερη το στηθαίο της στέγης.

Κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 το κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος συγκέντρωσης προσκόπων και στη δεκαετία του 1980 για τη συντήρηση ψηφιδωτών και την αποθήκευση υλικών. Το 1992 η 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ξεκίνησε σωστικές επεμβάσεις στο μνημείο, που αφορούσαν κυρίως στην αντιμετώπιση των στατικών προβλημάτων, ενώ από το 1996 ως το 1998 ολοκληρώθηκαν οι αναστηλωτικές εργασίες.

Αντικαταστάθηκαν τμήματα των θόλων καθώς και των σαθρών λίθων των τοίχων, ακολούθησε η στεγανοποίηση της οροφής με κουρασάνι και το αρμολόγημα των εσωτερικών τοίχων. Το δάπεδο συμπληρώθηκε με νέες λίθινες πλάκες και αντικαταστάθηκαν οι κατεστραμμένες. Ο νότιος χώρος στέγαζε για κάποια χρόνια την Αρχαιολογική Βιβλιοθήκη ενώ ο βόρειος χώρος εξοπλίστηκε ώστε να φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις, διαλέξεις και άλλες εκδηλώσεις.

φωτογραφίες από το οικογενειακό μου αρχείο όταν επισκέφθηκα με τα παιδιά μου το εσωτερικό του κτηρίου

από επίσκεψή μου στην οικία Sans με το 1ο ΓΕΛ ΚΩ το 2007

Ακριβώς μπροστά από την τοξωτή δίοδο στέκει το Μνημείο των Ηρώων στην ακτή Μιαούλη, όπου γίνεται πάντα η κατάθεση στεφάνων με εθνικές γιορτές και επετείους.Στο μνημείο αναγράφεται το επίγραμμα του τέλους του 5ου π.Χ αι. "Τους ηρωικούς άνδρες σέβεται η πατρίδα που την αθάνατη λευτεριά χάρισαν στο νησί τους όταν απόκρουσαν την πάνοπλη επίθεση των εχθρών κι έγιναν αυτής εδώ της γης οι πρόμαχοι".

Σχετική ανάρτηση: ΤΑ ΟΙΚΟΣΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΤΗΣ ΝΕΡΑΤΖΙΑΣ
Πηγή: Διαφημιστικό Έντυπο του Υπουργείου Πολιτισμού-4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Ιστορία της Κω-Γ' τόμος-Από την Τουρκοκρατία μέχρι την Ενσωμάτωση-Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδ/σου-Επαρχείο Κω 2002
φωτογραφίες: Sophia Karagianni